SERIE
Begin van de jaren '80 waren er nog vormen van televisie mogelijk die in het vermacdonaldiseerde televisielandschap van vandaag geen schijn van kans meer zouden maken. Neem nu De Kolderbrigade, een televisiereeks die laveert tussen een persiflage op Amerikaanse whodunits en Vlaams volkstheater. In de reeks volgen we de onderzoeken van de bijzonder onsympathieke en chagrijnige commissaris Kolder (Romain Deconinck), die ondanks het feit dat hij de verpersoonlijking is van een maagzweer keer op keer de knopen in een moorddossier moet ontwarren. Hij wordt daardoor bijgestaan door hulpagente Adrie (Romain Deconicks vrouw Ivonne Delcour), een ijzeren sergeant die nog dateert uit de tijd dat de eerste vrouwen hun intrede deden in de rijkswacht, en die behalve dat ze de commissaris voortdurend loopt te beledigen, ook nog eens behept is met de bizarre handicap dat ze niets hoort (!) zonder bril. Tot overmaat van ramp wordt hij ook nog eens geassisteerd door de twee grootste paljassen van de politie én de Vlaamse showbiz tegelijk, hulpinspecteurs Gaston en Leo (Gaston Berghmans en Leo Martin), die feitelijk niet echt aan het onderzoek bijdragen maar elke week het podium krijgen om hun welgekende fratsen te komen uitvoeren. Een constante daarbij is dat Leo zijn poten niet thuis kan houden van de vrouwelijke verdachten, en dat ondanks zijn onnozele opmerkingen uitgerekend de sullige Gaston diegene is die nog over het meeste gezond verstand beschikt en de stukjes van de puzzel in elkaar laat passen, waarbij Kolder dan elke keer met de eer gaat lopen.

Via het politieaspect van de reeks wordt in elk geval keer op keer de draak gestoken met de Amerikaanse misdaadfeuilletons uit het tijdperk. Het dient daarbij gezegd te worden dat er qua politieverhaal geen half werk werd geleverd; in de laatste vijf minuten van elke episode, waarbij iemand (meestal Gaston) uitlegt hoe de zaak zich werkelijk heeft afgespeeld en hoe de details van de alibi's en de modus operandi precies op de goeie plaats passen, zitten er niet veel hiaten en het zijn vaak eenvoudige zaken die de zaak plots zo klaar als pompwater maken (persoon X is vermoord maar het doelwit was eigenlijk persoon Y, persoon Z is vergeten zijn horloge terug te draaien bij het winteruur en heeft zich daarom van uur vergist...) Op de inleiding na speelt elke aflevering zich overigens steevast af in het bureau van de Brigade Kolder, waardoor het geheel eertijds gewoon in het Amerikaans Theater voor een levend publiek werd opgenomen. De livesfeer is een stuk minder steriel dan wat er doorheen de televisiegeschiedenis aan lachbandtelevisie is opgenomen, en qua stijl kan de reeks zich meten met De Paradijsvogels en het pas ook op dvd uitgebrachte Slissen En César.

Maar eigenlijk is De Kolderbrigade een dialectenkomedie. Kolder spreekt nog het meeste ABN, maar zijn Gentse afkomst is duidelijk merkbaar. Adrie spreekt dan weer het platste Gents dan men zich kan indenken, en natuurlijk spreken Gaston en Leo zoals in al hun sketches Antwerps (alhoewel Leo eigenlijk ook een Gentenaar is). Ook de verschillende verdachten die elke week weer worden aangevoerd bieden een kijk op de prachtige weelde aan dialecten die in ons land worden uitgesproken, en geloof mij, dit is niet sarcastisch bedoeld. Integendeel, het is maar omdat er in reeksen als deze nog eens uitzonderlijk dialect op tv kwam, dat we misschien erover moeten beginnen nadenken en over al dit soort uitspraken een wetenschappelijke databank moeten aanleggen om de rijkdom van het Vlaams te bewaren.

