SERIE
Dune is de bijnaam van de woestijnplaneet Arrakis, een onherbergzaam oord waar de kans dat je wordt opgevreten door enorm grote zandwormen redelijk groot is. Toch is Arrakis een knooppunt van de galactische economie, want het is de enige gekende wereld waar Spijs wordt verbouwd, een zeer sterk goedje dat onder meer mensen in staat stelt om interplanetaire reizen te maken. Keizer Shaddam IV (Giancarlo Giannini) heeft het beheer over Arrakis jaren lang aan de familie Harkkonen overgedragen, maar sinds kort heeft hij het bestuur overgedragen aan hertog Leto Atreides (William Hurt). Hertog Leto is veel menselijker voor de Spijs-arbeiders, deelt zelfs gratis water uit, en wordt door zijn sociale imago immens populair bij de gewone bevolking nadat hij bij een reddingsoperatie eerder een schip vol Spijs wenst te verliezen dan enkele mensenlevens. Leto's familie is ook naar Arrakis overgekomen: zijn concubine Lady Jessica Atreides (Saskia Reeves) en zijn jonge, onervaren zoon Paul Atreides (Alec Newman), die hij graag in de branche wil opnemen. Baron Vladimir Harkonnen (Ian McNeice) wil voor zijn twee neven Rabban (Laszlo Imre Kish) en Feyd (Matt Keeslar) Arrakis terug in zijn bezit krijgen, en op een nacht plegen zijn troepen, door verraad van iemand uit Atreides' huishouding, een staatsgreep. Paul en Jessica worden de woestijn ingedropt om daar een zekere dood te sterven, Leto wordt ter plekke gruwelijk vermoord.


Paul maakt echter snel contact met de Fremen, de blauwogige inheemsen van Arrakis, die op zichzelf teruggetrokken in de grotten in het onherbergzame zuiden leven, bij voorkeur liefst zo ver mogelijk van de Harkonnen. Hun leider, Dr. Kynes (Karel Dobry), de lijfarts van de keizer, is in werkelijkheid Liet, de leider van de Fremen. Paul en Jessica zijn in de stam van Stilgar (Uwe Ochsenknecht) verzeild, en de Fremen verlenen hen pas asiel wanneer ze vernemen dat Jessica een priesteres van de orde van Bene Gesserit is. Niet alleen beschikken deze priesteressen over een zeer verregaande kunde in genezing alsook in vechttechnieken, een profetie bij de Fremen is dat ze op een dag zullen bevrijd worden van het juk van de Harkonnen door de zoon van een Fremen. Doordat hij de zoon van een Bene Gesserit is, heeft Paul ook vaak visioenen over heden, verleden en toekomst. In die visioenen heeft hij al vele malen een welbepaald meisje ontmoet; nu blijkt zij, Chani (Barbora Kodetová) lid van de stam van Stilgar te zijn. Liet is intussen ook door de Harknonen vermoord, en langzaam rijpt een plan om een verzet op te bouwen tegen Harkonnen en de zijnen. Eerst voeren ze guerilla-technieken uit, terwijl de nieuwverkozen opperpriesteres Jessica de strijders de vechttechnieken van de Bene Gesserit bijbrengt. Paul wordt als een soort messias uit de profetie gezien, en hij noemt zichzelf de Muad'Dib. Al snel krijgt zijn naam een legendarische reputatie.


De intriges op Arrakis nemen dan ook nog uitbreiding wanneer de dochter van de keizerin, Prinses Irulan Corrino (Julie Cox), bij een bezoek aan de Harkonnen de ware toedracht over de afzetting van het huis Atreides verneemt. Baron Harkonnen is uiteindelijk van plan het keizerrijk omver te werpen. Enkele jaren verstrijken; Paul en Chani hebben een baby, Leto jr., en ook moeder Jessica heeft nog een dochter uit haar verbintenis met Leto senior, de jonge Alia (Laura Burton). Omdat Jessica zwanger was toen ze het spiritueel leiderschap van de Bene Gesserit overnam van Mother Ramallo (Drahomira Fialkova), is Alia ook met een deel van de krachten van de Bene Gesserit behept geworden. Harkonnen heeft intussen de keizer overtuigd om persoonlijk tussenbeide te komen in de strijd tegen de legendarische Muad'Dib, want de verminderde opbrengst betekent een streep door de rekening van de baron. De Fremen trekken dieper de woestijn in, maar tijdens één van de evacuaties wordt Leto jr. gedood, en Alia ontvoerd door de Harkonnen-en keizergetrouwe troepen. Voor Paul hét teken om de finale aanval uit te voeren op het paleis van de Harkonnen, en Feyd tot een beslissend eindduel uit te dagen...


Het vernoemen van de film Dune zal bij velen spontaan aan David Lynch doen denken. Lynch heeft zich in het begin van de jaren '80 gewaagd aan een verfilming van Frank Herbert's uiterst complexe boek, tot (meestal) groot ongenoegen van de fans. Immers, om een dergelijk werk in pakweg 2 à 3 uur samen te vatten betekent meedogenloos de schaar hanteren; Lynch heeft bovendien het lak aan uitleg te verstrekken over zijn werk, dus voor wie het boek niet gelezen heeft is de film dan nog eens amper te begrijpen ook. Echte Dune-fans schreeuwden daarom al jaren om een nieuwe, betere verfilming. Probleem daarbij was producent Dino De Laurentiis, die weigerde om de rechten voor Dune zomaar vrij te geven; de man had immers in het verleden al eens hetzelfde gedaan met de rechten op het personnage Hannibal Lecter, en heeft aan The Silence Of The Lambs behoorlijk zijn broek gescheurd aan het niet uitbetaald krijgen van filmroyalties. Echter, een paar juridische spitstechnologen hebben uitgeplozen dat de verfilmingsrechten enkel gelden voor een bioscoopfilm, niet voor TV-films. Vandaar dat deze reeks, die oogt als een high-budget Science-Fictionfilm, onder deze zowat eigenaardige vorm gepresenteerd wordt.


