FILM
De filmquadrilogie die aanvankelijk bedoeld was om de concurrentie zoals Disney eens goed te kakken te zetten, werd onverwacht zelf een hit, het eerste deel kaapte de Oscar voor beste animatiefilm weg, en is een franchise op zich geworden. Zij het dat deze franchise wellicht iets minder geschikt is voor de kleinere kijker, die allicht de dubbele bodems en grappen van de film zal ontgaan. De franchise ontvouwt zich van één groene griezel (Shrek) met zijn ongewenste compagnon de route, de sprekende ezel (Donkey) die op queeste moeten om een prinses te redden (Fiona). En ja, de lelijke ogre en de prinses worden verliefd op elkaar, ze moeten officieel zijne Groenheid komen voorstellen bij Fiona's ouders (Lilian en Harold), ze ontmoeten onderweg hun nieuwe vriend, de flamboyante Puss in Boots, waarna ze weer op zoek gaan naar de jonge Koning Arthur... Gaandeweg wordt de film gevuld met zowat alle sprookjesfiguren van Grimm en Andersen samen, die onze protagonisten ergens voor de voeten lopen, en uiteindelijk hebben we na vier films een prachtige synthese van wat het fictieve sprookjesland Far Far Away zo allemaal aan inwoners zouden kunnen hebben. De hele reeks is doorspekt met anachronismen, oneerbiedige humor en cynische one-liners, maar evolueert uiteindelijk toch tot een consistent geheel. Ik ga de films daarom niet apart quoteren maar een algemeen cijfer geven, omdat de wederzijdse invloed onmiskenbaar is.

FILMS
Shrek
Shrek (Mike Myers) is een ogre. Een watte? Een OGRE! Een groen kaal, lelijk en vooral stinkend ding dat in zijn moeras woont, en daar liefst van al met rust wordt gelaten. Maar zelfs dat wordt hem niet gegund, want de boosaardige en grrrrrrrrrote Lord Farquaad (John Lithgow) is bezig met alle sprookjesfiguren uit zijn land te verbannen, en hen als politiek vluchteling in Shreks moeras te dumpen. Shrek krijgt het op zijn heupen, en reist samen met de babbelzieke ezel Donkey (Eddy Murphy) naar Duloc, om zijn moeras terug te eisen. Lord Farquaad, die dringend op zoek is naar een bruid, gooit het met de groene engerling op een akkoordje: als hij de prinses Fiona (Cameron Diaz) uit een door een draak bewaakt kasteel kan halen, krijgt hij zijn moeras terug, voor hem alleen. Fiona weet niet wat ze ziet als Shrek en Donkey haar twee redders blijken te zijn, en zijzelf kunnen ook alleen maar hartelijk lachen om het misverstand. Shrek escorteert Fiona terug naar Lord Farquaad, maar onderweg blijken de twee iets voor elkaar te voelen.

Shrek is losjes gebaseerd op het kinderboek van William Steig, gekruid met een paar hedendaagse knipogen naar onder andere blind date-shows, Disneyland en The Matrix. Alhoewel het concept van de film net is om de klassieke sprookjes van Andersen en Grimm een beetje oneerbiedig in het belachelijke te trekken, volgt Shrek uiteindelijk zélf toch de regels van het klassieke sprookjesverhaal, compleet met een en-ze-leefden-nog-lang-en-gelukkig-einde. Na een reeks ongelofelijke missers betekende de film ook een come-back voor de recent in artistiek slechte papieren verkerende Eddie Murphy, die met zijn flamboyante vertolking als Donkey de show steelt, en ons even de herinnering aan misbaksels als Pluto Nash doet vergeten. En de manier waarop Mike Myers de eeuwige knorpot Shrek zelf neerzet, is toch ook één van zijn betere prestaties, alleszins beter dan zijn afschuwelijk slechte konijnenbakkes-typetje Austin Powers. Soit, de critici waren wild van het concept, en beloonden Shrek met een oscar voor beste animatiefilm. Is Shrek misschien inhoudelijk niet echt vernieuwend, het blijft vooral een benchmark op het gebied van CGI, waarmee Dreamworks en vooral Pacific Data Images groots hebben weten te scoren. Naast de klassieke score van Harry Gregson-Williams bevat de soundtrack eens niet de afgezaagde held-staart-naar-de-horizon liedjes zoals de meeste Disneys, maar een frisse popmix met onder meer Smash Mouth, Willie Nelson, Herb Alpert, Eels, Joan Jett, The Proclaimers en de Baha Men. Dé topsong waarvoor U deze film moet gezien hebben is echter Hallelujah van Leonard Cohen, in de hartverscheurende versie van Rufus Wainwright.

