FILM
Deze eerste kleurenfilm van de Japanse regisseur Akira Kurosawa speelt zich af op en om een vuilnisbelt. Tussen de bergen afval staan een paar houten hutten bij elkaar met in het midden van het plein een waterput waar de vrouwen de was doen en roddelen over het weinige dat er in de krottenwijk gebeurt. We maken kennis met een gestoorde jongen en zijn moeder in een huisje waar kindertekeningen van treinen en trams het invallende licht dempen. De moeder zit zenuwachtig te bidden voor het huisaltaar terwijl de jongen zich klaar maakt om naar z'n werk te gaan. Hij verlaat het huis via de achterdeur, klimt over de vuilnisbelt en start zijn imaginaire tram. Dan vertrekt hij over een spoor dat misschien ooit voor een tram is aangelegd en imiteert zo goed als mogelijk het geluid van de echte trams in de stad: dodes'ka-den, dodes'ka-den, dodes'ka-den...

In een hoekje van het plein wonen een vader en zijn zoontje in de carrosserie van een ontmantelde volkswagen. Het zoontje loopt elke dag bij de plaatselijke restaurants langs om eten te bedelen, terwijl zijn vader ondertussen fantaseert over het sjieke huis dat ze ooit samen op de heuvels zullen bouwen. Wanneer ze allebei ziek worden na het eten van bedorven vis, verzuimt de vader om de dokter te roepen, opgeslorpt als hij wordt door het fantastische huis dat hij aan het bouwen is. In één van de krotten maakt een jong meisje dag en nacht papieren bloemen. Sinds haar tante in het ziekenhuis ligt, maant haar oom haar aan om dubbel zo hard te werken. Op een avond valt ze achterover van de slaap, ligt met de benen open en de rok hoog opgetrokken in de kamer. Dan komt haar oom binnen. Twee arbeiders worden elke dag na het werk dronken van de saké. Soms vergissen ze zich en gaan elkaars huis binnen om 's morgens weer fris aan het werk te gaan. De vrouwen rond de waterput roddelen over hun slecht manieren en de partnerruil die zich onder hun ogen afspeelt.

Dodes'ka-den is een pessimistische Kurosawa. Later zal hij zeggen kleurenfilm te hebben gebruikt om het leven in de krottenwijk niet té somber af te schilderen. Toch is Dodes’ka-den een donkere en weinig hoopgevende productie. De film kwam tot stand na Tora Tora Tora, een Hollywood-film die fout ging. De Amerikanen dankten Kurosawa voor zijn diensten en de regisseur raakte in een depressie. Het duurde vijf jaar voor hij opnieuw achter de camera ging staan. Dodes'ka-den is z'n ontroerendste en tegelijk meest illusieloze vertelling over het na-oorlogse Japan en dat is een hele contradictie, want in het begin van de jaren 70 was het land van de reizende zon op weg om na Duitsland één van de snelst groeiende economieën te worden van de 20ste eeuw.

In Dodes’ka-den is er geen sprake van een strakke en rechtlijnige vertelling. We maken het leven mee van de bewoners van de krottenwijk met de nadruk op de karaktertekening van de diverse personages. Kurosawa weeft de verschillende verhalen ragfijn door elkaar waardoor de toeschouwer een idee krijgt van de mentaliteit en de sfeer van de buurt, maar ook van de beweegredenen van de bewoners. De vrouwen rond de waterput praten de film als het ware aaneen. De figuren die we te zien krijgen zijn allemaal op de één of andere manier outcasts van de reguliere maatschappij. Ze hebben het contact met de buitenwereld verloren en sluiten zich op in hun kleine huisjes en hun alles behalve inspirerende omgeving, afgezoomd door bergen vuilnis. Kurosawa raakt hun pijnpunten aan, toont het absurde of intrieste van hun gedrag, maar vertelt er niet bij hoe het zo ver is gekomen en evenmin welke oplossingen er mogelijk zijn. Wat hij ons vertelt is minimaal, zeer essentiële informatie blijft verborgen, zoals ook de personages weinig spraakzaam en mededeelzaam zijn en zich voor de realiteit afsluiten door in hun fantasie te vluchten en alleen daar een betere wereld te creëren.

In Dodes'ka-den maakt Kurosawa schetsen van mensen in zeer bijzondere omstandigheden. Terwijl in de rest van de stad het gewone leven zijn eigen gang gaat, is de krottenwijk de toevluchtshaven geworden van zwakkere en minder aangepaste individuen: een vader die er niet in slaagt om uit zijn fantasiewereld te ontwaken als zijn zoontje sterft, een misbruikt meisje dat een vriendelijke jongen neersteekt omdat ze niet met het idee kan leven dat hij haar na haar zelfmoord zou vergeten, twee arbeiders die in wie weet welke omstandigheden moeten werken en zich dus maar elke dag bedrinken. Het verraadt allemaal grote miserie en ellende, alleen wordt het nauwelijks getoond. Aan het eind komt de gestoorde jongen met zijn tram weer thuis. De werkdag zit erop. Hij sluit de tram af, gaat naar binnen en hangt z'n ingebeelde pet aan de haak.

BEELD EN GELUID
Dodes'ka-den baadt in zachte, soms wat onrealistische kleuren. Alleen de kostumering, die altijd speciaal aandacht krijgt bij Kurosawa, zorgt voor de fellere tinten. De film is netjes schoongemaakt met een minimum aan beschadigingen en vuil. Het contrast is oké. Nieuw en uniek zijn de fantasiescènes van de aspirant-architect. Die zijn in felle kleuren gewikkeld vanuit een laag camerastandpunt zodat de voorstelling iets magisch en bovennatuurlijks krijgt. Het geluid is aanvaardbaar, jammer genoeg alleen in mono, maar het speelt geen vooraanstaande rol in een film waarin spaarzaam wordt omgegaan met dialogen en bijgeluiden en waarin soms secondenlang helemaal geen geluid aanwezig is.

EXTRA'S
Deze dvd bevat geen extra's.

CONCLUSIE
Dodes'ka-den behoort zonder meer tot de beste films van Akira Kurosawa. Dat betekent niet dat er hier sprake is van een onderhoudende, spannende of avontuurlijke film. Het tegendeel is waar: Dodes'ka-den is een milieu- en karakterschets van een groep mensen in welbepaalde omstandigheden. Actie is totaal onbelangrijk, de sfeer is donker en pessimistisch, de personages onwerelds en destructief. Zware kost dus en tegelijk een parel.

Dodes'Ka-Den maakt deel uit van de Kurosawa-box 3, samen met Stray Dogs,The Bad Sleep Well en Throne Of Blood.