DOCUMENTAIRE
Hij werd geboren in Amsterdam op 30 juni 1951 en hij was 53 toen hij vorig jaar september plotseling overleed: André Hazes, je bewondert hem of je spuwt hem uit, je vindt hem het einde of net het slechtste wat je ooit hoorde. Eén ding hebben vóór- en tegenstanders gemeen: iedereen kent de kleine forse Amsterdammer met zijn apart stemgeluid. André Hazes past in een traditie die in Nederland ver teruggaat en grote namen heeft voortgebracht. Meestal wordt hij de opvolger van Johnny Hoes genoemd en hoewel beiden het smartlappengenre tot onbekende populariteit hebben gebracht, is het oeuvre van Johnny Hoes veel breder en veel ruimer dan dat van zijn jongere vakgenoot. Maar Hoes had dan ook een veel langere carrière. Hazes heeft evenwel een belangrijke bijdrage geleverd en schreef bijv. zijn teksten ook zelf.

André Hazes wordt voor het eerst door Johnny Kraaikamp sr. In 1958 opgemerkt op de Albert Cuypmarkt in Amsterdam waar hij staat te zingen. Het kindsterretje slaat evenwel niet aan. In 1976 probeert André het opnieuw onder de vleugels van Willy Alberti met Eenzame Kerst dat meteen een grote hit wordt. 'n Vriend uit 1980 betekent zijn definitieve doorbraak als levensliedzanger. 'n Beetje Verliefd maakt van hem in 1981 een superster: de hits volgen elkaar op, de Ahoy loopt voor hem vol en in 1984 krijgt hij bij de Vara zijn eigen tv-serie. In de jaren’90 probeert hij z’n succes te consolideren en komt vaak in het nieuws met gezondheidsproblemen en ziekenhuisperikelen. In 2002 gaat hij in de gemeentepolitiek maar dient na korte tijd z’n ontslag in wegens een mentale instorting na kritiek van de andere partijen. Vanaf 2003 zijn er relatieproblemen, viert hij z’n zilveren jubileum en krijgt last van geruis in zijn oor. Bovendien is hij zwaar suikerziek. Op 21 september 2004 overlijdt de ongekroonde koning van het Nederlandse levenslied na twee hartaanvallen gevolgd door een hartstilstand.

In 1999 maakt regisseur John Appel de film André Hazes: zij Gelooft in Mij, een portret van de charmezanger, dat een groot succes wordt in de Nederlandse bioscopen. John Appel wordt voor deze documentaire bekroond met de Joris Ivens Award 1999. Hij heeft op dat moment al een indrukwekkend palmares: Vier Mannen En Een Kist (1986), Afscheid Van De Schipperkade (1995), Het Derde Kruis (1998), Dodengang (1999) en talloze andere documentaires. Van zijn hand is ook The Last Victory (2003) over de paardenrace van Siena. Zij Gelooft In Mij komt uit de startblokken na een gesprek met André Hazes en Appels toezegging dat hij een eerlijk en realistisch portret zal proberen te schetsen. Bijgevolg krijgt hij toegang tot het kleine kringetje van mensen en security dat de zanger omringt en beschermt tegen de buitenwereld.

