FILM
Een 'smokkelaar', zo werd Sam Fuller genoemd in Martin Scorseses gelauwerde documentairereeks over de Amerikaanse cinema. De regisseur slaagde er in zijn lange carrière namelijk keer op keer in om subversieve thema's en schokkende maatschappijkritiek in zijn films te smokkelen, hoewel het vaak releases betrof van de grote Hollywoodstudio's, die controverse liever niet opzochten. Paramount Pictures wist dus waaraan het begon toen het begin jaren tachtig Fuller aanzocht om White Dog te verfilmen, het verhaal van een hond die opgeleid wordt om zwarten dood te bijten. Maar ook al wisten de studiobonzen dat de prent door het onderwerp controversieel zou zijn, toch leverde Fuller een finale versie af die schokkender was dan zij hadden kunnen vermoeden. Onder druk van zwarte mensenrechtenorganisaties in de Verenigde Staten belandde White Dog in de studiokluizen na een beperkte release in een handvol bioscopen. Pas in 2008 gaf Paramount de toestemming aan Criterion om de film op dvd uit te brengen. Dankzij de Masters of Cinema-serie van Eureka Video kan nu ook het Europese publiek deze vergeten film uit het oeuvre van Sam Fuller bekijken.


Om maar meteen al te hoge verwachtingen te temperen: White Dog is niet het vergeten meesterwerk van de cineast. Daarvoor ligt het tempo van de prent te laag, zijn de vertolkingen te stereotiep en had het scenario nog wat werk kunnen gebruiken. Vooral dat laatste is problematisch, maar omdat er een scenaristenstaking dreigde, moest White Dog nu eenmaal snel in productie gaan. Het resultaat is een film die amper tijd steekt in karakterontwikkeling en die de boodschap over anti-racisme er te bruut en B-filmachtig inhamert. Fuller wil duidelijk dynamiek in de film stoppen, maar slaat daarbij de stappen over die aantonen dat er empathie ontstaat tussen de hond en hoofdpersonage Julie, de actrice die het dier al in de openingsseconden aanrijdt met haar auto en vervolgens in huis neemt.

Waarom ze zoveel sympathie voelt voor het beest is nooit duidelijk, al poogt Fuller dat deels te verklaren door een inbraak in Julies huis, waarbij de hond de inbreker overmeestert en voorkomt dat hij Julie verkracht. Maar de sequentie is zo knullig ingewerkt in het scenario en wordt zo bruusk choquerend gefilmd dat ze veel kijkers eerder op de lachspieren zal werken en dus de psychologie van de band tussen hond en baasje amper verklaart. Als de hond eerst een zwarte co-actrice aanvalt op de set en daarna een zwarte chauffeur, is dat onvoldoende voor Julie om het dier de rug toe te keren. Ze roept de hulp in van Keys, een trainer van filmdieren en zelf een Afro-Amerikaan. Hij maakt het tot zijn missie om de hond te genezen van zijn woede tegen zwarten.


Dat proces van vallen en opstaan neemt het grootste deel van de lengte van de film in beslag en is helaas te repetitief. De methode die Keys toepast om de hond van racisme te genezen, blijft vaag en kan de kijker daardoor verwarren. Voor Fuller lijkt het vooral een aanleiding om de horror van het concept - een hond die enkel en alleen gekweekt is om zwarten te doden - zo grafisch mogelijk in beeld te brengen. De scènes waarin de hond een zwarte zonder reden aanvalt, schokken zonder meer, maar door de herhaling ervan diminueert de impact. De grote uitzondering is een sequentie waarin de hond ontsnapt uit zijn kooi en de stad intrekt. Daar hopen we - dankzij de voor één keer subtiele beeldvoering van Fuller - hartstochtelijk dat hij het spelende zwarte kind in de achtergrond en zijn moeder niet opmerkt. En in de daarop volgende scène toont de cineast waarom hij een meester van het subversieve contrast is als de hond een zwarte doodt in een kerk, onder een glasraam van Franciscus van Assisi, beschermheilige van de dieren.

Dit zijn echter slechts kleine momenten van genialiteit die al te vaak nauwelijks te onderscheiden zijn van de goedkope 'shockfilms' die begin jaren tachtig de videotheken overspoelden. En dat ondanks een knappe muzikale score van niemand minder dan Ennio Morricone, een script waaraan ook latere Oscarwinnaar Curtis Hanson meewerkte en Bruce Surtees, die onder meer Dirty Harry op zijn cv heeft staan, achter de camera. Dat talent in de crew toont aan dat Paramount er initieel veel vertrouwen in had dat White Dog een succes zou worden. Maar door de eigenzinnigheid van Sam Fuller zat een 'Jaws with paws', zoals een van de Paramount-bonzen het verwoordde, er nooit in. White Dog blijft echter een film die, ondanks de tekortkomingen, fascineert en in de discussie over (de utopie van het uitroeien van) racisme een unieke stem laat horen.


BEELD EN GELUID
Misschien heeft het iets te maken met het feit dat de print decennialang veilig in een Paramountkluis lag, maar de beeldkwaliteit van White Dog op Blu-ray is uitstekend. De contrasten zijn het eerste opvallende pluspunt: zowel in de nachtelijke scènes als in de helwitte vacht van de hond zit heel wat reliëf. Ook de scherpte is een aangename verrassing. Met name in de close-ups zou je zweren dat je met een veel recentere prent te maken hebt dan met eentje van ruim dertig jaar oud. Onnodig beeldruis en digitale artefacten ontbreken ook. Waarschijnlijk zag White Dog er nooit beter uit dan op deze Blu-ray. De kwaliteit van het PCM-stereospoor (omgezet van het originele monospoor) is minder evident. Veel dynamiek is er namelijk niet en in de mix verdwijnt de muziek van Morricone iets te fel naar de achtergrond. Maar dit is zonder meer een oerdegelijk audiospoor.

EXTRA'S
Het is ongelooflijk jammer dat Eureka niet de drie kwartier interviews die we terugvinden op de Criterion-release uit 2008 heeft overgenomen op deze Blu-ray. Het 48 pagina's tellende boekje met essays en interviews maakt een deel goed, maar lang niet alles. Naast de Blu-ray bevat deze uitgave ook een dvd-exemplaar van de film.

CONCLUSIE
White Dog is een confronterende film over een belangrijk thema, maar omdat regisseur Sam Fuller bewust kiest voor een pulpachtige aanpak, wordt de maatschappijkritiek te gemakkelijk ondergesneeuwd door de filmstijl. Dat ondanks weinig overtuigende acteerprestaties, een onderontwikkeld scenario en enkele ronduit knullige scènes de film toch nog weet te fascineren, is niettemin een niet te onderschatten verdienste. De beeldkwaliteit op deze release is van een erg hoog niveau en ook het geluid is zeer degelijk. Helaas had de bonussectie beter gevuld kunnen zijn.