FILM
Augustín Rejas (Javier Bardem) is een advocaat die politieman is geworden, om dichter bij de gerechtigheid te staan, zoals hij het zelf formuleert. Hij begint z’n carrière ergens in de outpost van een niet nader genoemd Zuid-Amerikaans land en vijf jaar later zien we hem met vrouw en dochter Laura (Marie-Anne Berganza) in de hoofdstad waar hij de opdracht krijgt om de leider van een moordcommando op te sporen. De aanwijzingen zijn vaag: moordpartijen in afgelegen dorpen, aanslagen op politiemannen en politici zonder aanwijsbaar verband en hondenlijken aan verlichtingspalen met op een bordje de boodschap leve president Ezequiel!, een figuur die totaal onbekend is bij overheid en politie, maar die tenminste een gedeelte van de bevolking in zijn ban blijkt te houden. Het onderzoek verloopt traag en de onzichtbare terreur zorgt voor nervositeit bij de regeringsleiders. Die dreigen met een legercoup indien de geheime dienst niet vlug een einde maakt aan de golf van misdaden en moorden. Augustín onderzoekt de zaak en informeert zich over de omstandigheden van de geweldplegingen. Opschieten doet hij evenwel nauwelijks, mede door het feit dat hij een echte speurdersneus mist en zich eerder laat leiden door intuïtie. Heel langzaam vormt hij zich een beeld van de communistische rebel die nergens en overal tegelijk lijkt te zijn en ook hem het vuur aan de schenen begint te leggen.

Regisseur John Malkovich maakt van The Dancer Upstairs een spannende film, zij het dat zijn verhaalstof té veelzijdig is om te spreken over een doorsneethriller. Bovendien forceert hij het tempo op geen enkel moment waardoor doorwinterde thrillerfanaten minstens gedeeltelijk teleurgesteld zullen zijn. Zijn hoofdpersonage Augustín Rejas is niet de standaard Hollywood cop die zonder aarzelen op zijn prooi afgaat, in snelle wagens voorbijflitst of te pas en te onpas zijn revolver trekt en vervolgens bijna argeloos de puzzel oplost. Nee, Augustín is eerder het denkende type met een aangescherpt rechtsgevoel sinds de overheid de koffieplantage van zijn vader ooit zonder meer confisqueerde waardoor z’n eigen leven van de ene op de andere dag in een totaal andere richting werd gedwongen. Enerzijds is hij gefascineerd door de figuur van de schijnbaar ongrijpbare Ezequiel (Abel Folk) en zijn doctrinaire medestanders, anderzijds verafschuwt hij hun laffe moorden op onschuldige burgers en hun doorzettingsvermogen om de staat en de maatschappij te destabiliseren.

The Dancer Upstairs is oorspronkelijk een roman van de Britse schrijver Nicholas Shakespeare die ook het scenario voor de film in elkaar bokste. Zijn Augustín is vooral een rustige man, een beetje aarzelend, bedachtzaam en beraden en in Javier Bardem vindt regisseur John Malkovich de perfecte acteur om die rol gestalte te geven. Samen tekenen ze het portret van een man die gelukkig getrouwd is en altijd bereid om naar de zeurderige praatjes van zijn vrouw Sylvina (Alexandra Lencastre) te luisteren over de neuscorrectie die ze graag uit zou laten voeren. Voor de rest gaat Augustíns aandacht helemaal naar zijn werk en naar de vorderingen die zijn dochter Laura maakt op de balletschool, waar hij de aantrekkelijke danslerares Yolanda (Laura Morante) leert kennen, een jonge non-conformistische vrouw met een natuurlijkheid en een ongedwongenheid die als een zacht briesje z’n slapen strelen. Toch wordt het geen grote liefde tussen Augustín en Yolanda, want tegen de tijd dat ze daar allebei rijp voor zijn is Malkovich al een heel eind opgeschoten met zijn verhaal over de jacht op Ezequiel en zorgen de gebeurtenissen voor een onverwachte wending in het verhaal.