Hazes neemt Appel mee naar een voetbalmatch tegen Arsenal in Londen, naar Benidorm waar hij op vakantie is en een optreden geeft in de Plaza de Toros, naar zijn geboortehuis in Oud-Amsterdam, zijn lijfkroeg en zijn villa; we volgen hem tijdens gesprekken met zijn naaste medewerkers, thuis met vrouw en kinderen en in de artiestenloge vóór een optreden in Ahoy. De regisseur laat André Hazes vrijuit praten en beweegt zijn camera voorzichtig door zijn voormalige ouderlijke huis in hartje Amsterdam, cirkelt rond de artiest in de Spaanse arena onder een brandende zon alsof het om Elvis Presley himself gaat, manoeuvreert door de tuin zijn kinderen achterna en in de schminkkamer van het theater. Hij registreert de grapjes en de reacties van André, zijn zenuwachtigheid, zijn geprikkeldheid, zijn ups en downs en toont een gevoelige en gauw geïntimideerde man voor wie het niet uitmaakt of het om een optreden in Ahoy of een studentkroeg gaat: André sterft altijd een klein beetje, wil opgeven, wegvluchten, rookt en drinkt als een duivel om de zenuwen onder controle te houden, heeft schouderklopjes nodig, een laatste kusje van zijn vrouw, komt vervolgens onzeker en zwetend het toneel op, stottert iets in de microfoon, gedraagt zich als een macho, zet het eerste nummer in, kijkt nog wat onwennig rond en heeft tegen het einde van het tweede lied de zaal volledig in zijn ban en staat daar dan: een kleine dikke, niet echt mooie veertiger met een stem als een klok en een postuur dat ondanks alles imponeert.

Het portret dringt diep in het privéleven van André Hazes door, voor sommige kijkers wellicht té diep. De documentaire was jarenlang een hit bij Nederlandse én Vlaamse studenten en jongeren in het algemeen en ging door als alternatief voor het zoveelste maffe optreden van onze eigen Eddy Wally. Nu de man dood is laat deze documentaire een nieuw licht op de figuur van André Hazes schijnen: het gaat nog altijd om een "te gekke" film met "waanzinnige" situaties, maar er zit nu een bitter randje aan, want hoe komisch ook, André Hazes: Zij Gelooft In Mij kan je ook makkelijk zien als het portret van een aangekondigde dood. Hazes op zijn 49ste ziet er uit als een man van zestig: opgezwollen, kortademig, zweterig en altijd met een sigaret in de ene en een blikje pils in de andere hand. Een typisch fragment begint in de eetkamer van zijn villa op een ochtend in de week: zijn vrouw Rachel en zijn beide kinderen zitten aan de ontbijttafel met het geluid van de televisie op de achtergrond. Terwijl de kinderen worden aangemaand voort te maken, maakt André een blikje bier open: het is zijn ontbijt, hangend op een stoel, z’n eerste six-pack van de dag, het pakje sigaretten zoals altijd kort bij de hand.

Tijdens het bekijken van deze film komt onwillekeurig de vraag op over het waarom: waarom is het fout gegaan met André Hazes? Waarom heeft zijn omgeving hem niet beter beschermd? Was hij niet te beschermen? Wilde hij niet beschermd worden? Was het zijn omgeving louter te doen om de kip met de gouden eieren? Hielden ze niet genoeg van hem? Zagen ze niet wat er aan de hand was? John Appel levert geen klaar en duidelijk antwoord op die vragen, hij schets situaties die we zelf moeten interpreteren, zoals het optreden in Benidorm: iemand komt met het "goede" idee om André in de Plaza de Toros op te laten treden in de zomervakantie. Dan zijn er massa’s Nederlanders in Benidorm en kan er niets fout gaan gezien zijn populariteit. Een wagen met geluidsinstallatie wordt de straat opgestuurd om de toeristen op de hoogte te brengen van het concert en André, die het helemaal ziet zitten, zegt dat "...dit wellicht de top van zijn carrière is..." en dat hij "...het concert opdraagt aan zijn ouders...", met tranen in zijn ogen en een gebroken stem. Twee uur voor het concert: Rachel ziet de bui hangen en ze weet dat een ramp niet meer te vermijden is, maar ze blijft hopen. Uiteindelijk verschijnen een paar honderd fans op de afspraak. André Hazes staat voor een leeg stadion. Het evenement is een totaal fiasco dat bij de gevoelige man als een mokerslag aankomt. Je kan je nauwelijks voorstellen dat een fatsoenlijk management tot zo'n blunder in staat is. Maar het gebeurt voor je ogen: het is een schande en het is lachwekkend, pijnlijk, schrijnend en onmenselijk, beschamend in elk geval.

