Deze film maakt deel uit van de Film Noir Classic Collection, Volume 1, waartoe ook nog Gun Crazy, Murder My Sweet, The Asphalt Jungle en The Set-Up behoren.

FILM
‘Build my gallows high’, zegt Robert Mitchum op zijn meest sarcastisch tegen femme fatale Jane Greer in een van de laatste scènes van Out Of The Past. De woorden die hij spreekt zijn niet enkel de titel van de roman waarop de film is gebaseerd, maar geven ook uitmuntend de zwartgalligheid van de prent neer. Out Of The Past is immers een film noir pur sang, een afdaling in de duistere zielen van corrupte en/of misbegrepen mensen, waarin het kleinste lichtstraaltje bij voorbaat doodgeknepen wordt door de verpletterende hamer van doem. Wie op zoek is naar een happy ending is hier aan het verkeerde adres. De protagonist gedraagt zich als een gewillige speelbal van het lot en loopt verloren in de uitwassen van zijn verleden. Hij wil niets liever dan zich settelen met de vrouw van wie hij houdt. Maar hij weet dat dit onmogelijk is. Het weet het, aanvaardt het, en omarmt zijn noodlot.

Weinigen zijn meer bedreven in het neerzetten van dergelijke fascinerende hoofdpersonages dan Robert Mitchum. Als een detective die zijn jeugdzonden voorgoed achter zich wil laten en onder een alias een benzinestation in Doorsneestad, USA openhoudt, gun je hem een rustig, zorgeloos leven. Maar zijn gelaat spreekt boekdelen. Hij verbergt een geheim. Geesten uit het verleden kwellen hem. En in de vorm van gangster Kirk Douglas weten de geesten hem te vinden, net op het moment dat alle puzzelstukjes van zijn nieuwe leven op hun plaats schenen te vallen. De gangster herinnert hem aan een eerdere, niet nagekomen afspraak. Een mislukte zoektocht naar Douglas’ vrouw – Jane Greer – die uitmondde in een romance tussen het gangsterliefje en de detective. Mitchum heeft geen keuze. Hij zal de belastende belastingspapieren teruggraaien uit de klauwen van een van Douglas’ rivalen. En dan het verleden voorgoed achter zich laten. Het is een mooie theorie, maar eentje waarvan de detective op voorhand weet dat ze niet zal standhouden in de praktijk. De wereld is een gevaarlijk en vertakt spinnenweb, waarin hij een hulpeloze vlieg is. Het is niet de vraag of de spin toeslaat, maar wanneer.

Out Of The Past is noir tot op het bot, ondanks een setting die ver verwijderd ligt van de stereotiepe, benauwende steegjes van de grootstad. De film kiest een idyllisch plekje in het Amerikaanse Midwesten, een plaats waar je jezelf graag ziet rentenieren, en laat het kwaad langzaam het stadje binnensijpelen. De opzet van de prent doet dan ook veel denken aan A History Of Violence, de recentste van David Cronenberg, die ontzettend beïnvloed lijkt door Jacques Tourneurs film. Maar waar Cronenberg het verleden van zijn protagonist lang vaag houdt, is Tourneur niet geïnteresseerd in de suspense van Mitchums vorige leven. Meer zelfs: hij laat de hoofdacteur alles zelf uit de doeken doen tegenover zijn liefje, eerlijk en zonder verbloemingen. Deze aanpak levert meteen dividend op. Als kijker voelen we ons prompt verwant met Mitchum. We wilden dat wij zelf het lef hadden al onze geheimen met onze geliefden te delen en waarderen de protagonist voor zijn oprechtheid. Hij heeft onze sympathie gewonnen nog voor we iets van hem weten. En we zijn bereid hem al zijn zonden te vergeven, hoe zwaar ze ook mogen zijn.

