FILM
Hilversum, zes mei 2002. Na het verlaten van een radiostudio wordt politicus en enfant terrible Pim Fortuyn dodelijk getroffen door een kogelregen. De dader is Volkert van der Graaf, een radicale milieu-activist, die vrijwel meteen wordt opgepakt. Nederland reageert geschokt op de politieke moord en hardnekkige geruchten over een complot van hooggeplaatste functionarissen tegen Fortuyn steken de kop op. Voor de meeste mensen blijft het bij vermoedens, maar fotograaf Jim de Booy puzzelt beetje bij beetje de waarheid over het reële complot bij elkaar. Hij was toevallig aanwezig in de omgeving van de moord op die bewuste zesde mei. En in de achtergrond van zijn foto’s van een leeghoofdig soapsterretje doemen sleutels op naar de ware toedracht rond Fortuyns dood. Het spoor voert de Booy naar ongure sujetten binnen de binnenlandse veiligheidsdienst, personen binnen het ministerie van defensie en Ayse, een milieuactiviste met het hart op de juiste plaats, die een verleden heeft met van der Graaf. De fotograaf komt terecht in een gevaarlijk wespennest, waaruit levend ontsnappen een utopie lijkt.

Om redenen die iedereen wel zal kennen, heeft 06/05 een prominente plaats gekregen in de geschiedenis van de Nederlandse film. Een prent over een controversiële vermoorde politicus, gedraaid door een controversiële vermoorde cineast. Het is niet eenvoudig om voorbij die trieste waarheid van 06/05 te kijken. Maar Theo Van Gogh wou zijn hele leven al serieus genomen worden als filmmaker, en dus zou hij er beslist zelf niks op tegen hebben dat ik de film louter in die naakte hoedanigheid bespreek, zonder de heisa eromheen. Helaas voor de dode filmer deel ik echter ook zijn gevoel voor eerlijkheid, zodat mijn besluit over de prent niet onverdeeld positief zal uitvallen.

Met het basisconcept van 06/05 is alvast niks mis. De idee om tegen de achtergrond van de Fortuyn-moord een politieke thriller op te zetten is behoorlijk goed. En gedurende de eerste vijftien minuten van de film lijkt de intrigerende premisse zelfs een fascinerende invulling te krijgen. De montage in dit deel schakelt bekwaam heen en weer tussen de diverse protagonisten en antagonisten en reproduceert prima een voelbare spanning, een opbouw naar iets belangrijks, zodat het moment waarop de kogels Fortuyn treffen een emotionele schok bij de kijker bewerkstelligt. Ook op regievlak is op dit segment niets aan te merken. De stijl is sober, documentaire-achtig haast en dit werkt uitstekend als wankel, enerverend element in de tensie-opbouw. De hoop dat 06/05 een Nederlands equivalent wordt van Amerikaanse paranoia-thrillers als The Parallax View en All the President’s Men blijft dan ook bestaan…

…Maar wordt al even snel weer onderuit gehaald. Want na die knappe opening zakken achtereenvolgens spanning, scenario, regie en de film als geheel als een pudding in elkaar. Dit gebeurt niet bruusk, maar geleidelijk. Met elke volgende scène vervalt het script meer in de clichés van een straight-to-dvd B-film, met op de rand van tandenknarsen balancerende dialogen, nietszeggende karakterontwikkelingen, sporadisch gratuit naakt en een overdreven serieuze toon. In hun wens om een goede politieke thriller te creëren hebben regisseur en scenarist m.a.w. net datgene gedaan wat doorgaans de doodsteek betekent in dit genre: het opofferen van geloofwaardigheid voor goedkope plotontwikkelingen. Ook een grove fout is dat de interactie van de verzonnen verhaallijn (de fotograaf en de milieu-activiste) en de reële tijdslijn (de moord op Fortuyn en de gebeurtenissen in de week erna) geleidelijk afneemt, tot ze halverwege de prent volledig stilvalt. Als op dat moment de link met de ware feiten verbroken is, vallen de tekortkomingen van deze would-be thriller des te meer op.

Op technisch vlak, het moet gezegd, valt de film eigenlijk best wel mee. Vooral om budgettaire redenen schoot Van Gogh met snelle, digitale camera’s, maar deze werkwijze heeft ook een (al dan niet bewust) aangenaam neveneffect. 06/05 krijgt er immers een tv-look door, wat het realiteitsgehalte verhoogt en de handelingen van de personages van een zekere urgentie voorziet. Spijtig genoeg krijgen we nooit de kans om echt empathie met deze karakters te voelen, waar ook de acteurs niets aan kunnen veranderen. Allen doen hun best, maar blijven desondanks steken in een oppervlakkig portret van hun personage. Tara Elders trekt zich nog het best uit de slag als milieu-activiste Ayse en zelfs Johnny de Mol verrast aangenaam als een krantenredacteur. Maar als puntje bij paaltje komt, had ik van geen enkel karakter in de film de naam kunnen onthouden, luttele minuten nadat ik de dvd had bekeken. Dat zegt genoeg, me dunkt. Laatste opvallende (plus-)punt van 06/05 is de keuze van de muziek. Vooral het themanummer van Gabriel Rios geeft de film een luchtigheid die de rest van de prent ontbeert.