Shrek 2
Het zit er bovenarms op in het pasgetrouwde stelletje Shrek-Fiona. Bij hun thuiskomst na hun huwelijksreis stellen ze niet alleen vast dat Donkey van hun gezellig hutje in het moeras een ezelsstal gemaakt heeft, er arriveert bovendien een uitnodiging van de ouders van Fiona om kennis te maken met hun kersverse schoonzoon. Shrek meent - terecht - dat het volk in Far Far Away niet opgezet zal zijn met twee ogres als troonopvolgers. Desondanks, omdat vrouwen nu toch éénmaal altijd het laatste woord hebben, reizen Shrek, Fiona en Donkey naar het mondaine Far Far Away. Terwijl de bevolking nog aan het bekomen is van de schok van de eerste kennismaking, laten Shrek en zijn schoonvader, koning Harold (John Cleese), tijdens het diner openlijk hun afkeer voor elkaar blijken, hoe hard koningin Lilian (Julie Andrews) ook probeert de brokken te lijmen, en haar man zich te laten verzoenen met de liefde van zijn dochter. Harold wordt bovendien bedreigd door de Fairy Godmother (Jennifer Saunders), die niet echt opgezet is met het feit dat haar zoon, Prince Charming (Rupert Everett), die normaal de aanstaande van Fiona had moeten worden, in de toren van de draak in plaats van de prinses een gender-confused wolf (Aron Warner) heeft aangetroffen. De Fairy Godmother, die de grootste industriële speler is in de markt van toverdrankjes en toverspreuken in Far Far Away, schijnt bovendien op de hoogte te zijn van één of ander geheim dat Harold angstvallig tracht te bewaren. Harold doet daarom een beroep op de huurmoordenaar Puss In Boots (Antonio Banderas) om Shrek om zeep te helpen. De zelfingenomen kater blijkt echter geen partij voor de ogre en zijn trouwe ezel, en uit dank vervoegt Puss de rangen van Shrek, in een poging om een middel te vinden Fiona's hart terug te winnen.

De immens populaire en met een Oscar bekroonde Shrek krijgt met deze sequel zijn langverwachte vervolg. Sequels zijn altijd een beetje erop of erover: ofwel verwordt zoiets tot een waterig afkooksel van het eerste deel, ofwel voegt men bij dit origineel nog eens een overtreffende trap toe. Shrek 2 valt gelukkig in dit laatste schuifje: wie het eerste deel al goed vond - nagenoeg iedereen dus - zal in de wolken zijn met dit tweede avontuur. Het eerste deel bevatte nog een paar meer emotionele momenten, voor dit tweede deel werd éénduidig gekozen om de kaart van de humor en de snel op elkaar volgende gags te trekken. Wat Shrek 2 zo goed maakt, is dat ook nu weer deze humor op verschillende niveau's werkt. De film is nog geen vijf minuten bezig, en we hebben al persiflages gezien op The Little Mermaid, The Lord Of The Rings en Spiderman. En gelukkig is dan het kruit nog niet verschoten: in de eerste film was het themapark in DuLoc één grote pastiche van Disneyland; dit keer, hoe meer Shrek en zijn gezelschap Far Far Away binnentrekken, hoe meer deze stad de aanblik krijgt van een sprookjesversie van Hollywood, inclusief de villawijken, de red carpet events en uiteraard de gigantische witte letters op de heuvelrug.

