Na de prachtige uitvoering van Beethovens Negende Sympfonie voor een quasi lege concertzaal wordt het symfonisch orkest van cellospeler Daigo opgeheven. Van het ene op het andere moment zit hij zonder baan, waardoor hij de lening op z’n muziekinstrument niet meer kan terugbetalen. Z’n jonge vrouw spreekt hem moed in en zegt dat zij van haar salaris makkelijk een schuld van 1 miljoen yen kan terugbetalen, maar ze schrikt als ze hoort dat de indrukwekkende cello meer dan 18 miljoen yen gekost heeft. Dus wordt de cello verkocht en besluit Daigo om naar z’n geboortedorp terug te keren, want daar heeft z’n twee jaar eerder overleden moeder hem een huis nagelaten. Z’n vrouw Mika is het ermee eens: ze zullen er gratis wonen en Daigo kan er beslist een baantje vinden.
 

 

Daigo reageert op een advertentie in de krant waarin het bedrijf NK een vaste medewerker een vaste aanstelling biedt voor de begeleiding op een reis, waardoor de jonge Japanner meent dat het om een reisbureau gaat. Ter plekke stelt hij tot zijn afgrijzen vast dat NK staat voor Nokanshi, een kistenverkoper die in opdracht van begrafenisondernemers lijken aflegt en prepareert voor hun reis naar de andere wereld. Maar de sollicitatie loopt anders dan Daigo zich heeft voorgesteld en voor hij het beseft is hij aangeworven en drukt de baas van NK hem een voorschot op z’n salaris in de hand. Je moet in het begin alleen maar toekijken, zegt hij met een matte glimlach, maar Daigo is er niet gerust in en hoe vertelt hij het in godsnaam aan zijn vrouw? Hij besluit om te zwijgen. Ze doen in ceremonies, is z’n antwoord op haar nieuwsgierige blikken. Oh!, huwelijksfeesten en zo!, is haar enthousiaste reactie. Maar niet lang nadien vindt ze in z’n bureaulade een videocassette waarop het aflegritueel van naaldje tot draadje wordt uitgelegd… met Daigo als lijk. Z’n baas heeft er nl. niets beters op gevonden dan z’n medewerkers als model te gebruiken voor een reclamefilmpje voor de sector. Mika is ontzet. Ik wil dat je een fatsoenlijke job zoekt, brengt ze met moeite uit. Maar Daigo beseft dat jobs zeldzaam zijn in deze streek en nu hij van de eerste schrik bekomen is, wil hij z’n nieuwe baan een kans geven. Dus pakt z’n vrouw haar biezen en vertrekt: raak me niet aan!, schreeuwt ze nog, je bent onrein!

 

Departures van regisseur Yôjirô Takita gaat over een merkwaardig en voor westerlingen totaal onbekend fenomeen, nl. het Japanse begrafenisritueel waarop in het land van de rijzende zon een taboe rust, want eigenlijk wil niemand het beroep van lijkenaflegger uitoefenen. Het wordt als onrein beschouwd en contacten met dergelijke individuen worden zoveel mogelijk vermeden. Dat moet Daigo aan den lijve ondervinden als z’n oude schoolmakker weigert om hem te groeten en dat ook z’n vrouw en dochtertje verbiedt tijdens een toevallige ontmoeting op straat. De nabestaanden daarentegen, behandelen hem en zijn baas met respect en dankbaarheid. Maar het afleggen van lijken is een kunstvorm en dat maakt regisseur Yôjirô Takita in deze meer dan twee uur durende film duidelijk, want het ritueel gaat gepaard met een reeks praktische en symbolische handelingen die meer weg hebben van een sierlijke en respectvolle pantomime met de aflegger als hoofdrolspeler dan van een saaie routineklus die geld oplevert. Ondanks z’n eigen vooroordelen en angsten herkent Daigo zeer snel de overeenkomsten tussen zijn eigen kunstzinnige bezigheid op de cello en de zeer precieze handelingen die z’n baas, een rustige en zwijgzame oudere man, eerbiedig uitvoert tijdens het wassen, het aankleden en maquilleren van de lijken en de intense bezorgdheid en toegewijdheid waarmee hij te werk gaat. Dat z’n eerste job het lijk van een oud vrouwtje betreft dat al meer dan twee weken dood is, is een tegenvaller, want het oude lichaam is in staat van ontbinding en overal in huis kruipen maden over de vloer, maar zijn baas stelt hem gerust: het went, want alles went.
 

