Deze film maakt deel uit van de Film Noir Classic Collection, Volume 1, waartoe ook nog Gun Crazy, Murder My Sweet, Out Of The Past en The Set-Up behoren.

FILM
Dix is vast van plan zijn schulden af te betalen. Hij is een kleine crimineel, die het beu is op de vlucht te gaan voor de politie. De tijd is eindelijk aangebroken om de misdaadwereld vaarwel te zeggen en op het platteland een knus gezinnetje te stichten met zijn liefje. Nog één laatste klus, een gedurfde juwelenroof, die al het geld dat hij een woekeraar nog schuldig is, moet opbrengen – en nog wat zakgeld oplevert ook – en dan zit zijn leven als ‘hooligan’ erop. Met meesterbrein Doc, pas vrij uit de gevangenis, aan de teugels van het plan, is mislukking geen optie. En toch loopt het fout. Allen die deelnemen aan de inbraak slaan op de vlucht. Sommigen raken gewond door kogels, anderen moeten onderduiken en zich een tijdlang gedeinsd houden. Geen simpele opdracht als de politiecommissaris net een strakkere houding ten opzichte van misdaad predikt.

Minder een klassieke film noir dan een hardgekookt drama, is The Asphalt Jungle een scharnierfilm in de evolutie van de noir detective naar de realistische zwart-witte dramafilms uit de eerste helft van de jaren vijftig. Regisseur John Huston, die met zijn The Maltese Falcon een decennium eerder een van de pioniers van film noir was, is immers niet zozeer geïnteresseerd in het gangsteraspect van het verhaal, maar meer in de interpersoonlijke relaties van zijn protagonisten. Het stilistische beeldgebruik, toch een van de treffendste kenmerken van het genre, maakt bovendien plaats voor een regie die realisme hoog in het vaandel draagt. Huston gaat nog niet de weg op die de Italiaanse cineasten op dat momenten in de Europese cinema een documentaire-achtige revolutie in de fictiefilm doorvoerden, maar hij stapt wél af van de platgetreden paden van de typische Hollywoodcinema.

‘Deze film gaat over menselijke gebreken’, zo vertelt de cineast in een inleidend filmpje op de dvd. De keuze van acteurs is in die optiek cruciaal, en gelukkig is de casting voorbeeldig. Als Dix, de ‘hooligan’ die de emotionele kern van het verhaal vormt, kan je je geen betere vertolker dromen dan Sterling Hayden. Met zijn granieten kop en bonkige, lichtjes gebogen lichaam verenigt hij zowel de fysieke hardheid van een kleine misdadiger als de mentale fragiliteit van een man die zijn leven wil beteren in zich. Sam Jaffe ziet er uit als een Napoleon van de misdaad, een briljant man die graag in de schaduwen verblijft, en neigt naar het stereotype, maar gaat nimmer over de lijn. Hij heeft zelfs een van de mooiste, meest poëtische scènes uit de film, wanneer hij een meisje vraagt voor hem te dansen op jukeboxmuziek terwijl door de ruit van het café politieagenten hem in het oog houden. Jean Hagen, het liefje van Hayden, moet vooral de liefhebbende vrouw spelen, maar overstijgt de clichés met een op het gevoel werkende vertolking. De lijst van knappe rollen gaat maar door, tot en met Marilyn Monroe, voor wie The Asphalt Jungle een doorbraak in Hollywood betekende ondanks haar beperkte screentime.

Maar het is vooral op structureel vlak dat de kracht van The Asphalt Jungle ligt. De eerste helft van het verhaal wordt een typische ‘heist’ gereconstrueerd, met het verzamelen van de nodige criminelen en de uiteindelijke inbraak. Eenmaal die op een halve sisser afloopt, volgt het scenario de verschillende leden van het team, in afzonderlijke verhaallijnen. Het is een techniek die niet alleen toelaat de protagonisten in hun element te tonen (in de eerste zestig minuten), maar vervolgens ook de ontrafeling van hun wereld. Wanneer ze op de vlucht zijn, worden ze immers a.h.w. tot hun essentie herleid, komen de karaktertrekken van ieder personage naar boven in de wijze waarop ze aan de politie trachten te ontsnappen. En zoals John Huston al aanhaalde, is dat voor de cineast het interessantste deel van de film: het segment waarin ieder personage met zijn tekortkomingen wordt geconfronteerd.

BEELD EN GELUID
Zowel beeld als geluid bevinden zich in uitstekende staat op deze dvd. Ondanks dat het een monospoor betreft, klinken de dialogen en de muziek helder, duidelijk én dynamisch uit de boxen, zonder noemenswaardige ruisproblemen. Het beeld is dan weer gezegend met een prima scherpte, een al even lovenswaardig contrast en met zwartniveaus die passen bij een film met zulk een donkere levensles. Beeldbeschadigingen en ruis zijn niet volledig absent, maar in zulke geringe mate waar te nemen dat hun aanwezigheid nooit het kijkplezier verstoort.

EXTRA’S
Een drietal extra’s sieren deze dvd. Ten eerste is er een korte Introductie door John Huston (1 min.), opgenomen voor de eerste uitzending op tv, waarin de regisseur waarschuwt dat de protagonisten geen engeltjes zijn, maar dat de kijker toch empathie voor hen zal voelen. Daarnaast bevat de disc ook een originele Trailer (3 min.), die er op geen enkele wijze uitspringt en typisch is voor de aankondigingen uit die periode. Ten laatste is ook het obligatoire Audiocommentaar aanwezig, waarop ditmaal noir-specialist Drew Casper en co-ster James Whitmore het woord nemen.

CONCLUSIE
The Asphalt Jungle valt onder de noemer film noir en toch weer niet. De prent besteedt immers meer aandacht aan de psychologie van de personages dan aan de (nochtans ook ampel aanwezige) broeierige, intense sfeer. Dankzij prima vertolkingen, een verzekerde regie en een meeslepend script misstaat de film echter niet in de Film Noir Collection. Beeld en geluid ogen en klinken beter dan ik ze ooit heb gezien voor deze film, terwijl de extra’s beperkt zijn in aantal, maar dat goedmaken met hun kwaliteit.