FILM
Vanity Fair van de Britse auteur William Makepeace Thackeray behoort tot de populairste romans uit de 19de eeuw. Nooit eerder liet een auteur zijn hoofdpersonage een dergelijke opgang in de Engelse maatschappij maken, van verarmd weeskind in haar jeugd tot gerespecteerde dame in de aristocratische Londense milieus, een rariteit voor die tijd. Meer dan Wuthering Heights van Charlotte Brönte of Emma van Jane Austin is Vanity Fair hét kostuumdrama uit de Engelse litteratuur. Het is een verhaal met grote emoties in een omgeving waar pracht en praal gewoon zijn, ruisende toiletten het beeld vullen, heren met hoge hoed de dames het hof maken, ruime stadswoningen en enorme landhuizen de fantasie prikkelen en alles wat de hip en modern is aan India doet denken.

Becky Sharp (Reese Witherspoon) leren we kennen als ze de kostschool verlaat waar ze een opleiding als gouvernante heeft gekregen. Haar vader was een schilder, haar moeder een zangers in een Parijse nachtclub en na hun dood zorgt een tante voor haar toekomst. Ze gaat van school in gezelschap van haar enige vriendin, Amelia Sedley (Romola Garai), die haar voorstelt aan haar familie en haar broer Joseph (Tony Maudsley). Die zal op aanraden van Amelia's verloofde en toekomstige echtgenoot Kapitein George Osborne (Jonathan Rhys-Meyers) een eventuele relatie met Becky vermijden. Becky wordt gouvernante bij Sir Pitt Crawley (Bob Hoskins), een verarmd aristocraat en trouwt met diens jongste zoon Rawley (James Purefoy). Maar Becky heeft haar hart gevolgd. Ze wordt nu wel opgenomen in een fatsoenlijk milieu, maar de titel zal Rawley nooit erven en als verwoede gokker kan hij niet zonder de financiële steun van zijn familie om Becky en hun zoontje te onderhouden. Uiteindelijk zal Becky haar lot in eigen handen moeten nemen om een uitweg te vinden uit de armoede die haar omringt als gevolg van Rawley’s speelschulden.

Becky Sharp ís Vanity Fair. Het boek én de film steunen volledig op haar veelzijdige personage. Ze is berekend en sluw, intelligent en scherpzinnig, maar ook kwetsbaar in een maatschappij waar vrouwen nog niet zoveel voorstellen. In het begin van de 19de eeuw zijn de meeste beroepen voor vrouwen gesloten. Ze kunnen gouvernante worden, onderwijzeres, opvoedster, non, prostitué of schrijfster zoals de zusters Brönte, Jane Austen, George Eliot en anderen. Becky is een sterke vrouw, een vechtster; als een ware feministe verzet ze zich tégen de conventies van haar tijd en de uitsluitingspolitiek waar ze het slachtoffer van is. Ze gebruikt haar lichaam en haar seksualiteit om mannen op hun eigen terrein de loef af te steken en haar intelligentie om voordeel uit situaties te halen zonder dat haar dat veel hoeft te kosten. De Becky Sharp van de film is evenwel braver dan haar spiegelbeeld in het boek. Wanneer Lord Steyne, de man die haar vader bewonderde wegens zijn grote schilderstalent, voorkomt dat haar meubels openbaar worden verkocht en haar financiële steunt (plus de toegang tot de aristocratische kringen voor haar forceert) in ruil voor wat vriendschap en lichamelijke intimiteit, weet Reese Whitespoon, alias Becky Sharp, aan hem te ontsnappen. Logischerwijs zou ze daarmee de steun van haar redder moeten verliezen en op straat terechtkomen, want de Becky Sharp van het boek neemt wél die logische en onafwendbare bocht en gaat met de Lord naar bed. Maar dat kon Mira Nair zich alleen permitteren op straffe van het verlies van de gevreesde minimum leeftijdscode van 13 jaar. Becky Sharp blijft in de film dus vriendelijk en lief, maar gaat nooit uit de kleren.

