FILM
Een jong getrouwd koppeltje, wiens naam we alleen maar horen vernoemen als Darling (Peggy Lee) en Jim Dear (Lee Millar), nemen een jonge cocker spaniel in huis, Lady (Barbara Luddy), die daarmee in een warm nestje is gekomen. Heeft ze de eerste tijd de aandacht voor zich alleen, merkt ze op gegeven ogenblik een verandering in het gedrag van haar baasjes: ze willen niet meer met haar gaan wandelen of gaan spelen. De honden van de buren, de Schotse terriër Jock (Bill Thompson) en de ex-politiehond Trusty (Bill Baucom) kunnen haar echter geruststellen: het echtpaar verwacht gewoon een baby. Lady, die eerst nog het mysterie van het nieuwe leven moet leren kennen, breidt haar natuurlijke affectie en gevoel van bescherming onmiddellijk naar de nieuwe boreling uit. Evenwel, als Darling en Jim Dear een paar dagen het huis uit moeten, komt tante Sarah (Verna Felton) met haar twee afgrijselijke Siamese katten op de kleine passen. De dame ziet in Lady een potentieel gevaar voor de baby, en wil haar laten muilkorven. Bij de dierenwinkel zet ze het echter op een lopen, en zo kruist haar pad dat van de Tramp (Larry Roberts), een raszuivere bastaard met een stamboom recht uit de derde vuilbak van rechts in de Visgraatstraat. Tramp keek altijd al wat meewarig neer op het leventje van gedomesticeerde honden, en zou zijn vrijheid klaarblijkelijk voor niets willen inruilen. Door een tijdje op te trekken met Lady leren de twee elkaar beter kennen en appreciëren, en ze delen uiteraard onder een romantisch gesternte het inmiddels klassiek geworden bord spaghetti "with-e a lot-te of meat-te balls". Lady is echter vastbesloten terug naar huis te keren om de baby te bewaken.



Ook deze Lady And The Tramp is, in tegenstelling tot wat men U wil doen geloven, niet de eerste release van deze klassieker. Net als onder meer Pinocchio, Dombo en Mulan is deze disc eertijds, in de begindagen van de dvd, onder auspiciën van Warner Home Video reeds in een pan & scan-versie op de markt gebracht geweest. Deze versie is intussen al een tijdje out of print, en de film stond daarom al geruime poos in de steigers om voor een re-release in de felbejubelde Platinum Collection te worden opgenomen. Het verhaal van Lady And The Tramp werd aangebracht door Walt Disney zelf, die in een vergelijkbare situatie als bij het begin van de film zijn vrouw een hondje cadeau deed. Waar in het begin de jonge Lady nog niet spreekt maar blaft, verandert het point of view al gauw in de film naar dat van de honden, waardoor het typisch antropomorfe Disneyverhaaltje een klassieke boy meets girl-story wordt, zonder heel veel uitdieping, maar bijzonder effectief. De kijker wordt al vanaf het begin dicht bij de gebeurtenissen betrokken, omdat in deze film eens niet voor een sprookjesdecor of een fantastische wereld werd gekozen, maar een heel gewone, kleinburgerlijke woonwijk van een universele, naamloze grootstad. Van de lichamen van de volwassenen krijgen we in onvervalste Tom & Jerry-stijl in drie vierde van de gevallen alleen nog maar de onderste helft te zien, en de weinige menselijke figuren die toch nog min of meer een rol te spelen hebben in de belevenissen van de twee honden, zijn ofwel monsterlijke karikaturen (tante Sarah), of geschifte Italianen, waarbij ik me bij het bekijken van de film elke keer weer afvraag wat de klanten - als die er al zijn - ervan denken dat ze op bediening moeten wachten terwijl de chef en het keukenhulpje per sé buiten een aubade moeten gaan brengen; doch dit terzijde.