06/05 is niet zozeer een rotslechte film, maar eentje die naar de hemel reikt en slecht met moeite het plafond van eerste verdieping haalt. Alle elementen waren in deze productie verenigd om er een aangenaam, spannend kijkstuk van te maken, maar de mogelijkheden worden schandalig onderbenut. Het beste voorbeeld is wellicht een sequentie in een tropisch zwemparadijs, dia qua opzet veel wegheeft van een Hitchockiaans set-piece. Wat echter een triomf van synergie tussen plot, karakter en emotie hadden kunnen zijn, ontaardt in de handen van Van Gogh en scenarist Tomas Ross tot een doordeweekse actiescène van dertien in een dozijn. De volledige cast en crew doen hun best, maar kunnen de elementaire onvolmaaktheden van 06/05 niet uitwissen. De weg naar de hel ligt geplaveid met goede bedoelingen, zegt een spreekwoord. Afgaande op dit gezegde hoeven we ons niet langer af te vragen waar Theo Van Gogh zich op dit moment bevindt. Dat is geen cynisme. Maar grote ontgoocheling over de gemiste kans die deze film is.

BEELD EN GELUID
Zoals ik al eerder zei, is 06/05 digitaal opgenomen, en dat merk je dan ook meteen aan het beeld. De kleuren neigen te fel naar grijs, contrasten zijn niet wat je van een speelfilm mag verwachten en ook de scherpte blijft steken in tv-niveau. Dit neemt niet weg dat de transfer zelf het beeld waarschijnlijk erg accuraat weergeeft. Kortom: een solide beeldkwaliteit die vooral te lijden heeft onder de inferioriteit van de gekozen opnamerecorder. Geluid wordt op deze dvd op twee tracks gepresenteerd: een surroundspoor enerzijds, een 5.1-mix anderzijds. Beide tracks zijn glashelder te verstaan, maar kunnen dynamisch niet echt overtuigen. Het nut van het 5.1-spoor is bovendien te verwaarlozen, aangezien 06/05 voornamelijk door dialogen wordt voortgestuwd. Maar door de beugel genomen: opnieuw erg solide werk van de dvd-makers op audiovlak.

EXTRA’S
Deze dvd kreeg de titel Special Edition mee, maar hoewel er kwantitatief heel wat extra materiaal op de tweede disc staat, valt de kwaliteit wat tegen. The Making of 06/05 (24 min.) is veruit de interessantste bonus. Met regisseur Van Gogh als gids wordt ons immers een blikje achter de schermen van de opnames gegund. Bovendien kan je de docu vijf maal onderbreken voor fragmenten uit het Videodagboek van de cineast, waarin hij naar goede gewoonte frank zijn mening uit over de afgelopen of nakende draaidag. De Première (7 min.) toont dan weer beelden van de Rode Loper tijdens de eerste vertoning van de prent, afgewisseld met krantenkoppen en meningen van recensenten.

Ronduit bizar valt Ode aan Theo te betitelen: een montage met beelden van de regisseur, op de tonen van een K3-achtig nummer met de naam “Supercool”. Een drietal Deleted Scenes (7 min.), met optioneel commentaar van producent en monteuse, bieden bovendien weinig extra diepte aan de film. De inclusie van twee afleveringen van het praatprogramma Gogh’s Zondag (samen goed voor ruim één uur), waarin de cineast een in het najaar van 2001 een gesprek voert met Pim Fortuyn, is dan weer perfect te begrijpen, maar helaas ook een lange, saaie zit. Twee Easter Eggs bieden enkele minuten extra materiaal van de ‘making of’-ploeg aan en afrondend bevat de disc een 25 foto’s tellende Fotogalerij.

CONCLUSIE
06/05 heeft de pretentie een politieke thriller te zijn, maar rijdt zich vast in een spanningsloos moeras vol torenhoge clichés, ridicule dialogen en overdreven aangezette plots. Een artistieke hoogvlieger is de film niet geworden, wel een kenmerkend testament van Van Goghs carrière: een controversiële prent die veel beloftes maakt en er slechts weinig inlost. De technische kwaliteit van de dvd beantwoordt perfect aan de gemiddelde kwaliteitseisen, maar de bonussectie mocht best wat uitgebreider en interessanter zijn.