Desondanks is en blijft de wereld van Shrek een wereld van sprookjesfiguren: de Schone Slaapster valt al slapend uit een koets bij het koninklijke bal, kapitein Haak speelt piano in een louche kroeg en de Wolf worstelt nog altijd met zijn geslachtskeuze, wanneer hij zich alweer uitdost in het nachthemd van Grandma. De gelaagde humor wordt ook in vele gevallen aangereikt door de topcast van stemacteurs die voor dit tweede deel is opgetrommeld. Zo maakt John Cleese als King Harold duidelijk een referentie naar zijn rol van Basil Fawlty in Fawlty Towers, wanneer hij tegen zijn echtgenote (Julie Andrews) zich beklaagt over de wonde aan zijn been, met de bedoeling de aandacht van de netelige discussie af te leiden. Dé acteur die echter aan deze film het meeste bijdraagt is zonder twijfel Antonio Banderas, die met zijn interpretatie van Puss In Boots een erg geslaagde persiflage van zijn Zorro-rol in The Mask Of Zorro. Mike Meyers, Eddie Murphy en Cameron Diaz hebben in deze tweede editie bovendien hun personages veel meer eigen gemaakt, waardoor je hun karaktertrekken veel beter kan inschatten en daardoor enorm kan sympathiseren met de diverse karakters, wat een erg sterke troef is bij films als deze.

Verder kan je bij deze prent bij een tweede of derde visie nog steeds nieuwe grappen putten uit de verschillende opschriften en pictogrammen die het decor sieren; in de travestietenbar The Poison Apple hangt er bijvoorbeeld reclame voor het "Unhappy Hour", en brengt een bordje de klant op de hoogte dat "No Skin, No Bones, No Service" het huismotto is. Andere ingrediënt dat van de reeks Shrek-films een buitenbeentje in de animatiefilms maakt is het gebruik van een soundtrack met popdeuntjes (waaronder David Bowie en Counting Crows), alhoewel met Jennifer Saunders' personage ditmaal ook één van de karakters in functie van het verhaal in zingen uitbarst, wanneer ze zichzelf en haar onderneming aan Fiona voorstelt. Ook zien we diverse nevenfiguren uit het eerste deel hun hilarische rentree maken, zoals de Draak, Pinocchio, de Wolf en de drie Biggetjes, de Drie Blinde Muizen en uiteraard de Gingerbread Man. De manier waarop deze toch functioneel in het verhaal worden ingepast, geeft toch aan dat ze niet louter figureren ter versiering of ter versterking van het herkenningsprincipe ten opzichte van deel 1. Shrek 2 is dus minstens even goed als zijn voorganger, zo niet beter, maar om de film ten volle te kunnen appreciëren is enige voorkennis over deel 1 geen overbodige luxe.

Shrek The Third
Prince Charming is na zijn beschamende vernedering uit Shrek 2 gedoemd om de rest van zijn leven te slijten in achteraftheatertjes, en brengt er een opvoering waarin hij eindelijk het groene monster Shrek (Mike Myers) te grazen neemt. Zijn laatste kans op de troon van het sprookjes Far Far Away krijgt hij wanneer hij een paleiscoup leidt van boze sprookjesfiguren, die het beu zijn om eeuwig en drie dagen de slechterik te spelen. Shrek zelf kan zich intussen maar moeilijk inpassen in de hofhouding, en wanneer koning Harold overlijdt, laat hij zijn zwangere vrouw Fiona achter en trekt met zijn spitsbroeders Donkey en Puss In Boots de wijde wereld in, op zoek naar een verre neef, Arthur (Justin Timberlake), die eventueel in zijn plaats op de troon kan komen. In de privé-kostschool in Worcestershire vindt hij Arthur terug, de voetveeg van de school, die door steekspel-jock Lancelot (John Krasinski) als oefenmateriaal gebruikt (of misbruikt) wordt, en zelfs door de dorks gepest wordt. Min of meer tegen de zin van Arthur kan Shrek hem meeslepen, en met behulp van de ietwat overspannen tovenaar Merlin (Eric Idle) keren hij en zijn vrienden terug naar Far Far Away. Daar zijn prinses Fiona en haar vriendinnen, getatoeëede nimf Sneeuwwitje, een kuiszieke Assepoester, een aan narcolepsie lijdende Doornroosje en een Rapunzel met een postiche, samen met schoonmoeder Lillian en de verdwaalde travestiet Doris (Larry King), van de baby shower weggerukt en in de cel beland. Prince Charming heeft grootste plannen om een show te geven waarin hij definitief met Shrek afrekent, maar hij zou natuurlijk graag het originele monster te kakken zetten.

