OVER URBANUS
Reeds in de beginperiode van de dvd was het één van mijn grootste wensen om eindelijk eens een deftige compilatie van de Urbanus-filmpjes te bezitten. Urbanus was zonder tegenstand begin jaren '80 mijn grootste jeugdidool - om het met een grap van hemzelf te parafraseren, ik was die éne fan die al zijn platen had. Urbain Servranckx, die zichzelf graag profileerde als Urbanus Van Anus, de dorpsidioot van Tollembeek, begon als één van de Vlaamse pioniers met het stand up-comedy genre. In tegenstelling tot Gaston Berghmans en Leo Martin, die de piek van hun glorie kenden in omstreeks dezelfde periode, was zijn humor altijd een stuk ranziger, doorspekt met een hoop ultraplatte grappen, meestal over seks, het gebrekkige IQ van de politie, debiele klasgenootjes, gehandicapten, de kerk... kortom, er was geen enkel heilig huisje dat door den Urbain overeind bleef staan. De doorbraak van de parochiezaaltjes naar het grote publiek kwam er dankzij de toenmalige BRT, waarop Urbain geregeld zendtijd kreeg om zijn ongein te verspreiden. Eerst trad de man onder meer vaak op in het gastpanel van de Wies Andersen Show, waarin hij de quizmaster meer dan eens tot wanhoop dreef met zijn onvoorspelbare gedrag. De zendtijd op de BRT resulteerde onder meer in de inmiddels legendarisch geworden Urbanus-strips, korte kolderfilmpjes die gebetonneerd zaten tussen het journaal en de avondprogrammatie, waarvoor Urbanus zeer goed had gekeken naar zijn illustere Amerikaanse voorgangers, maar dan met een Vlaams tintje. Niet iedereen kon echter even goed lachen met de fratsen van Urbanus, en na een gewraakt filmpje over het laatste avondmaal, waar Urbanus zijn fysieke gelijkenis met Jezus ten volle uitspeelde, en dat eindigde met twee apostelen die aan een authentiek Vlaams frietkot twaalf pakskes friet komen halen, werd de reeks filmpjes niet meer voortgezet.

De filmpjes werden later nog in talloze comedy-programma's herhaald, en zelfs tot op vandaag de dag zijn De Mannen Die De Gaas Doen Brannen en Wried Aksident nog regelmatig te bewonderen. Ook de compilatievideo Hebben Jullie Mijn Filmpjes Al Gezien? uit 1984 was een redelijk succes. De tegenstand die Urbanus in eigen land ondervond, ondanks de grote en onvoorwaardelijk loyale fanbase, deed hem onder meer zijn actieterrein verleggen naar Nederland, waar de rare Vlaming met zijn overmaatse bretellen nog mogelijk meer succes had. Helemaal het hoogtepunt beleefde hij met de twee films die hij samen met Stijn Coninx draaide, Hector en Koko Flanel; deze laatste voert zoveel jaar later nog steeds de top van het grootste aantal bioscoopbezoekers aan, ondanks verdienstelijke pogingen van onder meer Erik Van Looys De Zaak Alzheimer om Urbanus te onttronen. Helaas kwam aan het einde van de jaren '80 de commerciële zender VTM roet in het eten gooien: Urbanus werd - overigens samen met Gaston en Leo - langs de grote poort binnengehaald als één van de nieuwe coryfeeën van de nieuwe zender. Met de kwaliteit van zijn shows ging het met programma's als Wie Ben Ik?, Genoeg Gelachen, Nu Humor en Reglement Is Reglement echter steil bergaf, en de man werd een karikatuur van zichzelf. Voor VTM telde (en telt nog altijd) enkel de kwantiteit en niet de kwaliteit, en ook Urbanus zag na een tijdje in dat de kritische acclamatie uitbleef. Een stripreeks rond zijn personage werd dan wél weer een commerciële voltreffer, maar dat is waarschijnlijk vooral te wijten aan het grenzeloos talent van tekenaar Willy Linthout, die met zijn Robert Crumb-achtige creaties een zeer aparte plaats in het toch al gediversifieerde Vlaamse striplandschap inneemt. Het Urbanus-stripuniversum wordt bovendien bevolkt met een kleurrijke schare aan nevenpersonages zoals Amedee de strontvlieg, Nabuko en Donosor de tweedelige hond, Urbanus' zatte vader Cesar en zijn slonzige moeder Eufrazie, en een heel dorp nevenpersonages, met een mijnheer pastoor, meester Kweepeer, Dikke Herman, professor Schrikmerg, de gangsters Stef Staf en Stylo en last but not least de immer op sterven liggende rijke suikernonkel Fillemon.

Maar terug naar Urbanus' carrière als cabaretier. Een derde film, De Zevende Hemel, zonder Coninx ditkeer, werd ook een gigantische commerciële flop, en Urbanus kwam tot de conclusie dat hij zich moest herbronnen. In 1998 deed hij de Vlaamse en Nederlandse zalen terug aan met een nieuwe zaalshow, Hip Hip Rahoe. Alhoewel er in die periode soms nog een klein schijntje van zijn vroegere persoonlijkheid komt bovendrijven, heeft Urbanus met zijn haren echter ook zijn pluimen verloren. De humor die hij deze dagen brengt is absurd maar zeker niet grensverleggend meer, en we kunnen eerlijk gezegd niet naar zijn recente tv-reeks Urbain kijken zonder een bijzonder zure knoop in onze maag te krijgen. Als we de échte Urbanus aan het werk willen zien, dan rest ons enkel nog de archieven van zijn optredens, zijn filmpjes voor de BRT en natuurlijk zijn schitterende collectie platen.



