FILM
Een convergente stand van drie zonnen heeft ervoor gezorgd dat in een imaginaire sprookjeswereld de balans uit het universum is gehaald, en de vredevolle Mystics de duimen hebben moeten leggen tegen de sadistische Skeksis, die er - geheel niet toevallig - zo'n beetje uitzien als Gonzo The Great na een mislukte extreme make-over. Bij die gelegenheid - de convergente stand, niet de make-over - is er ook een scherf uit het donkere kristal geslagen. De Skeksis gebruiken het kristal om de levenskracht uit hun gevangengenomen slaven te zuigen en hier een verjongingselixir mee te brouwen. Bovendien doet een voorspelling de ronde dat bij de volgende convergentie van de drie zonnen de Skeksis onsterfelijk zullen worden, tenzij een Gelfling de ontbrekende scherf terug op zijn plaats zet; in dat geval zijn de Skeksis onherroepelijk de sigaar. Om het zekere voor het onzekere te nemen, hebben de Skeksis de Gelflings uitgemoord, behalve dan de jongen Jen, die door de Mystics is verborgen gehouden. Nu de finale convergentie nadert, is het Jens taak om het kristal terug heel te maken. Op zijn tocht ondervindt Jen dat hij toch niet de laatste Gelfling is; ook het meisje Kira is aan de slachtpartij ontsnapt en tenmidden van de boswezens opgegroeid. Samen ondernemen ze een queeste om - wat had U gedacht? - de wereld van de ondergang te behoeden.

The Dark Crystal was een poging van Muppeteers Jim Henson en Frank Oz om het fantasy-genre (nog maar eens) nieuw leven in te blazen, en - belangrijker - om nog eens uit te kunnen pakken met hun kunsten als poppenspelers. Verwacht echter niet zoiets als de hyperkinetische Muppet Show of een flamboyant spektakel als Fraggle Rock; het verhaal komt eerder traag op gang, en vertoont scenariogewijs heel wat hiaten, niet in het minst in de motivaties van de karakters. De makers vonden het blijkbaar niet nodig om hun imaginaire wereld van een achtergrondgeschiedenis te voorzien, en droppen ons nogal snel in het midden van het verhaal. Jammer genoeg is net het ontwikkelen van een solide achtergrond wat een fantasy-werk van de middelmaat doet onderscheiden; denken we daarbij maar aan hoe Tolkien Midden-Aarde al zo in detail had uitgewerkt alvorens hij één letter op papier zette. The Dark Crystal heeft zeker wel charme en warmte, maar blijft anderzijds niet gespaard van de aan het genre eigen stereotiepen, gaande van wijze zieneressen tot pluizige sidekicks en mottige monsters. Diezelfde mottige monsters rechtvaardigen méér dan voldoende de PG-kwotering; té jonge kindertjes zouden 's nachts wel eens té lang kunnen nagenieten van de film. Anderzijds is het verhaal echt wel op maat van de jongere kijker gesneden. De film een globale kwotering geven is daarom niet zo eenvoudig. Er is duidelijk liefde en tijd in het project gestoken, en we mogen zeker niet vergeten dat al wat je hier ziet nog ambachtelijke puppetry is uit het pré-CGI tijdperk.

BEELD EN GELUID
We waren reeds in het bezit van de "oude versie" van The Dark Crystal - U herinnert zich misschien nog de versie in een long jewelcase. In de UK komt Columbia Tristar nu op de proppen met een "collector's edition", die alvast wat beeld en geluid betreft quasi identiek is aan de eerdere uitgave, afgezien dan dat de Spaanse audiotrack opgewaardeerd is van mono naar stereo, maar we denken niet dat U wat kan schelen. De versie heeft wél Nederlandse ondertiteling, waardoor het ons verbaast dat deze hier niet officieel is uitgebracht. De Engelse 5.1-track breekt in elk geval weinig potten; de surrounds worden wel af en toe aangesproken, maar een echte "eerie" sfeer die uitermate bij de film zou passen, wordt toch niet echt gecreëerd. Bovendien klinkt de incidentele muziek op bepaalde momenten gewoon vals. Het beeld heeft zeker in de eerste minuten flink wat te lijden onder printbeschadigingen. De scherpte is meer dan voldoende, en liefhebbers van het rijk gedetailleerde monnikenwerk van Henson en compagnie komen ruim aan hun trekken. De kleuren zijn wat aan de donkere kant, meer dan kan verantwoord worden door de mistroostige sfeer van de film.

EXTRA'S
Het verschil tussen de oude en de nieuwe versie moet vooral gemaakt worden door de nieuwe extra's. De oude versie bevatte al een heel pakket aan bonusmateriaal, en gelukkig is daar op deze versie niets van gesneuveld, er zijn alleen maar dingen toegevoegd. Alhoewel de eerlijkheid ons gebiedt te zeggen dat het nieuwe bonusmateriaal nu ook weer niet zó spectaculair uitgebreid is. Of U uw oude versie moet inruilen voor de nieuwe, zal eerder van uw Jim Henson fan-gehalte afhangen. Het nieuwe materiaal zullen we met een sterretje aanduiden.

The Mithra treatment *
In deze collectie statische notities van Jim Henson komen we te weten dat het land waarover het in de film handelt, Mithra heet, en door de nota's krijgen we inzicht in hoe Hensons eerste concept van de wereld eruit zag. We kunnen alleen maar betreuren dat er relatief weinig van zijn ongelimiteerde verbeeldingskracht op de film is afgestraald; het ondersteunt alleen maar onze stelling dat er beslist meer met het gegeven had kunnen gedaan worden.

Character illustrations *
Een reeks conceptuele schetsen van de inwoners van Mithra, erg mooi gedetailleed.

Storyboards *
Deze sectie bevat een zeer kleine reeks storyboards van de scène waarin Jed en Kira op de loop moeten gaan voor de soldaten van de Skeksis.

Documentaire "The Making Of The World Of The Dark Crystal"
Met zijn net geen uur speelduur is deze comprehensieve documentaire zeker één van de betere in zijn soort. Jim Henson, Frank Oz en hun medewerkers vertellen honderuit over hun visie op de film, en zeker voor een visionair filmmaker als Henson is dit voor de fans puur goud. Voor wie echter al een uitgebreide papieren Henson-bibliotheek thuis heeft, zoals ondergetekende, zal echter een deel bekend overkomen. Desalniettemin zonder discussie hét prijsbeest in de bonus-sectie.

Verwijderde scènes
Acht verwijderde of alternatieve scènes; de beeld-en geluidskwaliteit hiervan kunnen gerust betiteld worden als "afschuwelijk". Nu ja... Toch waren wat bijkomende commentaar van de makers en een play all-functie welkom geweest.

Character drawings and sketches
In deze sectie vinden we de aparte karakterbeschrijvingen van de Mystics (die hier de Ur-ru heten) en de Skeksis terug, vergezeld van enkele conceptuele tekeningen.

Trailers
Eén teaser trailer en een Amerikaanse bioscooptrailer, die zowel uit het bonusmateriaal-menu als uit het hoofdmenu te selecteren zijn.

Talent files
Een beknopte bio-en filmografie van Jim Henson, Frank Oz en conceptueel designer Brian Froud. Deze laatste is ook onder meer bekend van zijn werk voor Jim Henson's The Storyteller.

CONCLUSIE
Alhoewel deze versie van The Dark Crystal onze voorkeur geniet, zijn de verschillen met de oudere versie eerder marginaal; de voornaamste extra, de documentaire, staat immers op beide discs. Spijtig genoeg heeft men geen moeite gedaan om beeld of geluid te restaureren.