Alhoewel de makers van Shrek nu al de derde keer uit hetzelfde vaatje, of moeten we zeggen uit hetzelfde zompige moeras, tappen, zit er blijkbaar nog geen sleet op de formule. Het scherpe randje is er echter na drie keer duidelijk af, en ondanks het feit dat het leuk blijft om te zien hoe de scenaristen de klassieke sprookjes op de hak nemen, en dit voor een paar leuke scènes zorgt - Doornroosje heeft narcolepsie en Cinderella poetsziekte! Pinokkio denkt er niet aan om geen gebruik te maken van de mogelijkheid om niet te opteren voor geen zevendubbele ontkenning en probeert er zich uit te kletsen om maar niet te moeten liegen - is het verhaal vrij braaf en voorspelbaar. De makers verdienen wél bewondering omdat ze niet alleen uit de Eddy Murphy van de dag van vandaag en Mike Myers, maar zelf uit een uitgedroogde druif als Justin Timberlake aanvaardbare prestaties weten te persen - en dat laatste toch nog voor elkaar krijgen is een speciale honorary oscar waard, inhoudelijk en qua inspanning ongeveer gelijkwaardig aan laten we zeggen het complete oeuvre van Stanley Kubrick of zo. De computeranimatie ziet er zelfs beter uit dan bij de vorige twee installaties: bij Shrek is ongeveer elke leverplek onderscheidbaar. Er wordt iets té hard geprobeerd om hip te zijn: verschillende Saturday Night Live-comediennes zijn gecast als het theekransje van Fiona, met Larry King als de odd one out. De kindertjes zullen - als ze zich na deze film al niet afvragen waar de kleine ogertjes vandaan komen - echter helemaal niet snappen wat een verklede vent tussen de vriendinnen van Fiona komt uitvreten, en waar de vorige twee films nog een beetje allebei de sporen van high brow en low brow comedy konden bewandelen, is die laatste component nu wat afwezig; Shrek 3 is een beetje kinderachtiger en beslist minder charmant dan zijn voorgangers, alhoewel acteurs als Antonio Banderas en Eddy Murphy aanvaardbare prestaties neerzetten. Shrek The Third mist duidelijk een antagonist, na John Lithgow en Jennifer Saunders in de eerste twee delen is het nogmaals opvoeren van sideshow Charming een beetje van het goede teveel, en het mobiliseren van een paar uitgerangeerde vilains uit de films van de concurrentie doet toch niet wat het zou moeten doen, alhoewel kapitein Haak's insinuatie dat Wendy's kind een bastaardje van Peter Pan zou zijn me heeft doen schateren. Ook heeft Eric Idle niet het charisma van een John Cleese die een draagbalk was voor de tweede prent, maar nu na vijf minuten al verhuist naar de kikkerhemel. Muzikaal een artiest als Rufus Wainwright inruilen voor een paar Paul McCartney-afdragertjes (Live And Let Die? puh-leeeze!) maakt het geheel ook beduidend minder hip. Ondanks het feit dat Shrek The Third misschien een beetje een anticlimax lijkt na Shrek  en het in sommige aspecten zelfs betere Shrek 2 is het toch een kijkwaardige film.

