FILM
8 1/2 (in het mooi Italiaans klinkt dat als Otto E Mezzo) is zo één van die films die je net als Citizen Kane of Sunset Boulevard steevast in lijstjes aantreft van beste films aller tijden. Een meer dan terechte plaats, want Otto E Mezzo is één van de mooiste werken die Fellini in zijn carrière heeft gemaakt. Als je op het einde van deze fascinerende filmpret er niet veel van hebt begrepen, dan is dat helemaal niet erg. Fellini was er zich namelijk ten volste van bewust dat menig kijker het moeilijk zou hebben om het verwarde verhaal te vatten. Maar, zoals Fellini het zelf zegt, is 8 1/2 een film die je vooral moet voelen, niet begrijpen. Zowel wegens het onderwerp als wegens de titel wordt algemeen aangenomen dat dit meesterwerk grotendeels autobiografisch is. Of dat al dan niet waar is heeft Fellini nooit ontkend of bevestigd. De titel van deze film die in 1963 met de Oscar voor Beste Buitenlandse Film ging lopen wijst op het aantal films dat de Italiaan op dat moment al had gemaakt: zes langspeelfilms, twee kortfilms en eentje die hij met enkele andere cineasten maakte.

De Italiaanse grootmeesters staan bekend voor een neorealisme waarin de gewone man de hoofdrol krijgt. Toch is het duidelijk dat Fellini, die door films als La Strada één van de bouwers van dit genre is, met Otto E Mezzo voor een andere koers koos. Ofschoon hij iedere seconde zijn eigen stempel op dit bizarre sprookje drukt, valt het op dat hij (onder meer door de fotografie) is beïnvloed door de nouvelle vague-beweging. De film duurt wel twee en half uur, toch kan je het verhaal in enkele korte zinnen samenvatten. Ten minste, de inhoud, want over iedere scène (of misschien zelfs over iedere zin) bestaan er wellicht honderd theorieën. Guido Anselmi (Marcello Mastroianni) is een succesvolle regisseur die op ieder feestje wordt uitgenodigd. De graag geziene gast zit echter met een writer's block. Hoe hard hij ook probeert, hij vindt geen inspiratie voor zijn nieuwste werk. Guido trekt naar een kuuroord, maar ook daar vind hij geen rust. Allerlei vrouwen (van zijn eigen vrouw tot de vele actrices) proberen door te dringen in het hoofd van de cineast. De cineast ziet het verschil niet meer tussen droom en werkelijkheid.

Het zijn vooral de droomscènes die een diepe indruk maken. Dat is al meteen het geval met de openingsscène waarin Guido in een tunnel in een file staat en een soort van levitatie beleeft. Er zijn de vele herinneringen aan zijn jeugd: wulpse vrouwen op het strand van Rimini, de strenge katholieke school en natuurlijk ook de kerk en haar macht. Een prachtig voorbeeld van hoe Fellini de spot drijft met de katholieke kerk zijn bijv. de scènes waarin de biechtstoel op een troon van de duivel lijkt. Iedere scène uit Otto e Mezzo is ronduit geniaal. Dat komt natuurlijk niet alleen door de knappe cinematografie van Fellini die tot op vandaag alom wordt gekopieerd (denk maar aan de reclamespotjes van Martini), maar ook door Marcello Mastroianni.

We vertellen wellicht niks nieuws door te zeggen dat Otto E Mezzo een geniaal meesterwerk is dat binnen vijfhonderd jaar (en zelfs langer) de gevaarlijke tand des tijds zal overleven, maar deze stelling mag gerust nog eens worden herhaald.

BEELD EN GELUID
Liefhebbers van obscure B-films zullen misschien wel het Britse Argent-label kennen. Naast het uitbrengen van heel wat zeldzame horrorfilms en westerns, specialiseert het label zich ook in arthouseproducties. Tot nu toe was 8 1/2 alleen maar in de VS via het befaamde Criterion-label op Blu-ray beschikbaar, maar dankzij Argent is deze klassieker nu ook in Europa op een blauw schijfje verkrijgbaar. Het is echter niet zo maar een transfer geworden, wel een uiterst verzorgde restauratie. De zwart-witfotografie oogt mooier dan ooit tevoren en er is geen greintje filmgrain te zien. Het geluid is Italiaans mono (zonder geruis). Maar wie 8 1/2 zegt, denkt natuurlijk in de eerste plaats aan de monumentale circusmuziek van Nino Rota waarmee dit cinefiel meesterwerk eeuwig verbonden zal blijven.

EXTRA'S
The Lost Sequence stelt een aspect in het licht dat maar weinig filmfans kennen. Otto E Mezzo sluit af met het meesterlijk slot waarin alle protagonisten in een cirkel op de tonen van circusmuziek ronddansen. Alles in het leven(zelfs kunst, of het leven zelf) is circus. Dit prachtig einde was weliswaar niet de aanvankelijke bedoeling. Fellini filmde een ander slot waarin alle protagonisten in het wit waren gekleed en in een trein naar het grote niets reden. Niemand weet wat er uiteindelijk met die legendarische opnames is gebeurd, ook al vermoeden heel wat mensen dat die opnames gewoon in de prullenbak zijn beland. Fellini is niet alleen een sloddervos, ook is het zijn karaktertrek om dingen die hij niet gebruikt meteen te vernietigen. In deze documentaire proberen de makers aan de hand van een interview met acteurs en crewleden een beeld te schetsen van hoe deze scène er kan hebben uitgezien. De Italiaanse grootmeester is ondertussen al lang dood, maar gelukkig bestaan er nog heel wat audio-opnames (in vaak grappig Engels). Deze conservaties kan je beluisteren terwijl je ook zo'n 3000 (!) ongepubliceerde foto's van 8 1/2 kan zien.

Lina Wertmuller is niet alleen de regisseuse van Seven Beauties, Love & Anarchy en Swept Away, ook was zij de regieassistente van Fellini in 8 1/2. Tijdens een kwartiertje durend interview vertelt de oude vrouw hoe het was om met de Italiaanse kunstenaar samen te werken. Hij had zo zijn eigen methodes, maar het woord dat het meest over haar lippen komt is dat van genie. Ten slotte zijn er nog twee trailers en een tekstje met wat uitleg over de Oscaruitreiking.

CONCLUSIE
Wie van film houdt, moet op zijn minst één keer 8 1/2 hebben gezien, zo simpel is dat! Zelf ben ik ondertussen de tel kwijtgeraakt, toch valt het mij op hoe veel nieuwe dingen je bij iedere kijkbeurt kan ontdekken. Deze Italiaanse klassieker is voortaan ook op Blu-ray verkrijgbaar en nog wel met een schitterende transfer, soms kan dit leven toch wel mooi zijn!