FILM
De vorige film van Nicolas Winding Refn, Valhalla Rising, noemde ik nog een van de saaiste films van het jaar en de cineast vond ik pompeus en kunsterig in zijn aanpak. Maar 2011 is duidelijk 2010 niet, want op een jaar tijd slaagde Refn erin om van mij een 'believer' te maken. De reden is Drive, een van de meest verrassende en briljant in scène gezette B-films van de voorbije jaren. Nochtans is ook dit een hypergestileerde prent die je nooit laat vergeten dat er iemand achter de camera zit en aan de touwtjes trekt, net zoals bij Refns vikingfilm. Maar ditmaal kan de regisseur wel bogen op een uitstekend scenario, verbluffende acteerprestaties en vooral een beklijvende visuele en auditieve identiteit die van Drive nu al de meest hippe prent van het tweede decennium van de jaren 2000 maken.

De plot is ontleend aan een roman van James Sallis. De mysterieuze 'Driver' (zijn echte naam leren we nooit kennen) vult zijn dagen als monteur en stuntrijder bij filmproducties in Los Angeles, maar klust 's nachts bij als chauffeur van vluchtwagens voor criminelen. De Driver doet enkel zijn mond open als hij echt niet anders kan en tracht steeds de controle te behouden over zijn leven, maar dat verandert wanneer hij een jonge vrouw en haar zoontje in zijn appartementsblok leert kennen. Uit verliefdheid zegt hij toe om een klus op te knappen met haar pas uit de cel ontslagen echtgenoot, zodat die zijn schulden kan aflossen. De overval loopt echter verkeerd af, waardoor de Driver zeer tegen zijn zin de losse eindjes aaneen moet knopen in het gangstermilieu van de stad.

Veel wereldschokkend verhaal bevat Drive dus niet, maar laat dat nu net een van de krachtigste troeven van de film zijn. Het scenario van Hossein Amini bevat namelijk geen grammetje vet, waardoor er ruimte ontstaat om de personages de ruimte te geven. Het script van Drive excelleert niet zozeer in de dialogen of de ingewikkelde plot, maar in de stille momenten tussen de karakters: een blik hier, een geste daar. Ook al weten we zo goed als niks over de achtergrond van de voornaamste protagonisten, toch hebben we het gevoel dat we recht in hun ziel kunnen kijken. Dat is een bijzonder zeldzame eigenschap in een film en het is wat Drive ver boven de middenmoot uittilt.

De performances van de acteurs zijn in een film die meer karakterstudie dan actievehikel bevat bovendien van een uitzonderlijk niveau. Als de Driver straalt Ryan Gosling een 'cool' uit die we niet meer hebben gezien sinds de hoogdagen van Steve McQueen. Gosling, al lang een van de beste jonge acteurs in Hollywood, verdient het om een iconische superster te worden op basis van deze vertolking. Hij maakt een personage dat enkel in een gestyleerde film kan bestaan geloofwaardig zodat je oprecht met hem meeleeft. Het is bovendien Goslings verdienste dat hij nooit volledig in zijn kaarten laat kijken. Daardoor ben je als kijker nooit zeker of de Driver nu gewoon een goedbedoelende knul is of een berekende psychopaat. Het jasje dat hij gedurende de hele film draagt, met daarop een goudkleurige schorpioen, staat bijgevolg symbool voor het fascinerende karakter van de Driver.

De nevencast doet niet veel onder voor de protagonist. Albert Brooks is bijv. in uitstekende vorm als de lokale gangsterbaas. Ook hij houdt niet van grootse gebaren, maar speelt de rol onderkoeld, wat de gevaarlijkheid van zijn personage nog meer in de verf zet. Een wel erg kille en gecontroleerde moordscène met een vlijmscherp scheermes is op dat vlak treffend. Als de mentor en enige echte vriend van de Driver doet Bryan Cranston eveneens zijn duit in het zakje als het op prachtige, stille actreerprestaties aankomt. Oscar Isaac is dan weer hartverscheurend ambigu in de kleine maar o zo belangrijke rol van de echtgenoot van Goslings buurvrouw. Die laatste wordt gespeeld door Carey Mulligan, die nog maar eens een mooie rol aan haar nu al indrukwekkende cv toevoegt. Zij is evenmin een grote prater, maar haar lichaamshouding en mimiek zijn voldoende om een onvergetlijk karakter te creëren. Ten slotte verdient Christina Hendricks een speciale vermelding. Zij zit amper 10 minuten in de film, maar haar belangrijkste scène zal je niet snel vergeten.