Afgezien daarvan was De Kolderbrigade cabaret van de bovenste plank; feitelijk zijn het theaterstukken die uitzonderlijk voor tv werden uitgezonden, vooral draaiend om de relatieve naambekendheid van Gaston en Leo, die tijdens die periode in het hoogtepunt van hun carrière zaten met platen als Nimemaai, Amai!, Restaurant "De Gouden Leeuw", Dastrafda!, Ze Doen Wer Wa, Een Zotte Familie en Stoemeteiten, nog vóór ze weggelokt werden door de sirenenzang van de VTM, waar ze dan weer niets hebben gepresenteerd dat het vernoemen waard is. Het proberen van een beetje ernstig te blijven om het aura van politieserie toch niet te zeer aan te tasten, laten samenvallen met de doldwaze kuiperijen van de beide hulpinspecteurs, die elke week opnieuw erin slaagden om om de één of andere reden het onderzoek in de war te sturen (vergiftiging, een nakende vakantie naar Benidorm, undercover in het circus...), was een winnende formule Dat er maar zeven aflevering van gemaakt zijn, zes reguliere en een "special", Het Circus, waarin de Brigade voor één keer op verplaatsing gaat, zorgt er ook voor dat alle grappen al na één reeks konden zijn opgebruikt, en daardoor hangt er om De Kolderbrigade een auro dat heel veel licht geeft: een deftig verhaaltempo, goed acteerspel, moordintriges waarbij toch is nagedacht dat het feitelijke misdaadverhaal consistent is. Een reeks maken en het evenwicht vinden dussen die twee elementen moet hondsmoeilijk geweest zijn, maar het is dan, zij het slechts zeven keer, erg goed gelukt.

D'r is nooit meer een reeks geweest die zich inhoudelijk met De Kolderbrigade had kunnen meten. Wel is het gebruik van dialect in een dergelijk programma behouden om de reeks wat authentieker te maken, een troef voor de authenticiteit ervan. Bridge mag zichzelf een pluim uitreiken dat ze zoveel zorg besteden aan het digitaliseren van een stukje patrimonium. Dan verwijs ik in die context altijd weer graag naar één van dé grote feuilletons die nog niet uitgebracht zijn op dvd, Langs De Kade, in de hoop dat Bridge Entertainement dit leest en nog eens met de archivarissen de VRT gaat spreken.

AFLEVERINGEN
1. Zot Lowietje
Het dode lichaam van dorpsgek Zot Lowietje ligt in een vijver; een autopsie wijst uit dat het niet om verdrinking maar om wurging gaat. Aan de kant van de weg worden twee facturen en een pasfoto gevonden van boer Mulders (Werther Van der Sarren), die hem kort daarvoor betrapt heeft bij het stelen van eieren. Maar ook Mulders' vrouw Angele (Arla Theys) is niet onverdacht, want ze heeft een relatie met de veldwachter van het dorp (Oswald Versijp). En ook de vrouw van de veldwachter, Julia (Gerda Marchand), wilde dat Zot Lowietje de relatie niet zou gaan rondbazuinen in het dorp.

2. Het verjaardagsfeestje
Antiquair Krul valt tijdens zijn verjaardagsfeestje dood door een vergiftiging. De niet al te snuggere Gaston heeft ook een sipje genomen van een fles jenever waar het vergif, caracholride, in zat, en hij ligt de hele aflevering lang op sterven. Tussendoor moet hij mee helpen oplossen wie de moordenaar is: Kruls weduwe Hélène (Denise De Weerdt), zijn vennoot Oscar Bol (Alex Cassiers) met wie hij de antiekzaak Krul en Bol uitbaatte, of een goeie klant van hem, Jules Zenuw (Dries Wieme).