Shrek Forever After
Waar Shrek vroeger de schrik van het moeras was, die de dorpelingen met zijn trademark gebrul de stuipen op het lijf kon jagen, is hij verworden tot een brave huisvader, en als zijn zijn avonturen uit de vorige films al één ding bewerkstelligd hebben, dan is het dat de toeristen tegenwoordig per bus worden aangevoerd om Shrek op de meest gênante momenten op de gevoelige plaat vast te leggen. Gelukkig heeft hij de liefde van zijn kinderen nog. Alhoewel. De playdates met de horribele mutanten die Donkey heeft voortgebracht hangen hem stilaan de oren uit, telkens hij een modderbad of een martini met een oogbal tot zich wil nemen, moet Shrek uitrukken voor een verstopt toilet, en wanneer er op de eerste verjaardag van zijn kroost nog eens een verwend mannetje komt zeuren of hij zijn bekende brul nog eens wil brengen, krijgt Shrek helemaal een inzinking, en in een onbewaakt ogenblik maakt hij de gedachte dat hij misschien beter Fiona nooit uit de toren had gered. De maritale perikelen worden alvast afgeluisterd door de nare dwerg Rumplestiltskin (Walt Dohrn), die nog een eitje met Shrek te pellen heeft omdat die op het laatste nippertje hem de kroon van Far Far Away heeft gekost. Rumplestiltskin stelt voor Shrek een contract op waardoor hij nog eens één dag als ogre het zwijn kan uithangen zoals in de goeie oude tijd. Zoals iedereen die met Rumplestiltskin contracten afsluit achteraf tot zijn schade en schande ondervindt, staan er echter kleine lettertjes in de overeenkomst, in dit geval dat Rumplestiltskin in ruil een dag uit het verleden van Shrek krijgt. De sluwe gnoom kiest hierop de dwerg waarop Shrek geboren werd, waardoor Shrek in een universum terechtkomt waarin zijn vrienden hem niet herkennen en Rumplestiltskin sinds jaar en dag de plak zwaait. De enige exit clause uit het wurgcontract is dat Shrek True Love's First Kiss kan krijgen, maar da's minder makkelijk dan het lijkt want ook Fiona kent in dit parallel universum Shrek niet, en is een verbitterde clanleidster geworden die tevergeefs op de ridder op zijn paard is blijven wachten. Puss in Boots is Fiona's vadsige gezelschapsdier geworden, en in die boots kan hij al lang niet meer in. Oh, en bovendien moet Shrek één en ander rechtzetten vóór middernacht, want dan heeft hij contractueel gezien zijn dag gehad en houdt hij op te bestaan.

Sharpen your pitchforks, 'cuz Shrek is back in town. Het is verbazend dat na drie delen van de fantasy, waarin Shrek geleidelijkaan is verworden tot een gedomesticeerde brave huisvader, toch nog een frisse invalshoek in het scenario kon worden gevonden om de scoretabellen terug op nul te zetten en het verhaal een doorstart te geven. Zo'n trucje met parallelle universa en dergelijke werkt natuurlijk maar één keer, maar deze Shrek-Goes-Back-To-The-Future zit perfect georchestreerd ineen. Enerzijds is het geinig om te zien hoe het de intussen grote nevencast, waaronder Pinokkio en Gingerbread Man, is vergaan in deze wereld zonder Shrek, anderzijds is men slim genoeg geweest om Prince Charming na twee open doekjes te bedanken voor bewezen diensten, en heeft Shrek met de redelijk onbekende Rumplestiltskin, geweldig gevoicet door Walt Dohrn, terug een tegenstander van formaat - zij het het onderdeurtjesformaat. Het vierde deel moet het beduidend minder hebben van de referenties uit de populaire cultuur, en door de vier vorige films is het Far Far Away-universum op zich rijk genoeg geworden om met alleen al de wetmatigheden aldaar te kunnen spelen om een op zichzelf staande film te kunnen creëren. Alle puzzelstukjes passen als het ware terug op zijn plaats: als je je halverwege de film mocht afvragen waar de draak naartoe is die het kasteel van Fiona volgens de legende moest bewaken, die krijgt op het einde in de grootse finale nog een part toebedeeld.