Het politiek en tijdloos drama The Dancer Upstairs van regisseur John Malkovich over meedogenloze terroristen die proberen om een democratische staat te destabiliseren, verscheen in de bioscopen vóór de gebeurtenissen van 9/11 in New York. De afloop verschilt, maar de waarschuwende ondertoon als zou de democratie de grote verliezer zijn in dit soort conflicten, blijkt ook op te gaan voor de aftermath in de Verenigde Staten: de mishandelingen in de Iraakse Abu Ghraibgevangenis, de gesloten kampen op Guantánamo waar het Rode Kruis nooit vrije toegang heeft gekregen, de zgn. waterboarding, een folterpraktijk die president Bush voor legitiem houdt, en de jacht op tegenstanders van de Iraakse oorlog in eigen land, het zijn tekenen van een haperend democratisch systeem onder het mom van het recht van de staat om zich te verdedigen. Voor de linkse terroristen van Ezequiel stond de maoïstische guerrillabeweging Het Lichtend Pad (Sendero Luminoso) uit Peru model, een terreurorganisatie van hooguit 100 à 200 man die in de periode 1970-1992 niet alleen politici en militair personeel viseerde, maar ook gewone burgers in afgelegen provinciedorpjes over de kling joeg in naam van de revolutie tegen het rechtse regime. Dat hun leider Abimael Guzmán uitgerekend een revolutionair en communistisch boerenregime wilde installeren in Peru is een staaltje van puur cynisme.

Javier Bardem levert een indrukwekkend prestatie in The Dancer Upstairs en hij slaagt erin om een kwetsbaar hoofdpersonage neer te zetten, integer, eerlijk en geloofwaardig. De uitbundige stijl uit de Bigas Luna-periode had Bardem al eerder achter zich gelaten en na zijn optreden in Tacones Lejanos (1991) en Carne Trémula (1997), allebei van regisseur Pedro Almodóvar, was het vooral zijn rol als de Cubaanse schrijver en dichter Reinaldo Arenas in Before Night Falls (2000) van regisseur Julian Schnabel die de aandacht trok. Bardem is niet alleen een aantrekkelijk acteur, hij is ook zeer fotogeniek en weet met weinig mimiek een maximaal resultaat te genereren. In 2002 was hij te zien in het niet onverdienstelijke Los Lunes Al Sol dat bij ons helemaal over het hoofd werd gezien en in 2004 kroop hij in de huid van de totaal verlamde maar welbespraakte Ramón Sampedro in de grandioze Oscar-winnaar Mar Adentro. Zijn Oscar voor de beste mannelijke hoofdrol in No Country For Old Men in 2008 is wellicht de voorlopige bekroning van een vruchtbare 35-jarige carrière en evenveel bioscoopfilms.

BEELD EN GELUID
De beeldkwaliteit is meer dan behoorlijk. Af en toe is de achtergrond een beetje flou, maar dat kan een bewuste keuze zijn van debutant John Malkovich. De kleuren zijn min of meer gedempt, de zwartniveaus helemaal in orde en ongerechtigheden zijn totaal afwezig. Het geluid staat o.a. in een 5.1-versie en daar profiteert vooral de muziek van met opvallende surroundprestaties, ondersteund door een subwoofer die zich niet onbetuigd laat.



EXTRA'S
Geen verrassingen in de afdeling extra's: de Filmografieën van de Regisseur en de belangrijkste Acteurs, de Originele Bioscooptrailer en een aantal Andere Trailers uit de catalogus van De Filmfreak.

CONCLUSIE
The Dancer Upstairs is een drama, een thriller, of een mengeling van beide als u wilt waarin regisseur John Malkovich voor een interessante protagonist en een degelijk scenario kiest en bijgevolg de thrillerachtige aspecten minder prominent en minder stereotiep behandeld dan in de klassieke thriller. Het resultaat is een zeer evenwichtige en originele karakterstudie annex de jacht op een gewelddadige terrorist die met zijn acties een militaire coup probeert uit te lokken en op die manier de democratie – of wat daar in Zuid-Amerika voor doorgaat – wil compromitteren en het regime omvergooien: intimistisch, spannend en verrassend tegelijk.