FILM
Rudolf Vega (Joe Flynn) is compleet pissed off wanneer hij in een interland tussen België en Nederland in de slotseconde de bal naast het doel trapt, en nog meer wanneer zijn ploegmaten hem met de nek bekijken omdat hij weer eens zo nodig einzelgänger moest spelen.. Hij wil zijn fout rechtzetten, en daarvoor wil hij de uitvinding gebruiken waar zijn moeder Mary (Emily Watson) aan aan het werken is: een tijdmachine. Helaas haspelt hij de veiligheidscode en de tijdscode door elkaar, en hij belandt zo in de dertiende eeuw, tijdens één van de kinderkruistochten. Door zich uit te geven als de zoon van de Hertog van (het toen nog niet bestaande) Rotterdam kan hij zijn positie gebruiken om de erbarmelijke omstandigheden van de deelnemers aan de kruistocht te verbeteren: honger, de pest, en natuurlijk oververmoeidheid zijn schering en inslag bij het legertje slaven, verschoppelingen en ongewenste kinderen die zich door hun spirituele leider, broeder Anselmus (Michael Culkin) hebben laten wijsmaken dat god hen heeft uitgezonden om te doen slagen waar de kruistochten vòòr hen in gefaald hebben: het beleg en de overgave van Jeruzalem. De horde met duizenden kinderen trekt van stad naar stad, waar ze als goddelijke beschermelingen voedsel en onderdak afsmeken bij de lokale heren, die hen eerder zien als - en da's nog zo geen gekke vergelijking - een troep sprinkhanen die het land kaalvreten , maar er niets tegen durven ondernemen, omdat je nu éénmaal niet op kinderen schiet. De harde leefomstandigheden en de vele ontberingen zijn voor Rudolf een schokkende ervaring, waarbij hij vrienden maakt, en er zelfs een vriendinnetje, Jenne (Stephanie Leonidas) aan overhoudt, maar ook vijanden... Bijkomende complicatie is dat de tijdreis-technologie toch nog niet helemaal op punt staat, en Rudolfs DNA mankementen begint te vertonen zodra hij stopt met het innemen van zijn dagelijk slinkende voorraad pilletjes. Moeder Vega is intussen wegens haar security breach bij haar werkgever aan de deur gezet, maar probeert alsnog met hulp van een collega haar vroegere werkplaats terug binnen te dringen in een poging om haar zoon terug uit de Middeleeuwen te halen. Wellicht krijgt ze daarvoor maar hoogstens één kans...



In verhouding tot de omvang en de kwaliteit van de Nederlandstalige jeugdliteratuur zijn er eigenlijk relatief weinig big budget-verfilmingen te bespeuren, ook al omdat tot voor enkele jaren de technologie voor de speciale effecten zeker nog niet op punt stond. Uit de hoogdagen van de Nederlandse jeugdliteratuur springen enkele titels uit die zich nochtans bijzonder goed voor verfilming zouden lenen: Vechten Voor Overmorgen van Evert Hartman, Koning Van Katoren van Jan Terlouw, en ook deze Kruistocht In Spijkerbroek, het magnum opus van wijlen Thea Beckman, hoort zeker thuis op een dergelijke shortlist. Toch was er blijkbaar geen enkele producent te vinden die zich aan een Nederlandstalige bewerking van boeken als deze wou wagen, en in de hoop om dan toch de film aan het buitenland te kunnen slijten, werd er dan maar een Engelstalige Europese co-productie van gemaakt, met een voornamelijk Europese castlist, waaronder we onder meer de Britse Emily Watson, de Duitser Benno Fürmann en Vlamingen als Jan Decleir en Josse De Pauw terugvinden, die respectievelijk 60 en 30 seconden in beeld komen en ongetwijfeld alleen maar dienden om met de naam op de affiche te kunnen pronken.