Hij een op zijn vrijheid gestelde, wereldwijze avonturier, zij een dame met stijl die uit haar beschermende omgeving wordt gerukt. Mooier kan het niet contrasteren. Het werkte al bij Shakespeare's Romeo & Julia, het werkt blijkbaar tegenwoordig ook nog bij Titanic, en het werkt hier even goed. Het verhaal is misschien al talloze keren opnieuw ten tonele gevoerd, en je vraagt je af wat Disney hoopte te bereiken met het nog eens te vertellen vanuit het standpunt van twee honden. Maar het werkt. Ook al geholpen door de eerder vernoemde inperking van de mensenrollen, beleven we de gebeurtenissen helemaal mee vanuit het standpunt van de honden. Met misschien de nodige simplificaties; zo worden straathonden en gezelschapsdieren uniform gecatalogiseerd al naargelang ze al of niet een hondenpenning dragen - die dan nog eens bij alle honden exact dezelfde vorm heeft. In vergelijking met enkele andere Disneyprenten uit hetzelfde era is dit misschien wel één van de meest geschikte films voor kinderen: de prent bevat nagenoeg geen geweld van betekenis, een occasionele oorveeg tussen twee Italiaanse koks uitgezonderd, de enige dreiging in de film komt van een overigens naamloze rat, die op zeer vakkundige en voral onzichtbare wijze het hoekje wordt om geholpen, ook het upper middle class-huwelijksleven van Darling en Jim Dear wordt uiterst kuis en zedig gehouden conform de tijdsgeest, en als toppunt wordt er ook nog een ongelofelijk zoetsappig einde zonder pijn of leed aan de film gebreid, alhoewel je stiekem hoopt dat de twee Siamese katten van tante Sarah uiteindelijk tot hondenbrokken worden vermalen. Ook in tegenstelling tot de meeste Disneyfilms is er niet echt een booswicht aanwezig: de dreiging die van de hondenvanger uitgaat is minimaal - de man is zelfs heel voorkomend tegen Lady, omdat ze een penning draagt - en tante Sarah is eerder het nurkse (ongetrouwde) familielid dat zich iets te graag met zaken wil bemoeien, maar uiteindelijk het beste met iedereen voor heeft. De spanning wordt er wat minder door, maar er komt ademruimte vrij om de klemtonen op andere vlakken te leggen.



Dat de film misschien wel geboekstaafd staat als de meest romantische animatiefilm ooit, is uitsluitend te danken aan de befaamde spaghetti-scène, naar waar de referenties in andere instanties van populaire cultuur al niet meer te tellen zijn. Maar er zitten meer instanties van subtiele humor in de film dan dat: wanneer Tramp bijvoorbeeld illustreert hoe hij elke dag ergens anders gaat schooien voor eten, doet stemacteur Larry Roberts achtereenvolgens geweldige impressies van een Duits en een Iers accent na. Voeg daar nog de twee Italiaanse chefs, de Ierse politie-agent, een Russische windhond en een Mexicaanse chihuahua bij, en we hebben een prent die tegenwoordig zó vijf klachten aan hun broek gesmeerd zou krijgen door het centrum voor racismebestrijding wegens stereotypering. Naar de hel evenwel met dergelijke politieke correctheid! Het zou een veel aangenamere wereld zijn als niet iedereen dadelijk zo op zijn lange tenen zou getrapt zijn. De humor is zeker nergens beledigend, want dat zou helemaal in discordantie zijn met de zachtmoedige toon van de rest van de film.



De grootste troef waar Lady And The Tramp evenwel mee kan uitpakken is de ambachtelijke animatie die toch een souplesse heeft die we in recente Disneyfilms helaas niet meer terugvinden, zeker niet nu de studio's zich hebben teruggeplooid op computeranimatie, waar ze feitelijk geen jota verstand van hebben, en al helemaal niet in het liefdeloze bandwerk van crapquels dat nog steeds als een onophoudelijke stroom diarree uitgestoten wordt door een bende cultuurbarbaren die nooit in het gilde der animatoren hadden mogen worden opgenomen. We weten dat we in herhaling vallen, maar in plaats van met hun quirky bandwerk studio's als Nickelodeon en consoorten na te willen hollen, heeft Disney absoluut de verkeerde keuze gemaakt, en is het bij uitstek de verkeerde studio die de concurrentie naholt. Als je merkt hoeveel studie in deze film bijvoorbeeld is gestoken om de dieren zo natuurlijk mogelijk te laten bewegen, zelfs al wordt dat soms een beetje cartoonesk overdreven (wanneer Trusty ongeveer de helft van zijn huid over zijn ogen krabt), merk je dat de "oude garde" bij Disney, die niet onder enige druk van buitenaf stond om kwantiteit af te leveren, het vak enorm goed onder de knie hadden, en vele animatoren er beter vandaag een voorbeeld aan zouden nemen.