BEELD EN GELUID
Paramount heeft de vier Shrek-films gebundeld in een pakketje om u tegen te zeggen. De enige totnogtoe uitgebrachte film op Blu-ray was Shrek The Third, de verschillen daarmee zijn nauwelijks merkbaar, en die benaderde al de perfectie. De beeldkwaliteit van alle vier films is goed, wordt gaandeweg beter, en vooral bij de eerste twee films is de enige beperking de staat van het bronmateriaal, waaruit nog maar eens mag blijken dat computeranimatie in pakweg tien jaar tijd ongelofelijk geëvolueerd is. De hele set leest als een kleurrijk sprookjesboek, waarin zelfs de levervlekken van Shrek doorheen de tijd meer geprononceerd worden. Deze evolutie kan je ook merken in onder meer de textuur van de pels van Donkey en Puss, en in de hoeveelheid aandacht die aan de achtergronden wordt geschonken. Het gebruik van belichting is ook erg pleasing to the eye, waardoor in deel 3 de schimmige bar waarin kapitein Haak en zijn vrienden hun avondeten bij elkaar pingelen en in deel 4 het moeras waarin Fiona haar rebellen huist, enorm fijn overkomen, meer gedetailleerd dan bijvoorbeeld het kasteel met de draak uit deel 1. Dat de afwerking gradueel beter wordt, is echter nog het best te zien in de compleet foutloze transfer van Shrek Forever After, die op technisch vlak zelfs de concurrentie met de Pixarfilms aankan. De geluidstrack werd voor deze vier delen herwerkt naar een Dolby TrueHD 7.1 lossless soundtrack, die nog eens helemaal opnieuw op punt werd gesteld. De dialogen klinken helder - zelfs het geratel van Donkey - de geluidseffecten zijn goed gericht, van de overval in het bos door de Merry Men in de eerste film tot en met de vernietiging van de bal in het paleis van Rumplestiltskin in de laatste film komen de surrounds dynamisch tot leven en wordt er een lekkere vette lage subwoofer doorheen geweven. Ook wordt er erg veel aandacht geschonken aan de muziek, met naast de score van Harry Gregsson-Williams, die voor alle vier delen tekende en een mooie consistente reeks persoonlijke thema's aan het geheel toevoegde, niet echt dadelijk obtrusieve popsongs van onder meer Rufus Wainwright, The Proclaimers en zelfs The Carpenters. Maar daarnaast zijn de hoogtepunten niet te tellen: Shreks nachtmerrie waarbij zijn huis overspoeld wordt door baby's in de derde film, het uit de hand lopende verjaardagsfeestje in de vierde film waarbij het audio-departement zijn best heeft gedaan om ons die vanuit Shreks standpunt te laten beleven... er komt echt geen einde aan.

En voor wie het mocht aanbelangen: Dreamworks is blijkbaar de énige filmmaatschappij die zodanig goed op de hoogte is dat Nederlands en Vlaams niet hetzelfde zijn, dat ze niet alleen aparte audiosporen aanbieden, maar zelfs aparte ondertitelingssporen.

EXTRA'S
Jammer genoeg zijn de extra's, op die van Shrek Forever After na, een afknapper. Niet alleen de extra's van de dvd-versies zijn grotendeels niet meer terug te vinden, ook die op de Blu-ray van deel 3 hebben plaats moeten ruimen voor nieuwe ongein. Op een grote Making Of-documentaire is het dus nog even wachten.

We zullen eerst even overlopen welke extra's er allemaal op de eerste vier schijven gemeenschappelijk staan. Alle vier de disks bevatten mooie geanimeerde menu's die thematisch bij elkaar aansluiten. Alle vier de films zijn voorzien van een Picture-in-Picture-commentaartrack "The Animator's Corner", een standaardsupplement dat bijna op elke Dreamworks-titel terug te vinden is, waarin we in een klein schermpje het volledig productieproces van de film kunnen volgen, inclusief het werk van de digitale tekenaars, de stemacteurs, kleurenstudies, de muziek en natuurlijk de bijzonder amusante bezigheid van het scenario bij elkaar te pennen met een paar sprookjesboeken onder de armen die dringend door de mangel moeten worden gehaald. De track is inhoudelijk zéér goed. Ook op alle disks treffen we een Shrek's Interactive Journey, een aanklikbare kaart waarop we getrakteerd worden op artwork, stukjes making of, technische overpeinzingen, referenties naar populaire cultuur en diens meer. Een indexfunctie was handig geweest. Laatste gemeenschappelijke feature is dat elk van de vier disks de fameuze DreamWorks Animation Jukebox bevat, waarin je je aan een hoop meezingers uit andere Dreamworks-films kan verwachten.