De ongedwongen stijl waarmee ervaren rot Jacques Tourneur het verhaal vervolgens aan de man brengt, zal niemand onberoerd laten. Tourneur laat de zware stilistische schaduwen van zijn vorige (horror-)films grotendeels achterwege en houdt zich regie-matig schijnbaar op de achtergrond. Maar vergis je niet: dit is slechts een list om de kijker in slaap te wiegen en de beeldmanipulatie te doen vergeten. Want de cineast toont zich een meesterlijke poppenspeler: eentje die zo goed is dat je de draadjes uiteindelijk niet meer opmerkt. Pas bij een tweede of derde viewing – en nog vele meer, want deze film zal je nooit loslaten – merk je de vaste hand waarmee hij het publiek naar de ontknoping leidt. Treffend gekozen camerastandpunten, een efficiënt gebruik van dramatische muziek en superieure montage werken elke seconde in op de kijker, zonder dat de regisseur ooit een valse noot speelt.

Hetzelfde kan gezegd worden van de cast. Robert Mitchum vernoemde ik reeds: de man met het geharde uitlijk maar het hart van goud, die hier dé definiërende rol uit zijn carrière speelt. Als tegenspeelster is Jane Greer al even perfect. De femme fatale met het engelengezicht waarvan je in een oogopslag weet dat ze dodelijker is dan een zwarte weduwe. Maar toch weet ze je in te pakken. Ze spint een verleidelijk web, lokt je erin en spant de draden dan zo strak aan dat je adem stokt. Samen met Barbara Stanwycks magistrale vertolking in die andere quintessentiële noir, Double Indemnity, was een femme fatale nooit intrigerender. De nevenrollen worden daarenboven met aplomb vertolkt door klasbakken. Kirk Douglas is een beangstigende maffiabaas zonder in stereotiepen te vervallen. En Rhonda Fleming breekt je hart als Mitchums liefje, dat hem door dik en dun blijft steunen.

Gemaakt in de hoogdagen van het genre, durft Out Of The Past het aan enkele conventies van film noir aan de laars te lappen, zonder daarbij de essentie van de donkere liefdesthriller uit het oog te verliezen. Met knetterende dialogen, een strakke regie en sublieme acteerprestaties, verdient de film een plaats in de top tien van beste noirs ooit gemaakt. Niet omdat de productie stilistisch het genre volgt. Of omdat de inhoud hét voorbeeld is van een noir-verhaal. Maar omdat de prent weet te emotioneren. En daardoor het genre overstijgt. De allerlaatste sequentie van Out Of The Past laat zien hoe een doofstomme benzinepompbediende Mitchums liefje duidelijk maakt dat haar geliefde voor femme fatale Greer zou hebben gekozen, mocht hij nog leven. Het is niet duidelijk of hij dat écht denkt, of dat hij Fleming gewoon zegt wat ze wil horen, opdat ze verder kan gaan met haar leven. Maar zeker is, dat hij zegt wat Mitchum zou gezegd hebben. Een film die op zulk een straffe, veelgelaagde scène kan eindigen, verdient het om gezien te worden. Keer op keer op keer.

BEELD EN GELUID
Hoe spijtig is het dat de beeldkwaliteit van een topfilm als deze te wensen overlaat. Contrasten, zwartniveaus en scherpte zijn nochtans klasse, maar de ouderdomskwaaltjes van de print worden er niet volledig door verdoezeld. Grain is doorheen de film merkbaar, meestal onopvallend, maar soms storend. Ook duiken op geregelde intervallen enerverende kleine, dansende witte vlekjes op, evenals vuiltjes en krasjes. Het zijn geen grote foutjes die de print kenmerken, maar als je ze bij elkaar optelt, kom je tot een ontgoochelende slotsom. Gelukkig heeft het geluid minder last van deze kwaaltjes. De monotrack geeft helder en duidelijk de dialogen en de muziek weer, zonder daarbij evenwel uit te blinken in dynamisme.

EXTRA’S
Zoals alle andere dvd’s in de Film Noir Collection krijgt de film een onderhoudend begeleidend Audiocommentaar. Auteur en noir-specialist James Ursini praat enthousiast zijn babbelspoor vol, met tal van interessante weetjes en een stel leuke anekdotes.

CONCLUSIE
Out Of The Past is een van de zwartgalligste films noir ooit gemaakt en mede daardoor een van de beste. Een ijzersterk scenario, dito regie en memorabele vertolkingen maken de prent niet alleen tot een klassieker in het genre, maar tot filmisch werelderfgoed. Beeld en geluid stellen spijtig genoeg lichtjes teleur op deze dvd, terwijl de enige extra, een audiocommentaar, kwalitatief hoogstaand is.