FILM
Taxichauffeur Max Durocher (Jamie Foxx) koestert al jaren de droom om een eigen limousine-maatschappij op te starten; zijn "interim-job" als taxichauffeur duurt echter intussen al twaalf jaar, en de enige vorm van vakantie die hij zich kan veroorloven is staren naar een briefkaart van de Maldiven. Hij is er zich niet bewust van dat de spannendste avond van zijn leven op hem wacht, en dat zijn keurig afgeborstelde taxi behoorlijk wat te verduren gaat krijgen alvorens de zon opgaat. De avond begint nochtans goed voor hem, met een interessante ontmoeting met een intelligente vrouw, Annie Farrell (Jada Pinkett Smith), een openbaar aanklaagster die hem wel schijnt te zien zitten. Dan stapt echter de keurig afgeborstelde zakenman Vincent (Tom Cruise) in zijn taxi, en biedt Max een flinke bonus als hij hem de hele avond wil begeleiden terwijl hij vijf "zakenontmoetingen" heeft, en hem vervolgens vóór zes uur 's morgens terug op het vliegtuig in LAX kan zetten.



Wanneer er bij de eerste zakenontmoeting - letterlijk - een dode valt, beseft Max dat zijn passagier een geschifte psychopaat van de ergste soort is, een huurdoder die een lijstje met oprachten af te werken heeft. Vincent dwingt Max om mee te werken aan de moorden; zoniet zal hij Max' moeder Ida (Irma P. Hall) in de kliniek eens gaan "bezoeken" voor zijn terugreis. Gaandeweg beseft dat Vincent een serieus gestoorde sadist is, die liefst eerst nog even met de mensen solt alvorens ze neer te leggen. Naarmate de avond vordert en Max verschillende pogingen onderneemt om Vincent tegen te houden, ontaarden de elkaar hels opvolgende moordpartijen meer en meer in ongecontroleerde slachtingen, waarbij Vincent iedereen omlegt die hem voor de voeten loopt. Max's enige hoop is agent Fanning (Mark Ruffalo), een flik die onderzoek doet naar de drugsbende-oorlog rondom het kartel van ene Felix (Javier Bardem), én die de tegenwoordigheid van geest heeft om een patroon in de reeks moorden te zien.



Voor deze Collateral heeft Michael Mann - voor zover dat wij kunnen nagaan de eerste keer in de filmgeschiedenis - Tom Cruise gecast als da bad guy, met tegenover hem rijzende ster Jamie Foxx (Ray). Ze doorkruisen samen de onderbuik van Los Angeles, en regisseur Mann maakt van de gelegenheid gebruik om bij monde van zijn protagonisten zijn gal te spuwen over de onpersoonlijkheid en het egoïsme van de grootstad. Vincent maakt in het begin een rake observatie wanneer hij Max vertelt dat er recent een man urenlang dood in de metro heeft rondgereden vooraleer iemand hem opmerkte. Max' kijk op het leven is aanvankelijk een stuk optimistischer, maar zijn gijzeling zal een harde leerschool blijken: ondanks zijn herhaalde pogingen om aandacht te trekken komt niemand hem te hulp, integendeel. Hij ondervindt op de minder comfortabele manier dat hij maar een kleine pion is in het hele spel, een bijzaak ("collateral").



Michael Mann weet ons toch nog keer op keer te verbazen met de werkstukken uit zijn oeuvre. Eerder leverde hij onder meer het gelauwerde Heat af, het seriemoordenaarfestijn Manhunter, de eerste verfilming van het boek Red Dragon van Thomas Harris met daarin de eerste verschijning van ieders favoriete kannibaal, Hannibal Lecktor (sic), het paranoïde en beklemmende The Insider met Russell Crowe en Al Pacino, en één van zijn laatste wapenfeiten was de biografie Ali, waarin Will Smith gestalte gaf aan de beroemde bokser. Deze Collateral is zeker visueel intrigerend genoeg, maar kan qua verhaal niet tippen aan de meeste andere films van Mann. Daarvoor slaat de regisseur, zeker in pakweg de eerste helft van de film, iets te vaak een zijspoor in dat gevuld wordt met filosofisch gewauwel en goedkope waarheden. Vincent laat hierbij Max een paar keer hard met zijn hoofd tegen de muur lopen wanneer hij hem confronteert met de uitzichtloosheid van zijn bestaan.



De traagheid van het verteltempo geeft Mann de gelegenheid om uitgebreid op afgeborstelde en zeer gestileerde wijze het chaotische nachtelijke leven van LA in beeld te brengen, maar het doet het verhaal af en toe stokken. Wanneer Mann echter de plot weer wat aanzwengelt, meestal door Cruise weer eens een paar nevenacteurs op het minst verwachte ogenblik vol lood te doen pompen, krijgt het geheel een bijna choreografische schoonheid mee, en worden we, mee door het ingenieuze camerawerk en de meeslepende muziekscore van James Newton Howard, de aktie in gezogen. De meest hallicunante scènes zijn daarbij die waarin Vincent een schietpartij uitlokt in een dansclub (met schitterende muziek van Paul Oakenfold), en uiteraard de finale confrontatie. Tegen het einde van de film worden alle (pseudo-)filosofische overpeinzingen overboord gesmeten en krijgen we alleen nog pure, van adrenaline vergeven actie te zien. Wat ons eigenlijk tot de conclusie brengt dat het verhaal uiteindelijk zeer simpel en rechtlijnig is, niet wat we van Mann gewoon zijn. Geeft de bijkomende sfeerschepping de film een meerwaarde? We zijn geneigd te zeggen van wel, omdat het allemaal toch zeer mooi en doordacht uitgekiend is, maar mogelijk zal niet iedereen het met ons eens zijn.