BEELD EN GELUID
Zoals we bij de supplementaire eindaftiteling, die op de originele versie niet aanwezig was, maar qua vormgeving helemaal niet storend werkt, te lezen is, is voor deze Lady And The Tramp door Lowry Digital Images onder handen genomen. Vooral de beeldtransfer is hier erg verbeterd door uitgekomen: de grain en de printbeschadigingen zijn nagenoeg verdwenen, en de kleuren zijn mooier dan ooit opgepoetst. In niets is de ouderdom van de film, intussen toch al meer dan vijftig jaar, nog af te leiden. Bovendien is voor de eerste keer - toch in onze contreien - het correcte aspect ratio van 2.55:1 gebruikt. En daar is wel een woordje over te zeggen: van Lady And The Tramp bestaan twee versies, ééntje in Cinemascope, en ééntje in het standaard 1.33:1-formaat. Deze laatste versie moest anno 1955 dienen om de behoefte van de oudere cinemazalen te dienen, die nog niet uitgerust waren met de nodige projectie-apparatuur voor het schijnen van de film in widescreen. De versie in 1.33:1 die eertijds door Warner was uitgebracht, was evenwel een pan en scan-versie van de widescreen-editie, wat onder meer in enkele shots bijzonder goed tot uiting komt: wanneer Lady in de tuin een bot begraaft, is enkel de bloem die ze uitgraaft te zien, terwijl de andere bloemen netjes uit de 1.33:1-versie weggeknipt zijn. Ook in één van de slotscènes waarin één van de kleintjes van het kersverse hondenkoppel het manteltje van Jock aan het uitrafelen is, is duidelijk te zien dat deze laatste zijn ongenoegen hierover te kennen geeft terwijl hij zelf uit beeld is verdwenen; de bijhorende pan-beweging is in deze widescreen-versie uiteraard verdwenen. Voor de completisten is het misschien een beetje zonde dat de versie in het Academy Ratio is verdwenen, want dát werd eertijds geacht de "correcte" versie te zijn, terwijl de Cinemascope-versie net de nieuwe gimmick van het moment was. Nu ja, het oppoetsen van beide transfers zou waarschijnlijk toch weer een meerkost hebben gegenereerd, en met de verspreiding alom van het breedbeeldformaat is dit zeker geen handicap.



Wat echter onnodig zand strooien in de ogen van de consument is, is de fel bejubelde "Disney Enhanced Home Theatre Mix" Dolby Digital 5.1 track. Hoe meer dure woorden erop worden geplakt, hoe meer het blijkbaar moet dienen om te verhullen dat dit een lege doos is. Als men dan de film toch zo getrouw mogelijk aan het origineel wil vertonen, zou de originele monotrack ruimschoots volstaan. En waarom? Wel, omdat de 5.1-track gewoon intrinsiek geen meerwaarde biedt, alhoewel het zeker geen slechte track is. Er wordt eigenlijk niet zo heel veel gebruik gemaakt van de surroundkanalen, en dat is ook nergens voor nodig. Maar we zijn nét iets te weinig groen achter onze oren om te geloven dat het geluid zó subtiel geremasterd is, dat de 5.1-track waarbij vier van de vijf kanalen quasi leeg blijven, enige meerwaarde zou bieden. Kortom, de geluidstrack is als een dure, glimmende Mercedes met een tweetaktmotortje van een grasmaaier in. Dan is de Engelse audio-descriptieve Dolby Surround 2.0-track een meer waardevolle aanvulling. Ergerlijk bij de ondertiteling is dat de Nederlandse vertaling vooral bij de gezongen stukken mijlen ver afwijkt van de Engelse originele tekst.

EXTRA'S
Ook qua extra's heeft Disney voor deze release gekozen voor een andere aanpak: de 1-discversie bevat een selectie aan bonusmateriaal, maar minder audio- en ondertitelingssporen (zo is het Duitse spoor op de 1-disc verdwenen), terwijl op de 2-disc versie al het bonusmateriaal is verhuisd naar de tweede disc. Deze opdeling kan onze goedkeuring wegdragen. Waarom er dan één miezerige extra, namelijk het Disney Dog Trivia spelletje moederziel alleen is achtergelaten op de eerste disc, kunnen we met de beste wil van de wereld niet verklaren. Uiteraard kan de eerste disc niet zonder een - overigens nieuw, maar niet doorspoelbaar - anti-piraterijfilmpje, waarin het verschil wordt getoond in beeldkwaliteit tussen een authentieke release en een bootleg. Dit moraliserende filmpje, dat als voornaamste bestaansreden heeft om alweer de eerlijke dvd-minnaars zoals U en ik de kast op te jagen, wordt traditioneel gevolgd door een serie gelukkig wél doorspoelbare cross-promotionele trailers, waarin we onder meer het onheilspellende nieuws te verwerken krijgen dat er een Brother Bear 2 op komst is.