Mira Nair maakt van Vanity Fair een wervelende productie met veel afwisseling en heel veel kleur. De prachtige interieurs, de tot in de details afgewerkte jurken en pakken, de sierlijke rijtuigen, de indrukwekkende straatscènes, het exotisme van India en de professionele cast maken van deze film een feest voor oog en oor. De Indiase regisseuse bouwt Thackerays roman om tot een kostuumdrama met alles erop en eraan en geeft tegelijk een boodschap mee en een handvol karakters die ook vandaag de toeschouwer nog kunnen boeien. Haar fascinatie voor de vrouwelijke hoofdrol is groot en dat stopt ze niet onder stoelen of banken en de manier waarop ze als Aziatische naar het koude en regenachtige Londen kijkt, de vuile en stinkende stad aan het begin van de 19de eeuw, leidt tot een heel aparte enscenering en een bijzondere belichting. Nair, die we kennen van Moonsoon Wedding, mikt zeer hoog met Vanity Fair en wie het epos van Thackeray kent weet dat de verfilming ervan geen makkelijk opdracht is wegens de vele personages en situaties. Het is jammer dat Mira Nair een beetje verdrinkt in de vuistdikke roman. Heel veel informatie moet sneuvelen om toch nog een lange zit van 135 minuten over te houden en het moet gezegd: wie het boek niet kent zal bij momenten de verschillende verhaallijnen moeilijk kunnen volgen, laat staan de figuren uit elkaar kunnen houden. Het eerste gevolg is dat de kritiek (die het boek wel kent) de film bij de release hoger aansloeg dan het publiek (dat minder bekend is met het boek). De toeschouwer loopt een beetje verloren in een film die vaak met grote stappen vooruitholt zonder dat voor de ontbrekende informatie een afdoende oplossing is gevonden. De lange speelduur draagt evenmin bij tot een beter begrip.

BEELD EN GELUID
Vanity Fair heeft perfect beeld zonder fouten of storingen. De kopie staat in 2:35.1 anamorfisch en oogt rustig en zijdeachtig. De kleuren zijn bijna voortdurend gedimd, alsof de zon er op één of andere manier is uitgehaald. De straatscènes in Londen bijvoorbeeld zijn aan de donkere kant, ook bij daglicht, met een overaanbod van bruin en zwart; de interieuropnamen hebben hetzelfde timbre alsof Nair ze op die manier sterk wil laten contrasteren met de opnamen die in India zijn gemaakt en die zinderen van het zonlicht over een exotisch landschap van veel geel, middeleeuwse kantelen, protserig versierde olifanten, belletjes, slagwerk en prettig gestoorde dansers. Het geluid is fenomenaal. De 5.1-versie is een sterke tool die maximaal wordt benut zowel voor de dialogen, de muziek als voor de omgevingsgeluiden. In de interieurs biedt het de mogelijkheid om te faseren zodat de vele gesprekken toch te onderscheiden zijn. Op straat en in India horen we de dialogen en gezangen vooraan, de omgevingsgeluiden opzij en de vele details samen met de jankende sitars achteraan.

EXTRA'S
De vrouw achter Vanity Fair is een reportage met de producers, de regisseuse en de hoofdactrice over de figuur van Becky Sharp, haar karakter, ambities, dromen en de rol die ze in de Londense maatschappij van het eerste kwart van de 19de eeuw speelde. In de Audiocommentaar van de Regisseur gaat Mira Nair uitgebreid in op alle mogelijke aspecten van de productie, de keuze van de acteurs, de locaties, de special effects, etc. Weggelaten Scènes bevat een aantal fragmenten die zijn ingekort zonder veel erg, maar die interessante en/of verduidelijkende links bevatten naar andere scènes; een alternatief begin, ook niet echt van zeer groot belang en een alternatief einde dat een totaal andere kant opgaat als het officiële einde van de film. Het is een moeilijke keuze die consequenties heeft voor de figuur van Becky Sharp op het einde van deze film: de officiële versie tekent haar als een vrouw die uiteindelijk voor haar eigen leuke toekomst kiest. De alternatieve scène schetst haar als een vrouw met een grote verantwoordelijkheidszin die probeert in balans te komen met haar omgeving. Welkom bij Vanity Fair is in feite The Making of en laat ook de andere acteurs aan bod over hun rol en de figuur van Becky Sharp, eigenzinnig en zelfverzekerd en toch kwetsbaar.

CONCLUSIE
Vanity Fair is een wervelend kostuumdrama, een film die elke vrouw met een gevoel voor romantiek zal verleiden. Want deze film heeft alles om op het gemoed en de zinnen te spelen. Mira Nair maakt er een beetje een hutsepot van, maar dat zal voor de fans van het genre de pret niet echt kunnen bederven. Wie het Londen van begin 1900 wil zien zal niet op zijn honger blijven. Hij/zij krijgt er de rijkelijk gelardeerde sfeer, het exotisme van de kolonies en het excentrieke van de Britten als bonus bij. Een beetje voorkennis is nuttig evenals een zacht kussentje.