BEELD EN GELUID
Op de anamorfische 2.40:1-transfer valt onmiddellijk het gebruik van de zeer grove korrel van de film op. Bij een andere film zou het grainniveau als onaanvaardbaar worden bestempeld, maar het lijkt ons in dit geval eerder een bewuste keuze van de regisseur te zijn geweest. Zelfs in de schaarse scènes die in volle daglicht zijn geschoten, voornamelijk in het begin van de film, wanneer Vincent arriveert op de luchthaven, hangt er al een deprimerende bruine waas over het geheel die voor een recente film als deze het intentionele karakter verraadt. Ondanks deze visuele beperking zijn er toch wel enkele puntjes aan de beeldtransfer die ons storen. Zo is het contrast in de donkere scènes in het kantoorgebouw op het einde wel erg laag, en bij de diverse knokscènes is er duidelijk interlacing te zien, waardoor er af en toe een milde echo van het beeld achterblijft. Het lijkt soms alsof Mann een weddenschap heeft afgesloten om de film te kunnen schieten met een zo laag mogelijke rekening voor verlichting. Goed punt: compressie-artefacts zijn nagenoeg volledig afwezig. De Engelse Dolby Digital 5.1-track laat een zeer immersieve indruk na, waarbij veel aandacht is geschonken aan het achtergrondrumoer die bij de grootstad hoort. De dialoog zit netjes in de frontkanalen, waar die thuishoort, en het LFE-kanaal wordt spaarzaam maar effectief gebruikt om op de gepaste ogenblikken, net als de film zelf, ineens over te schakelen van een gezapig tempo naar vijfde versnelling.



EXTRA'S
Naast de mooi vormgegeven menu's vinden we op de eerste disc een zeer informatieve audiocommentaartrack terug van regisseur Michael Mann. Dat Mann een zeer getalenteerde filmmaker is die tot in de detail weet waar hij mee bezig is, moeten we hier zeker niet bepleiten. Als we hemzelf mogen geloven, beschouwt hij zijn eigen film als een uitgebreide persoonlijkheidsstudie van het personage van Vincent, waarvan de uitwerking door Mann zo gedetailleerd wordt beschreven, dat die de grenzen van het scenario duidelijk overstijgt. Ook heeft Mann het over de manier waarop nagenoeg de hele film met een high definition0camera is geschoten, en welke weerslag dit heeft op de visuele details.



Dan gaan we naar disc 2, waar we eerst en vooral de 41 minuten durende documentaire City Of Night: The Making Of Collateral terugvinden. Ook hier ligt, net als bij het audiocommentaar, de klemtoon op de gedetailleerde uitwerking van Tom Cruise's personage, met als nevenonderwerp de visuele aanpak van de film (onder meer de belichting). Deze documentaire wordt gevolgd door enkele kortere filmjes. In Special Delivery (1 min.) heeft Mann Tom Cruise zó ver gekregen dat hij in Vincent-gedaante anoniem als koerier bij een restaurant een pakje moest afleveren, om te zien of de mensen hem zouden herkennen. Hij is erin geslaagd om de restaurantuitbater over een kop koffie aan het lijntje te houden zonder dat die ook maar een schijn van vermoeden had dat de koerier Tom Cruise was. Uiteraard is de beeldkwaliteit van deze featurette navenant, want die is geschoten met een verborgen camera. De bonusdisc bevat verder nog één verwijderde scène van twee minuten waarin Vincent zijn sporen tracht uit te wissen. Er is commentaar bij voorzien van de regisseur. Een volgende korte documentaire, Shooting On Location: Annie's Office (3 min.), levert precies wat de titel ervan zegt, en benadrukt opnieuw de bewust schaarse verlichting. In Tom Cruise & Jamie Foxx Rehearse (4 min.) zien we Cruise en Foxx repeteren voor hun rol. Tot slot zien we in Visual Effects: MTA Train (3 min.) dat de eindscène in de metro van LA eigenlijk is gefilmd met een artificiële achtergrond. Om af te sluiten zijn er op de bonusdisc nog vijf easter eggs te vinden, verwijderde scènes van de eerder vernoemde hoofddocumentaire.



CONCLUSIE
Collateral mag dan niet Mann's beste film zijn, een thriller van zijn hand is doorgaans beter dan die van een willekeurige andere regisseur, en dat is voor deze film niet anders. Vooral Tom Cruise bezorgt een erg creepy vertolking. De technische kwaliteit van deze release is goed, rekening houdend met de bewust ingebouwde beperkingen die de regisseur heeft ingebouwd op het vlak van beeld.