Vervolgens bevat elk van de films nog een spotlight-documentaire. Hierin komen de vier hoofdrolspelers aan de beurt die telkens het grootste deel van de respectievelijke kaften van de films sieren. In de eerste Shrek-film is dat Spotlight on Donkey (12 min.), in de tweede komt Spotlight on Puss In Boots (11 min.) aan de beurt, op deel 3 is het Fiona die in Spotlight on Fiona (10 min.) in de schijnwerpers staat, en the man himself werd bewaard voor deel 4, Spotlight on Shrek (14 min.). De filmpjes bevatten bijdragen van de respectievelijke stemacteurs (Eddie Murphy, Antonio Banderas, Cameron Diaz en Mike Myers) die praten over hoe ze hun personage karaktertrekken hebben meegegeven en hoe die doorheen de filmcyclus zijn geëvolueerd.

3 van de 4 films bevat nog wat verwijderde scènes. Bij de eerste film zijn het er drie (8 min.), bij de derde vier (26 min.) en bij de vierde vijf (6 min.). Vaak zijn ze nog niet eens uit het stadium van een table reading ontgroeid. 3 van de vier films bevatten nog audiocommentaartracks. Die op Shrek komt van van Aron Warner, Andrew Adamson en Vicky Jenson. Zeer interessant om meer te weten te komen over het ontstaan van de karakters, filmtechnieken, stemontwikkeling , problemen tijdens de productie en nog veel meer. Op Shrek 2 vinden we er niet één maar twee terug. De eerste van de twee werd ingesproken door Kelly Asbury en Conrad Vernon, naast Andrew Adamson de twee co-regisseurs, die bovendien niet bij de eerste film betrokken waren. Daarnaast verzorgen ze ook de stemmen van enkele nevenfiguren, zoals Gingerbread Man. Zoals altijd met CGI-films weten de twee een hoop interessante wetenswaardigheden bij te brengen, alhoewel ze op de duur zichzelf een beetje beginnen te herhalen. Commentaartrack nummer twee wordt bevolkt door producent Aron Warner (tevens de stem van Wolf) en editor Mike Andrews. Inhoudelijk overlapt de informatie wat met de eerste track, maar we hebben al slechtere commentaren verdragen. Enkel puristen en dvd-besprekers zullen de twee tracks volledig beluisteren, schatten we in. De derde film bevat geen audiocommentaar, en voor zover ik me kan herinneren was dat met de vorige releases op dvd / Blu-ray ook al niet het geval. Met de vierde track, voor Shrek Forever After, wordt de traditie terug aangeknoopt, en spreken regisseur Mike Mitchell, storysupervisor en Rumplestiltskin van dienst Walt Dohrn en producenten Gina Shay en Teresa Cheng een track in die technisch wat achterhaald is door het concept van de PIP-tracks, maar waarschijnlijk uit ideeën van completie uit de dvd-versie werd opgevist.

En dan is het nu tijd voor muziek! Elk van de vier disks bevat een onderdeel Shrek rattle and roll waarin enkele videoclips uit of horend bij de film zijn ondergebracht. Hier hoeven we niet veel commentaar bij te leveren denk ik. Bij Shrek gaat het om "Shrek in the Swamp Karaoke Dance Party" (3 min.), "Best years of our lives" van de Baha Men (3 min.) en "I'm a believer" in de versie van Smash Mouth (3 min.). In Shrek 2 gaat het om videoclips van Counting Crows Accidentally in love" (4 min.) en Puss In Boots "These boots are made for walking" (2 min.). Shrek The Third bevat de Donkey Dance (amper een dikke halve minuut) waarin Donkey zich aan een cover waagt van het Men Without Hats-nummer. Bij elk van de vier secties wordt die nog aangevuld met de Dreamworks Animation Jukebox.