Van de nood een deugd makend heeft men dankzij de speelduur wél de moeite kunnen doen om het intrigerende verhaal helder en duidelijk te vertellen, en de karakters uit te werken. Vooral de transformatie van Paul (Alec Newman) van verwende zoon van een edelman tot legendarische strijdaanvoerder wordt met veel nuance en tussenfasen uitgesponnen. Tegelijkertijd worden we langzaam maar zeker ondergedompeld in de vreemde zeden en gewoonten van de Fremen, bijvoorbeeld waarom in al hun overgangsrituelen water zo'n cruciale rol speelt. De SFX zijn niet echt vernieuwend of origineel te noemen; de achtervoling van Paul en Jessica door schepen van Harkonnen lijkt erg veel op die van Will Smith in ID4, er zitten enkele martial arts-scènes in die zo uit The Matrix hadden kunnen komen, voor de draaiende ruimteschepen heeft regisseur John Harrison duidelijk naar Kubrick gekeken, en de decors zijn uit The Mummy gehaald. Wél zeer origineel uitgewerkt is de leefwereld van de Fremen, een cultuur die filosofische elementen onttrekt uit het oude Arabië, terwijl de hofhouding van de Keizer en de Harkonnen erg veel weg heeft van Rome op het hoogtepunt van decadentie. Kortom, het scenario blijft van begin tot einde boeien, wat voor een meer dan 4 uur durende reeks geen evidentie is. Én het is allemaal zeer mooi uitgewerkt, met veel speciale effecten en een hoog space-opera gehalte, wat liefhebbers zal doen watertanden. Eerder dan geweld dankt de film de 16-kwotering eerder aan het zeer onverhuld tonen van vrouwen- en mannenlichamen in niet al te geklede toestand, wat dan weer wel volledig conform de geschetste imaginaire wereld van Herbert is, maar afgezien van een paar puriteinen zal niemand hier in normale omstandigheden aanstoot aan nemen, te meer omdat één en ander zeer functioneel in het verhaal is. De enige bekende acteur op de affiche is William Hurt, die bovendien als één van de eersten er het bijltje bij neerlegt, waarschijnlijk gecast als gangmaker voor de rest van de cast. Die overigens - wat wel eens meer gebeurt bij TV-producties - een mooie staalkaart van aankomend talent is. Opvallende verschijningen zijn vooral de Tsjechische actrice Barbora Kodetová als de exotische verschijning Chani, en de hysterische vetkwab Ian McNeice, die de rol van de dolgedraaide baron Harkonnen voor zich neemt, en er uitziet als John Goodman die veertien dagen gegijzeld heeft gezeten in een frituur.


BEELD EN GELUID
Columbia heeft ook bij een "minderwaardige" TV-reeks als deze de moeite gedaan om het onderste uit de kan te halen: widescreen en 5.1-geluid. Laat ons met deze laatste beginnen. Deze track is op momenten zeer impressionant agressief: bij zowat alle scènes met de wormen in, wordt de subwoofer optimaal benut. Aan het ruimtelijke aspect van deze Dolby Digital 5.1-track werd ruim aandacht besteed bij de vele speciale effecten-scènes, zoals de achtervolging door de ravijnen. Ook het subtiele gebruik van het split-surround klinkt goed, en in totaal krijg je een helder klankbord. Ook het beeld is goed, ondanks het veelvuldige gebruik van rare kleurfilters, die dienen om een bepaalde sfeer te scheppen - en het moet gezegd, de kleuren zien er onaards uit - maar toch heeft ons waakzaam oog regelmatig artefacts gevonden, en dan vooral op de eerste scènes van de tweede disc, waarschijnlijk omdat de compressie, met al het bonusmateriaal, nét iets teveel geworden was. Qua scherpte is er een lichte vorm van edge enhanement waar te nemen hier en daar, maar voor de rest is dit een puike beeldtransfer, die echt aangenaam is om naar te kijken. Wat het detail betreft, kijk maar eens naar één van de nachtelijke scènes, meer bepaald naar het sterrenfirmanent, en je zal zien wat ik bedoel.


EXTRA'S
De tweede disc van deze release is naast geanimeerde menu's zowaar voorzien van twee interessante documentaires. In "The Filmmaker's Vision" (30 min) wordt vooral het verschil en de gelijkenis met het boek toegelicht, in "The Production Story" (31 min) gaat het meer over het maken van de reeks zelf. Beide documentaires zijn van Nederlandse ondertitels voorzien, maar overlappen nogal wat qua gebruikte filmfragmenten en stukjes interview. Desalniettemin een fijn stukje randinformatie. Daarnaast vinden we op deze disc nog 4 trailers terug, één voor Dune zelf, en cross-promotionele trailers voor Krull, Close Encounter Of The Third Kind, en de enigszins vreemde keuze, Dr. Strangelove. Tot slot bevat de disc nog een eerder matige fotogalerij.


CONCLUSIE
Dune is zeker één van de betere TV-minireeksen van de laatste jaren, die Lynch' film ruimschoots overtreft, en bovendien voor zover we weten nog niet op de Belgische TV is getoond. De technische kwaliteit is zeer bemoedigend, en er zijn zelfs extra's voorzien. Frank Herbert heeft een hele reeks Dune-boeken geschreven; voor 2003 staat een tweede reeks op stapel, Children Of Dune, met nagenoeg dezelfde cast. Aanrader!