 

In een tweede verhaallijn zien we hoe de twintiger Daigo nog altijd lijdt onder de dood van zijn moeder en onder het feit dat z’n vader z’n gezinnetje meer dan 17 jaar geleden de rug toekeerde voor een dienster uit z’n muziekcafé. De vuistdikke rivierkei die hij z’n zoon als zesjarige gaf als bewijs van z’n genegenheid, die heeft Daigo altijd bewaard, maar de pijn van het verlies heeft in de loop der jaren plaats gemaakt voor rancune en haat. Dat z’n moeder ondanks alles van zijn vader is blijven houden en al die jaren z’n platencollectie heeft bewaard, het maakt de zaak alleen maar erger. Wil je niet weten wat er van je vader is geworden?, vraagt z’n vrouw tijdens een van z’n melancholieke buien, maar Daigo beweert dat hij z’n oude heer niet meer wil terugzien. En dan op een dag komt er een telegram waarin het overlijden van z’n vader wordt gemeld…

 

Regisseur Yôjirô Takita weeft de beide verhaallijnen feilloos ineen en ondanks het iets of wat lugubere karakter van het onderwerp, wordt Departures in zijn handen een prachtige film over leven en dood, over verlies en verdriet, zonder dat de productie loodzwaar wordt. Integendeel, de Japanner slaagt erin om een intieme en hoopgevende film te maken met bloedmooie, intense en intieme momenten, die niet is gespeend van een flinke dosis humor, want Daigo mag dan een bedreven cellospeler zijn, voor de rest is hij een onhandige schrikhaas die zich regelmatig in moeilijkheden werkt. Bovendien heeft de dood altijd iets beangstigends, maar volgens regisseur Yôjirô Takita geldt dat veel meer voor de levenden dan voor de doden.
 

 

Samen met z’n casting director Takefumi Yoshikawa heeft de regisseur een sterke bezetting voor z’n film geselecteerd. Masahiro Motoki (Daigo) is perfect gecast als een toegewijde, maar niet erg moedige jonge Japanner die eerder toevallig in het milieu van begrafenisondernemers terechtkomt en die zich na een aarzelende start het ritueel van afleggen en prepareren eigen maakt en uiteindelijk niet bereid is om de job op te geven, ook al wordt hij door z’n omgeving daartoe aangemaand, want met de tijd groeit het besef dat het uitvoeren van een compositie van J.S. Bach of J. Brahms precies hetzelfde persoonlijke engagement veronderstelt en dezelfde schoonheid voortbrengt als het perfect kisten van een lijk. Zijn vrouw Mika, een rol voor Ryoko Hirosue (Wasabi, 2001), is de vriendelijkheid zelve, toegewijd en op het juiste moment in staat om de schoonheid van het afleggen te herkennen en haar eigen afkeer voor alles wat met de dood te maken heeft opzij te schuiven. Tsutomu Yamazaki (Kagemusha, 1980), Daigo’s baas Mr. Sasaki, wordt geportretteerd als de wijze en ernstige zakenman die overtuigd is van de waardigheid van z’n beroep en die getuigt van een groot humanisme. Z’n secretaresse Yuriko (Yo Kimiko) daarentegen is een vrouw met een groot verdriet. Regelmatig gebruikt de regisseur flashbacks over de jongen van zes en zijn vader langs de oever van de rivier, een scène waaraan de volwassen Daigo regelmatig terugdenkt, maar het gezicht van zijn vader kan hij zich niet meer voorstellen. Dat zit verscholen in een dikke mist.
 

 

Voor Departures heeft regisseur Yôjirô Takita prachtige locaties uitgezocht met besneeuwde bergen op de achtergrond. Het tempo is andante en poëtisch, zonder dat de sfeer of de voortgang daar onder lijden. De film werd in 2009 heel terecht bekroond met de Oscar voor beste buitenlandse film.

 

De beeldkwaliteit van deze film is uitstekend. Felgekleurde fragmenten en iets donkere scènes wisselen elkaar af, met een prachtig palet van wit en beige voor die waarin Daigo en/of zijn baas de lijken klaarmaken voor hun laatste reis. De detaillering en het zwartniveau zijn in orde en de transfer naar dvd is quasi perfect, zonder storende ongerechtigheden. De soundtrack is rustig, met emotionele muziek die de actie perfect ondersteunt zonder zeurderig te worden. U moet beslist de Japanse versie van deze film bekijken, ook al betekent zulks dat u voor 100 procent afhankelijk zal zijn van de ondertitels, maar heel veel van de sfeer en de toon van deze productie gaat verloren in de bijgeleverde Franse versie.
 

Een aantal Andere Trailers uit de A-film-catalogus.

 

Oscar-winnaar Departures van de Japanse regisseur Yôjirô Takita is een schot in de roos. Niet iedereen zal het gezapige tempo op prijs stellen en ook het onderwerp zal niet iedereen boeien, maar wie van intieme en bloedmooie arthousefilms houdt, die kan aan deze productie niet voorbij. Dat de dvd ondertussen voor een prikje wordt aangeboden, is beslist een extra stimulans om hem in huis te halen.