Gezien het debacle dat Valhalla Rising was, is het enigszins verrassend dat Nicolas Winding Refn zo meesterlijk de controle houdt over Drive. Hij heeft er nog steeds een handje van weg om uit te pakken met opvallende camerabewegingen en strategisch gekozen slowmotioneffecten, maar die staan ditmaal niet het verhaal in de weg: ze versterken net de betrokkenheid van de kijker. Het wordt een rode draad, maar hoewel het handvol actiescènes zeker van klasse getuigt, excelleert ook Refn in de stille momenten: een sequentie in een lift, in een groezelig motel, aan de ruit van een pizzashop. Dat die kalme momenten steeds de voorbode zijn voor plotse, grafisch expliciete gewelduitbarstingen maakt ze enkel efficiënter.

Refns crew draagt eveneens bij tot de unieke visuele stijl van de prent. Newton Thomas Sigel, vooral bekend als vaste cameraman van Bryan Singer, brengt Los Angeles in beeld zoals we dat zelden zagen. De look heeft iets weg van de wijze waarop Michael Mann zijn films in beeld brengt, maar Sigel focust nog meer op het contrast tussen de donkere nacht en de heldere, soms fluorescente lichten van de Stad van de Engelen. Monteur Mat Newman knipt de stille en de luide stukken van de prent feilloos aan elkaar tot een prent die geen seconde verveelt. En de kers op de taart is de muziek van Cliff Martinez en een hele resem elektrobands. De songs dompelen je meteen onder in een nostalgische eightiessfeer, maar doen meer dan goed klinken. Titels als 'Nightcall' en 'A real hero' vatten perfect de thema's van de film samen. Soms iets te expliciet, maar een beetje botheid in een film die voor het overige verrassend subtiel is, kan geen kwaad.

Uiteindelijk brengt Drive niets nieuws. De audio voert je mee naar eightieskitsch en de visuele stijl en het verhaal doen denken aan de Amerikaanse auteurscinema van eind jaren zestig, begin jaren zeventig. Met name John Boormans Point Blank lijkt voor Refn een ijkpunt. Maar wat Drive doet, doet de film misschien wel beter dan al zijn illustere voorgangers: de prent vindt het perfecte evenwicht tussen een snel, eenvoudig tussendoortje voor hipsters en een karakterstudie die kan wedijveren met de beste drama's uit de filmgeschiedenis. Drive is zeker geen perfecte film, daarvoor blijft de prent te fel steken in bepaalde genreconventies. Maar als er één film is uit het voorbije jaar waaraan ik nog quasi elke dag moet denken, dan is het deze wel.

BEELD EN GELUID
Drive is geen eenvoudige film om accuraat vast te leggen op Blu-ray. Een groot deel van de actie speelt zich immers 's nachts af, wat bij digitaal gefilmde prenten al eens een probleem kan opleveren betreffende zwartniveaus en contrasten. Gelukkig heeft deze beeldtransfer daar nauwelijks last van. Enkel in een nachtelijke strandscène is het contrast niet optimaal. De daglichtscènes ogen stuk voor stuk verbluffend. Wel een teleurstelling is de soundtrack. De geluidsmix vindt namelijk nooit het goede evenwicht tussen de vaak gefluisterde dialogen, de muziek en de geluidseffecten. Het gebruik van alle kanalen om een sfeer te scheppen is weliswaar prima, maar een beter gebalanceerde mix had Drive zeker verdiend.

EXTRA'S
De voornaamste extra op de schijf is een documentaire over de regisseur met als titel NWR (65 min.). Nicolas Winding Refn komt weliswaar over als een redelijk arrogante nerd, de docu geeft wel een mooi overzicht van zijn carrière tot nu toe, inclusief enkele beetjes informatie over zijn volgende film Only God Forgives. Daarnaast bevat de disk vier featurettes over de productie van Drive: I Drive, Cut to the Chase en The Driver and Irene duren elk ongeveer 5 minuten. Under the Hood duurt iets langer: 12 minuten. Ten slotte bevat deze release een Trailer voor zowel Drive als voor drie andere films uit de Twin Pics-stal.

CONCLUSIE
Drive is een van de aangenaamste verrassingen uit het voorbije filmjaar. Het is onmogelijk om lyriek te laten varen bij het bekijken van een film die stilistisch behoorlijk ambitieus is, maar die elke gestelde doelstelling probleemloos waar maakt. Prachtige vertolkingen, een verbluffende regie, iconische beelden en een dijk van een soundtrack maken dat Drive een plaats verdient in elke zichzelf respecterende filmcollectie. De beeldkwaliteit is prima op Blu-ray, maar de audiomix laat geregeld te wensen over. Hoogtepunt van de aardige bonussectie is zonder twijfel een documentaire van meer dan een uur over de regisseur.