Nu leent het verhaal zich sowieso al niet voor uitgebreide rollen voor volwassenen, mogelijk met de uitzondering voor Benno Fürmann en Michael Culkin. Kruistocht In Spijkerbroek is vooral een gedroomd lanceerplatform voor jonge acteurs, zoals Joe Flynn en Stephanie Leonidas, die met een film als deze ineens grote naambekendheid zouden kunnen verwerven. De voorwaardelijke wijs in vorige zin is niet helemaal toevallig gekozen, want wat de cast aan enthousiasme toont, ontbreekt duidelijk op gebied van acteerervaring. Joe Flynn slaagt er niet echt helemaal in om zijn personage Rudolf de nodige empathie mee te geven, en zijn uitstraling blijft altijd een beetje aan de arrogante kant. Regisseur Ben Sombogaart zou naar mijn bescheiden smaak iets meer tijd hebben mogen steken in het uitwerken van de karakters en iets minder in het tempo afremmende schieten van mooie plaatjes. En ook de speciale effecten ogen wat goedkoop, vooral dan de wolven lijken schoothondjes, alhoewel het toch verbazend is hoe Sombogaart zijn eerder bescheiden budget tot het uiterste heeft weten uit te rekken. Anderzijds is Kruistocht In Spijkerbroek een ambitieuze film, soms een beetje rauw en zeker niet geschikt voor de allerkleinsten, die een voldoende ernstige toon kan bewaren om geloofwaardig te zijn. Sombogaart verliest de tijdloosheid van Beckmans boek niet uit het oog, en da's een goeie zaak, zeker omdat hij dit weet te combineren met een geloofwaardige tijdsschets waarin de waanzin van de kinderkruistochten in een correct historisch perspectief wordt geplaatst. Het verhaal van Thea Beckman is op enkele kleine details aangepast; zo was er in 1973 uiteraard nog geen sprake van mp3-spelers, Rudolf komt een stuk menselijker uit de verf, zijn love interest is een dichterlijke vrijheid, en de stukken van de film die zich in onze eigen tijd afspelen, zijn qua design opgewaardeerd van de 20ste naar de 21ste eeuw. Wat de veranderingen betreft heeft Sombogaart naar alle waarschijnlijkheid de juiste keuzes gemaakt, ook wat betreft het toch wel erg verschillende einde. Andere dingen zijn dan weer net wat afgevlakt: Rudolfs "bijdragen" van jongerencultuur aan zijn middeleeuwse vrienden beperken zich tot een opgestoken duim en een respect-handdruk, en dat is met het oog op de ernstige toon van de film óók waarschijnlijk de juiste keuze geweest.



Er zijn dus heel wat goeie dingen te melden over Kruistocht In Spijkerbroek, alhoewel de casting en de geloofwaardigheid van de speciale effecten daar niet toe behoren.

BEELD EN GELUID
Het is duidelijk te merken dat Sombogaart voor Kruistocht In Spijkerbroek minder heeft moeten beknibbelen op filmmateriaal dan op speciale effecten. Het overduidelijk met een digitale highdefinition-camera gefilmde beeld is zeer scherp, heeft een hoog contrast, de kleuren ogen zeer natuurlijk en gedetaillerd (kijk maar eens naar de scène waarin de kinderen zich insmeren met bloed en vogeldrek), en buiten de nagenoeg foutloze print mogen we ons ook nog verheugen op een degelijke transfer. De film staat zowel in de originele Engelse taal als Dolby Digital 5.1-track op de schijf, als in een Nederlands gedubde versie, waarvan we eens te meer het nut betwijfelen omdat kinderen die nog geen ondertitels kunnen lezen, waarschijnlijk te jong zijn voor deze film. De surroundeffecten zijn eerder beperkt, en kunnen slechts in een handjevol scènes het verschil maken (zoals het zoemen van de tijdmachine). De dialogen zijn prima verstaanbaar, de soundtrack van Jurre Haanstra klinkt daarentegen wat pathetisch, en zeker in de slotscènes mist de componist gevoel voor echt drama. Merk wel op dat er in de soundtrack nog een handjevol songs zitten van Ozark Henry, die eerder al met de soundtrack van Sedes & Belli bewees sfeervolle filmtracks te kunnen schrijven.



EXTRA'S
De eerste dvd bevat een Nederlandse commentaartrack waarin Ben Sombogaart toelichting geeft, bijgestaan door cameraman Reinier Van Brummelen en production designer Hubert Pouille. De kwaliteit van de informatie is maar wisselvallig, maar anderzijds is het wel een aardig gegeven omdat Nederlands gesproken audiocommentaren eerder dun gezaaid zijn.

De extraatjes op de tweede disc zijn nogal magertjes en vrijblijvend. De tweede dvd bevat een zesdelige making of-documentaire, van redelijk promotionele aard, en een gezamelijke speelduur van 25 minuten. Naast een trailer van 2 minuten, twee televisiespots en een acht minuten aan making of-documentaire over de speciale effecten, is historisch het interessantste nog het materiaal dat over Thea Beckman is toegevoegd: dit is een kort nieuwsitem van een halve minuut ter gelegenheid van de uitreiking van de Gouden Griffel, en een 16 minuten durend audio-interview, vergezeld van een slideshow

De derde CD Rom-disc bevat enkel een PC-spelletje.



CONCLUSIE
Kruistocht In Spijkerbroek is een waardige verfilming waarbij Ben Sombogaart er redelijk goed uit komt als creatieve regisseur die binnen een strak budget toch een maximum aan resultaat weet te puren. Beeld en geluid van deze release zijn okee, de extra's hadden iets uitgebreider gemogen, maar vooral de mooie boekverpakking gecombineerd met een budgetvriendelijke prijs doen de balans naar de "ja"-kant overslaan.