OVER DEZE DVD
Ik zal maar meteen met de deur in huis vallen: deze dvd was voor mij persoonlijk een teleurstelling. Iemand op het dvd-forum had me al gewaarschuwd voor deze disc, toen die aangekondigd werd als een compilatie van de beste momenten. En dat is inderdaad het probleem met het aangeboden materiaal: het is een compilatie. We hadden op een dvd die Goud Van Urbanus heet minstens een complete verzameling van de Urbanus-strips verwacht, zeldzame tv-fragmenten en diens meer. In de plaats daarvan krijgen we een mengeling van een zeer karige selectie uit die fragmenten, afgewisseld met stukjes optreden uit de zaalshows zoals Urbanus In't Echt. Daarnaast ook enkele bindfilmpjes uit Hebben Jullie Mijn Filmpjes Al Gezien? en videoclips van De Belastingscontroleur en 1,2,3 Rikketikketik - op de hoes nog verkeerd gespeld als Rarara Wie Benne Kiek. Niet dat de fragmenten op zich slecht zouden zijn, maar de integrale zaalshows worden ongeveer tegelijkertijd met deze dvd ook op de markt gebracht. Wat dus een verspilling van ruimte was, zeker als je bedenkt dat deze dvd slechts een zestal van de legendarische Urbanus-kortfilmpjes bevat, vaak dan nog in erg verkorte vorm. Zo is in het filmpje over de doodskist zowat de eerste helft weggeknipt, waardoor we van de grap alleen nog maar de clou en niet de voorzet zien. Een onvergefelijke fout is echter dat de meeste echte klassiekers (Mannen Die De Gaas Doen Brannen, Wried Aksident, Laatste Avondmaal, Deftig Dineetje etc.) pijnlijk schitteren door hun afwezigheid! Je moet het maar kunnen, een compilatiedvd van Urbanus uitgeven waar de fans op zitten te wachten en dan een werkstuk van net geen uur afleveren waarin de beste fragmenten geweerd zijn.

Eén en ander heeft waarschijnlijk wel te maken dat deze dvd ook aangeboden wordt in combinatie met een Vlaams tijdschrift in een reeks met daarnaast ook nog cabaret-compilaties van Geert Hoste en Gaston en Leo. Toch vinden we welbeschouwd de titel Goud Van Urbanus misleidend, omdat veel mensen hierdoor gaan denken dat dit een complete dvd is met al het werk uit desbetreffende periode. In eer en geweten kunnen we dus voor deze dvd geen delibereerbaar cijfer geven, niettegenstaande het feit dat elk van deze fragmentjes onze lachspieren danig kan beroeren.

BEELD EN GELUID
Op de dvd staat duidelijk de volgende nota aangegeven: "Hoewel onze uiterste zorg is besteed aan deze dvd-productie, kan de beeldkwaliteit afwijken van onze gebruikelijke norm. Dit is te wijten aan de kwaliteit van het oorspronkelijk aangeleverd beeldmateriaal". Dit is niet overdreven, en voor een compilatie van een dergelijke ouderdom hadden we eerlijk gezegd niets anders verwacht. In tegenstelling tot bijvoorbeeld oude speelfilms van Warner denken we niet dat het rendabel is om oude Urbanusfilmpjes volledig te restaureren, alhoewel het een mooi gebaar zou zijn om ons cultuurpatrimonium te preserveren. Al bij al valt het nog mee, en bij enkele filmpjes, zoals de Belastingcontroleur-videoclip en de indianen-scène is er zelfs nog flink wat detail merkbaar. Andere oude filmpjes, zoals die met de reclame-affiches, zijn dan weer afgebleekt door de tijd; de telecine-wobble in het fragment is echter intentioneel, om het op een stukje slapstick te laten lijken. Het zijn echter de live-fragmenten die de kwaliteit fnuiken: in het stukje voorafgaand aan het nummer Publiciteitsjaren zitten ergerlijke video-artefacts, in de vorm van typisch horizontale rollende lijnen. De geluidskwaliteit is daarentegen aanvaardbaar, alhoewel ook weer in de live-fragmenten er al eens een grapje durft verdwijnen in het geroezemoes van het publiek. Er zit bijvoorbeeld een scène in waarin Urbanus door het trekken van de floche iemand in het publiek gelukkig (?) maakt met een - gesmolten - exemplaar van zijn laatste nieuwe elpee, en waarbij Urbanus over de hoofden van de mensen in de zaal klautert om de prijs te gaan afleveren. Dergelijke stukjes missen natuurlijk een goede geluidsregie, maar dat is in dit geval duidelijk veroorzaakt door de chaos die Urbanus tijdens zijn optredens opzettelijk veroorzaakte.



EXTRA'S
Even hoopten we nog om nog enkele Urbanusfilmpjes als easter egg of zo aan te treffen. Het heeft helaas niet mogen baten: deze wel zeer rudimentaire disc is niet voorzien van iets wat nog maar in de verste verten op bonusmateriaal lijkt.

CONCLUSIE
We kunnen hier maar één zinnige conclusie uit trekken: Back to the drawing board! Universal, breng een volledige compilatie op dvd uit van Urbanus' televisiefilmpjes in plaats van deze té selectieve compilatie. De vele schrijffouten op de achterkant en het niet correct kennen van de titels van de nummers duidt op het feit dat de samensteller geen kenner van het werk van Van Anus is. De gebrekkige beeld-en geluidskwaliteit vergeven we.