En dan nu de extra's die bij één film tegelijkertijd horen. Voor Shrek 2 is er nog het filmpje "Far far away idol" (6 min.), waarin de cast van Shrek, geassisteerd door Simon Cowell, op het einde van het huwelijksfeest een aflevering van de overbekende (én fel overroepen) talentenjacht Idol organiseert. U weet wel, het programma met de allures van een Vlaamse kermis waarin het mestoverschot aan "zang"talent nog wat wordt aangedikt door het ten berde voeren van een schare compleet ongetalenteerde wannabe's. Wij hebben een verschrikkelijke afkeer van dit soort uitlach-televisie, en kunnen dan ook maar alleen bewonderend toekijken hoe ook dit heilige huisje weer wordt afgekraakt. Deze feature start ook op als zogezegd "alternatief einde" na de film.  In Shrek The Third zien we het ecologische filmpje "How to be green" (4 min.), die bevat aan de hand van filmfragmenten wat beschamend simplistische milieutips, en het Gallerij "Worcestershire year book", en dat bevat wat statische plaatjes met informatie over personages uit de voornoemde school, ook dienenen die slechts marginaal een rol in de film spelen. Op de dubbeldisk van Shrek The Third was er een stuk meer te vinden, en zelfs op de Blu-ray stond nog wat exclusief materiaal. Shrek Goes Forth bevat allemaal nieuw materiaal dat bij de dvd hoorde. Eerst zijn er de twee uitstekende maar wat korte documentaire "Conversation with the cast" (9 min.) waarin Mike Myers, Eddie Murphy en Cameron Diaz het vuur aan de schenen wordt gelegd, In "The Tech of Shrek Forever After" (8 min.) kijken we weer eens achter de schermen hoe digitale kunstenaars hun computerfilms op het scherm toveren. De special editions dvd's van Shrek 1 en Shrek 2 bevatten ook dergelijk materiaal, en daar hebben we niets meer van gezien. Wie al eens in de metro van Londen passeert kan niet om de schreeuwerige affiches heen dat er een Shrek-musical in de steigers staat. In de documentaire "From swamp to stage: The making of Shrek The Musical" (8 min.) krijgen we alvast een voorsmaakje wat zo'n ramp kan betekenen. Ik heb het persoonlijk niet begrepen op dergelijke cross-mediale interpretaties. Shrek's Yule Log (30 min.) is een veredelde screensaver waarin de figuurtjes uit Shrek om beurten voor de open haard komen liggen en één van hun trademark succeszinnen komen debiteren. Het op de kaft uitgebreid aangeprezen filmpje "Donkey's Caroling Christmas-tacular" (5 min.) is een redelijk teleurstellende compilatie van kerstliedjes gezongen door de cast, met de mogelijkheid om via karaoke mee te zinten. Het 12 Days of Christmas Pop-Up Book (2 min.) is een voorleesverhaaltje door Shrek, en tot slot volgt er nog een spelletje "Donkey's Decoration Scramble" waar de pret redelijk snel vanaf is.

De bonussectie van de Shrek-films beoordelen is moeilijk. Er zit enorm veel nieuw materiaal in dat tot de verbeelding spreekt, maar er ontbreekt ten opzichte van de dvd's van de eerste drie delen heel wat materiaal dat hier volledigheidshalve had thuisgehoord. Er zijn ook nog releases als Shrek 3D en Shrek The Halls die schitteren door onverklaarbare afwezigheid, zeker op een box die pretendeert "The whole story" te zijn. Om die reden, én om het ontbreken van een allesomvattende making of-documentaire die een franchise van 4 films toch wel zou verdiend hebben, ga ik net wat te weinig geven om er een top-release van te maken.

CONCLUSIE
Shrek is in de loop der tijd gegroeid, een klein beetje over de hoofden van de bedenkers heen, die met wat oorspronkelijk een spoof was op sprookjesfilms, zelf een klassieke sprookjesfilm moesten maken. Het resultaat is best aardig gelukt, maar we hopen echt dat de quadrilogie nu afgesloten is en we wensen Shrek, Fiona, hun kinderen en hun aanhangsels toe dat ze nog lang en gelukkig leven.