OPTREDEN
Test! Test! Test...

...ikel!

Waren we niet erg te spreken over de compilatie Goud Van Urbanus, waarin we een zeer selectief aanbod aan fragmenten van de meest fantastische cabaretier van groot-Tollembeek en omstreken voorgeschoteld kregen, dan brengt deze dvd wél de nodige nostalgische jeugdherinneringen boven. Van Urbanus' theateroptredens zijn er relatief veel op muziekdrager te vinden, vooral grijsgedraaide elpees die al flink wat krassen vertonen van de hysterische tikken tegen de pick-upnaald, maar slechts weinig integrale televisieoptredens zijn in hun integraliteit te bewonderen. De Nederlandse omroep VARA heeft echter in de theaterseizoenen 1982-1984 en 1985 respectievelijk de live-shows Urbanus Live en Urbanus In't Echt opgenomen, om ze dan achteraf tot twee tv-shows van elk een uur te verknippen. Alhoewel. "volledige, ongeknipte versie" zoals op de cover vemeld staat, is zeker niet van toepassing voor de tv-show uit Tiel, opgenomen in februari 1983. Hint nummer één: aan de kostuumwisselingen, waarbij Urbanus eerst in een Mickey Mouse-pakje, dan in een lange broek en hemd en vervolgens wéér in Mickey Mouse-kostuum op de planken staat, is te merken dat het om een montage gaat. Hint nummer twee: dat de openingsnummers worden gespeeld ná de pauze, geeft al hetzelfde euvel aan. En nummer drie, wie het dan nog niet door zou hebben: het nummer Quand Les Zosiaux Chantent Dans Le Bois staat zowaar twee keer op de disc, in beide theaterhelften in een identieke uitvoering gemonteerd. De tweede show, In't Echt, is misschien wel het beste geregistreerde Urbanus-optreden ooit, waarin Urbanus zijn publiek in Scheveningen vierkant zit uit te lachen. Maar iedereen schijnt zich goed geamuseerd te hebben - alhoewel volgens Urbanus zelf "die domme Hollanders toch de helft van zijn grappen niet begrijpen."

De optredens van Urbanus zelf zijn één chaotische bedoening. Urbanus' decorstukken schieten in brand, zijn bloemen exploderen zonder aanwijsbare reden, en midden in de show organiseert hij een tombola waarbij een gelukkige (?) uit het publiek door "de floche" te trekken een gesmolten exemplaar van zijn laatste elpee kan winnen. Waarop Urbanus de prijs persoonlijk komt overhandigen aan de winnaar, daarbij bijna letterlijk over de koppen van het publiek lopend. Een optreden van Urbanus bevat dan ook maar hoogstens zes à acht liedjes; telkens wanneer de man eraan wil beginnen, schiet er hem nog een anekdote te binnen die hij per sé eerst moet verteld hebben. De fijngevoeligheid van sommige van zijn liedjes, zoals Rustige Ouwe Dag, waarin hij het de eenzaamheid van bejaarden bezingt, staan in schril contrast met de zeer platte grappen die hij tapt, waarbij iedereen het moet ontgelden: migranten (toen nog "gastarbeiders"), gehandicapten en vooral de kerk worden het vaakst over de hekel gehaald. Vaak citeert Urbanus daarbij zijn jeugd en de typische kwajongensstreken waarvan je haast gaat geloven dat hij ze stuk voor stuk werkelijk heeft uitgehaald. Vandaag zou Urbanus voor hetzelfde repertoire onder de kapblok van de politieke correctheid sneuvelen. Toch valt de man weinig te verwijten: zijn humor is soms kinderlijk naïef, wat onder meer blijkt uit de teksten van liedjes als De Aarde, 1-2-3-Rikketikketik, Een Bakske Vol Met Stro en natuurlijk Lieve Loemoemba - eigenlijk een nummer van Jan De Wilde - waarin Urbanus door de ogen van een kind toekijkt hoe zijn vader zijn hond laat inslapen, en hij zich vervolgens voorneemt om hetzelfde met papa te doen "als hij oud geworden is". Andere nummers variëren dan weer van complete nonsens (Hittentit schiet ons voor de geest) tot ronduit gore humor (Als Moeder Zong). Na vijf minuten hebben Urbains vreemde gedachtenkronkels hem steeds inmiddels al reeds of want maar op een ander onderwerp gebracht, waar de nonsens weer even vrolijk verder gaat. Als Urbain naar de borsten van een vrouw grijpt en er in knijpt onder het scanderen van een schalkse "toet toet", dan wordt het hem met plezier vergeven. Een ander zou onmiddellijk worden uitgemaakt voor seksmaniak. Het is niet eerlijk in het leven.

BEELD EN GELUID
Ook bij deze disc worden we op voorhand gewaarschuwd dat de technische kwaliteit van de opnames omwille van de ouderdom te wensen overlaat. Geen loze waarschuwing, want vooral de beeldkwaliteit is soms om te huilen. Er lopen typische VHS-lijnen door het beeld, en tegen het einde van de show Live is het beeld zelfs gedurende een paar seconden volledig weg. De montage van Live is bovendien niet bijzonder netjes gedaan; In't Echt scoort op dat vlak misschien iets beter. Voor het geluid is geopteerd voor de originele stereotrack, die echter weinig gevoel voor richting vertoont. Aangezien het om een live-optreden gaat, hoort een zekere mate van ongepolijstheid er van nature bij: soms wordt het geluid stiller als Urbanus verder van de micro gaat staan, maar als hij even later "neuf" (voor de Nederlanders: dat is Frans voor "negen". Urbanus legt U de grap wel uit!) door de microfoon brult, klinkt dat weer zo luid dat de klank compleet vervormd wordt. Het doet de authenticiteit echter wel eer aan. Wel storend is het duidelijke verschil in volume tussen de twee helften van Live, waarbij het eerste stuk duidelijk wat te stil staat. Concluderend kunnen we Universal wel een pluim geven dat ze over de gebrekkige technische kwaliteit op de cover van de disc tenminste eerlijk zijn, iets wat we niet over alle maatschappijen kunnen zeggen. Nog maar eens voor onze Nederlandse lezers: als U niet vertrouwd bent met het Pajottenland-dialect van Urbanus, dan is het Nederlandse ondertitelingsspoor ongetwijfeld een handig hulpmiddeltje.

EXTRA'S
De menu's zijn zeer karig, waarbij elke show in pakweg zes hoofdstukken is verdeeld. Bovendien staan in het hoofdmenu de twee shows in de verkeerde volgorde.

CONCLUSIE
Ondanks de technische tekortkomingen, waarover Universal zelf geen onduidelijkheid laat bestaan, is dit een disc die bij vele van mijn generatiegenoten nostalgische herinneringen zal doen opborrelen. De Urbanus van midden jaren '80 was op het hoogtepunt van zijn carrière, en qua inhoud kunnen we deze disc dan ook warm aanbevelen. Als U tenminste geen zure oprispingen krijgt van grappen over geslachtsdelen, tenminste.