André Hazes: Zij Gelooft In Mij is een aaneenrijging van soortgelijke pijnlijke en absurde anekdotes. Ze roepen maar één vraag op: hoelang kan dit doorgaan? Wanneer heeft iemand de moed en de kracht om deze zielige volwassen man tegen de buitenwereld en tegen zichzelf en zijn omgeving te beschermen? Nu weten we dat niemand daartoe in staat is geweest of willen zijn. John Appel heeft een ontroerende en bij momenten stuitend portret gemaakt van 'een' mens, in dit geval – toeval of niet – André Hazes. Maar zijn naam doet er niet toe, het had om het even welke sukkelaar kunnen zijn die in het verkeerde milieu en de foute omgeving terechtkomt.

Zijn begrafenis zit er uiteraard niet in, noch het feest voor de 40.000 fans, een plechtigheid waarop de familie en zijn entourage zielig stond te wezen en ontdaan, verdrietig en aangeslagen. Waren ze dat ook toen ze hem zagen aftakelen, afzien van de zenuwen, wegteren van de alcohol en de nicotine? André Hazes: Zij gelooft In Mij is ongewild ook een aanklacht over het niet verlenen van hulp aan een mens in nood. De moeilijkheid is: wie moet de rol van aangeklaagde spelen? Want André Hazes is uiteindelijk niet de enige meelijwekkende figuur in dit verhaal.

BEELD EN GELUID
Een documentaire stelt andere voorwaarden aan regisseur dan een film. In een film kan men takes hernemen, in een documentaire zijn de opnamen uniek. Er zijn dus veel onzekerheden qua licht en kadrage en een verkeerd bewogen camera of een plotse onderbreking is niet meer goed te maken. John Appel probeert het onvoorziene op te vangen door het gebruik van een losse camera, heel vaak van op de schouder, soms op statief, maar altijd zo vrij mogelijk in zijn beweging en met een grote lens om het risico tot een minimum te beperken. Dat alles heeft consequenties voor de lichtintensiteit in sommige fragmenten, voor de kleuren, het contrast en de detailweergave. Maar het onderstreept wel de sfeer van beeldfragmenten: de overbelichting in de Spaanse arena, het donkere en claustrofobische gevoel in het ouderlijk huis in Amsterdam, de vale kleuren in de met een aparte smaak ingerichte villa en de sfeer op het podium in donkere en rokerige achterkamers. Voor het geluid gelden dezelfde opmerkingen: de kwaliteit wordt bepaald door de omstandigheden. Het Amsterdams van André is niet altijd verstaanbaar en ondertitels zijn in dat geval altijd nuttig.

EXTRA'S
In de extra's zit een synopsis van de documentaire (tekst), een biografie van Hazes (tekst), zijn discografie (tekst) en het verhaal over de totstandkoming van de film (ook tekst); uiteraard ook de bioscooptrailer en om te besluiten drie extra clips: o.a. Zij Gelooft in Mij opgenomen tijdens een concert in Ahoy en een impressie van André’s 48e verjaardagsfeestje (Waarom? – cover My Way) in 1999, plus nog een keer Zij Gelooft In Mij. Niet veel zaaks.

CONCLUSIE
André Hazes: Zij Gelooft In Mij is het portret van een man die zich op één of andere manier altijd heeft laten belazeren door het leven en door de mensen uit zijn omgeving en daar uiteindelijk een zware tol voor betaalt. John Appel, bekend van een hele reeks documentaires, maakt met deze film een eerlijk, aandoenlijk, oprecht en tegelijk ontluisterend en berensterk portret dat als een aankondiging werkt voor 21 september 2004. Voor wie twijfelt over de aanschaf van deze dvd nog het volgende citaat van ene Bonzo na het bekijken van de film: "...ook al vind je zijn liedjes bagger zoals ik, dan nog moet je naar deze film kijken". Voor het geld moet je't niet laten.