Evenwel genoeg gekankerd, en nu het goede nieuws: de extra's op disc 2 zijn alleszins de naam Special Edition waardig. Het doet ons deugd dat Disney in tegenstelling tot een release als pakweg The Lion King heeft bijgeleerd om het bonusmateriaal wat meer te ordenen. In een computergeanimeerde omgeving van het steegje achter Tony's restaurant krijgen we de keuze tussen vier subsecties. In de eerste, Deleted Scenes, krijgen we een concept dat uiteindelijk de finale versie niet gehaald heeft, van een droomsequentie waarin de honden meester zijn over de mensen in plaats van omgekeerd, en een alternatieve versie van de geboorte van de baby. Er is een mogelijkheid om deze achter elkaar te spelen, met een introductie van animator Eric Goldberg. De scènes zelf zijn nooit voorbij de storyboard-fase geraakt, en in totaal bevat deze sectie 13 minuten aan beeldmateriaal.

Music & More bevat enkel een vier minuten durend kortfilmpje over het ontwikkelen van het muzikale nummer van de twee Siamese katten, overigens één van de eerste instanties van overdubbing, vermits stemactrice Peggy Lee beide katten van een stem moest voorzien.

De sectie Games And Activities die hierop volgt is alweer zo'n mengeling van features waar we ons van afvragen wat ze op een ernstige collector's edition komen doen. We zijn niet geïnteresseerd in het vinden van onze "inner bark", noch hebben we behoefte aan een virtuele puppy of pagina's uit de DisneyPedia, de enige encyclopedie ter wereld waar de raadpleger stommer van wordt én nog eens plots een subliminaal ingegeven, onweerstaanbare drang door zal voelen om alle Disneyfilms met honden in te gaan kopen.

Waar zijn dan de beloofde ernstige extra's te vinden, zal U zich afvragen? In Backstage Disney natuurlijk! De in zeven delen opgedeelde featurette Lady's Pedigree: The Making Of Lady And The Tramp bevat met 53 minuten een zeer goeie, ruim het promotionele overstijgende documentaire over het maken van de film. Het enige minpuntje aan deze documentaire is dat veel van de betrokkenen bij het maken van de film intussen het tijdelijke al met het eeuwige hebben gewisseld, en hun plaats is ingenomen door verwanten en filmkenners. De documentaire is verrassend eerlijk, en verbloemt onder meer niet de strubbelingen tussen animator Joe Grant en Walt Disney, die allebei de eer van het originele idee op hun naam wilden schrijven. De tweede, kortere documentaire Finding Lady: The Art Of The Storyboard toont ons, voor zover dat mogelijk is, in 13 minuten de geschiedenis van het storyboard, te vertrekken vanaf Steamboat Willie, maar onder meer ook met bijdragen van Kevin Costner, en voorbeelden uit films als Hitchcock's The Birds. Mooi daarop aansluitend krijgen we een 12 minuten durende featurette over een versie van Lady And The Tramp die in 1943 al in de steigers stond, waarvan het grootste deel van de storyboards bewaard zijn gebleven. In dit uniek filmdocument zien we onder meer dat de rivaliteit tussen Lady en de twee Siamese katten een grotere rol had dan in de uiteindelijke film van 1955. Ook luisterde de Tramp in deze versie nog naar de zoetgevooisde naam Homer (!)



De daarop volgende sectie bevat net geen 50 minuten aan Excerpts From "Disneyland" TV Shows. Deze fragmenten van Walts eigen show bevatten naast een duidende introductie heel wat materiaal dat allemaal rechtstreeks verband houdt met Lady And The Tramp. Naast de onvermijdelijke camp-waarde zijn deze fragmenten ook nogal goeie bronnen - en van de weinige bewaarde bronnen - waarin Walt Disney zelf het productieproces van zijn film becommentarieert. Lady And The Tramp is in het pré-videotijdperk driemaal in de bioscoop gepasseerd: naast de originele release in 1955 waren er re-releases in 1972 en 1986. Voor elk van de drie releases is er een trailer bijgevoegd. Het is interessant om deze eens naast elkaar te zetten, en de verschillen op te merken in lengte (in 1955 mocht een trailer nooit minder dan 3 minuten duren), beeldformaat (alleen de eerste trailer is in Cinemascope), en morele hygiëne (de tweede trailer vermeldt uitdrukkelijk dat alleen de Walt Disney-films deugdelijk familievertier zijn). Om af te sluiten, bevat deze disc ook een massieve fotogallerij met conceptuele tekeningen, storyboards, productiefoto's en dergelijke meer. De gallerijen kunnen ofwel manueel doorbladerd worden, ofwel als slideshow gepresenteerd worden.

CONCLUSIE
We weten dat ze zelf bij Disney dit elke keer beweren, maar ditmaal is het toch waar: Lady And The Tramp is één van de meest familievriendelijke en tijdloze Disney-klassiekers, die in de Platinum Collectie bij deze een waardige dvd-release heeft gekregen. Alleen de zogenaamde "opwaardering van het geluid" is een lege doos.