3. De vedette
Twintig jaar al zit commissaris Kolder op zijn stoel, en zijn collega's hebben besloten dat dat een feestje waard is. De commissaris is echter niet dadelijk aangenaam verrast door de aandacht, en nog minder door de cadeaus. Zijn hoofd staat naar de moordzaak op een jonge acteur, en de mogelijke verdachte zijn zijn verloofde Elly Van Nat (Annie Van Lier), die op zijn rug carrière wilde maken, haar vader, cafébaas Cornelis (Herman Bruggen), een oude vriend, Frans Cort (Roger De Wilde) die hem een waardeloze lap grond heeft verpatst, en zijn regisseur, Claude Nels (Marcel De Stoop), die ziekelijk jaloers op hem was.

4. De diamanten
Diamanthandelaar Anton Bleck wordt bij zijn auto doodgestoken, en een partij diamanten van twee miljoen is verdwenen. Zijn vennoot Lievin Doel (Alex Wilequet) en zijn vrouw, Suzanne Doel (Jeanine Schevernels), die een relatie had met Anton Bleck, worden verdacht, maar de diamanten zijn teruggevonden bij Blecks broer (Rudi Delhem), die geboeid op het commissariaat wordt afgeleverd door een commissaris van de actiebrigade (Marc Steemans). Maar hoe zijn de diamanten daar verzeild geraakt?

5. De ontvoering
Tina Tilt (Ingrid De Vos) wordt op de hoek van de Korte Lepelstraat en de Lange Lepelstraat ontvoerd en in een bestelwagen geduwd. De ontvoerders eisen een half miljoen losgeld van vader Albert Tilt (Albert Hanssens), een gesjeesde makelaar. In de straat heeft Pol Pover (Johan Bral) een ex-gedetineerde met een reputatie van jonge meisjes lastig te vallen, een garage. De Kolderbrigade heeft niks beters erop gevonden dan Gaston, verkleed als vrouw, te laten patrouilleren in de straat.

6. De brief
Bankdirecteur Daniel Oogst (Wim Van den Begin) krijgt een brief in de bus met heroïne in. Is hij een dealer, of heeft Nederlander Piet Van Fruitboer (Bert André) hem een toer willen lappen omdat hij geen lening kreeg voor zijn dubieuze handeltjes?

7. Het circus
Serge Potvis heeft zijn nummer in de trapeze niet overleefd, want iemand heeft de koord half doorgesneden. Het familiecircus, dat het al niet te breed heeft, dreigt op de fles te gaan. Commissaris Kolder heeft alvast zijn hulpinspecteurs uitgestuurd als Gastone en Leone, een duo clowns.

BEELD EN GELUID
Ook hier mogen we blij zijn dat er überhaupt nog een print bestaat van de reeks, die kennelijk recht van een videoband komt, en zullen we maar niet te hard klagen over de kwaliteit. Het dient nochtans gezegd te worden dat deze niet goed is, zeker het beeld is onscherp en stoffig, en bevat heel veel videoartefacts. In aflevering 4 zit er zelfs een serieuze hapering, en hier en daar lijkt er zelfs een klein stukje weggemonteerd te zijn. Jammer maar het zij zo. Het geluid is in de hoge en lage tonen wat afgevlakt, en vooral als de personages door elkaar beginnen te praten, wordt de audio een beetje een homogene drab zonder richting.

EXTRA'S
Naast een reeks trailers voor de intussen al tot een imposante catalogus uitgegroeide reeks uitgaven van Bridge Entertainment is er nog een fragmentje met een interview van een kleine vier minuten toegevoegd met Ivonne Delcour. Wat nog aardig is vermits de helft van de vaste cast intussen al het tijdige met het eeuwige heeft verwisseld.

CONCLUSIE
Adri gèf maai nog e kier ee pilleke en ne koffe want k'hei huufpaan! De Kolderbrigade is een tijdloos archiefstuk dat, als het een meubelstuk zou zijn, niet zou misstaan in de betere antiekzaak.