FILM
Laurel Hester (Julianne Moore) werkt bij de politie van New Jersey, waar ze met verbeten enthousiasme de zware criminaliteit in het algemeen en de drughandel in het bijzonder te lijf gaat. Ze gelooft rotsvast in het systeem, in tegenstelling tot haar cynische partner Dane Wells (Michael Shannon), van wie de verbitterde aard zijn tweede natuur is geworden. Laurel heeft echter een groot geheim: ze woont samen met een - veel jongere - vrouw, Stacie Andree (Ellen Page), en als het al moeilijk is om als vrouw carrière te maken binnen het politiedepartement, dan is dat als lesbiënne quasi ondenkbaar - het is bij het begin van de film overigens nog 2002. Haar leven hangt dan ook aan elkaar van de leugentjes om bestwil, waarbij Stacie zowat als iedereen wordt voorgesteld ("het is mijn zus", "het is de tuinvrouw" etc.), maar niet als Laurels partner. Dane, die onuitgesproken altijd had gehoopt dat er iets meer tussen hem en zijn partner zou bloeien, loopt een blauwtje bij haar, maar zodra hij van de schok is bekomen, ergert hem eigenlijk meer het feit dat Laurel niet eerlijk is geweest tegenover de man met wie ze soms op leven en dood beslissingen moet nemen in een fractie van een seconde. Wellicht heeft hij daar een punt.

Stacie en Laurel gaan een geregistreerd partnerschap aan, maar voor hen én hun omgeving is het duidelijk dat dit ersatzcontract maar een doekje voor het bloeden is. Als ze samen een huis huren, trekt de dame van het immobiliënkantoor een bedenkelijk gezicht en het aantal keer dat Stacie aan de telefoon moet uitleggen dat ze de vrouw is van een andere vrouw, is op de duur niet meer op de vingers van één hand te tellen (van twee ook niet). Laurels partner blijft dan ook 'strategisch' afwezig bij sociale evenementen waarbij de partners ook gevraagd worden; alhoewel één agent in het korps, Todd Belkin (Luke Grimes), met Laurels homoseksuele voorkeur bekend is, en wel omdat hij het lesbische koppel al eens heeft ontmoet in een homodancing. De twee hebben een gentlemen's agreement (of wat daar ook het vrouwelijk equivalent van mag heten) om elkaars geaardheid niet te uiten waar collega's bij zijn.




Net wanneer Stacie en Laurel een huis hebben gekocht, waarbij Laurel de hypotheek op haar naam heeft staan en Stacie samen met haar moeder (Mary Birdsong) het huis opknapt, valt op een avond een zeer zwaar verdict: de kettingrokende Laurel heeft uitgezaaide kanker die wellicht niet meer te behandelen valt. Laurels laatste wens is dat Stacie na haar overlijden haar pensioen zou krijgen. Uiteraard gaat de conservatieve raad van freeholders, de raadsleden die over dergelijke zaken gaan, niet akkoord, zich verschuilend achter een vaag hiaat in de wetgeving dat voor interpretatie vatbaar is, wat er essentieel op neerkomt dat de hogere regelgevende overheid in gebreke is gebleven; een handige oplossing om rond de hete brij te blijven draaien. Samenwonende heterokoppels die niet getrouwd zijn, krijgen namelijk wél recht op een overlevingspensioen, homokoppels niet. In Laurels geval moet het geld dienen om Stacie toe te staan de hypotheek op het huis af te lossen, het laatste project waar ze nog samen aan gewerkt hebben. De raad van freeholders blijft echter op zijn strepen staan, zij het dat één lid, Bryan Kelder (Josh Charles), het voorstel om Laurel en Stacie gelijk te berechtigen wel genegen is, maar toch tegen stemt omdat de traditie nu éénmaal wil dat de raad unaniem stemt. Vooral raadslid William Johnson (Tom McGowan) gaat met zijn volle gewicht dwars liggen, iets brabbelend over de teloorgang van familiewaarden en de bijbel.

Het verhaal belandt echter door toedoen van Dane in de lokale pers, en het lesbische koppel wordt benaderd door de joodse homorechtenactivist Steven Goldstein (Steve Carell), die van de onheuse behandeling van het koppel een speerpunt wil maken in zijn campagne voor het homohuwelijk. Laurel is echter terughoudend, want het gaat haar helemaal niet om het doordrukken van het homohuwelijk, maar om gelijkberechtiging, terwijl Goldstein - niet helemaal onterecht - argumenteert dat, indien het huwelijk opengesteld zou geweest zijn voor koppels van hetzelfde geslacht, het probleem automatisch van de baan was geweest. Goldstein brengt zijn zwaarste geschut in stelling, terwijl Dane vergeefse pogingen doet om bij zijn collega's solidariteit op te wekken voor de situatie van zijn voormalige partner, die ook dan nog eens haar uitkering kwijtspeelt omdat haar ziektedagen opgebruikt zijn. Bovendien dringt de tijd, want de kanker is uitgezaaid naar Laurens hersencellen, en de artsen kunnen niet veel meer doen dan de tijd nog zo lang mogelijk te rekken. Stacie kan het op de duur allemaal niet veel meer schelen, want al wat zij wil is de schamele tijd die haar nog rest met haar geliefde, zo maximaal mogelijk benutten. Dane stuit echter op een lijk in de kast van de freeholders, waarmee hij hoopt hun hand om te kunnen wringen. Als hij nog op tijd is, tenminste.




Mijn homoseksuele neef, die al zowat zijn hele leven lang een stabiele relatie heeft met zijn partner, vertelde me laatst dat één van de redenen waarom hij zo graag voor zijn huidige werkgever werkt was, dat, vanaf het moment dat hij had gemeld dat hij samenwoonde met een man, de directie daar geen enkel punt van maakte, en zijn partner zonder aandringen dezelfde extralegale voordelen aangeboden kreeg als heteroseksuele getrouwde of samenwonende koppels. Dit nog lang vooraleer het woord 'homohuwelijk' überhaupt een eerste keer aan de politieke oppervlakte was gekomen. In het nuchtere (vooral noordelijk) Europa, waarin al in veel landen het huwelijk is opengesteld voor mensen van hetzelfde geslacht, lijkt het onderwerp van Freeheld een achterhoedegevecht, maar in landen zoals datgene dat beweert de grootste democratie ter wereld te zijn, is onder druk van religieuze conservatieven een partnerschap tussen koppels van hetzelfde geslacht nog onbespreekbaar, alhoewel er de laatste jaren, zeker na een uitspraak van het Hooggerechtshof in 2015, barsten in het conservatieve front komen. Freeheld heeft zeker een politieke agenda, vergis u niet, maar zoals het dilemma waarmee de politieagenten worden geconfronteerd wanneer ze in de film moeten beslissen of ze al dan niet aanwezig zullen zijn op een rally ten voordele van Laurel, geldt: dit gaat niet over politiek, maar over diepmenselijke drama's die blijven opduiken zo lang er mensen zijn die menen dat hun eigen levensvisie de enige zaligmakende is, ook voor mensen die een andere overtuiging aanhangen.

Freeheld is een dramatisering van de Oscarwinnende documentaire uit 2007 van Cynthia Wade, die het dossier omtrent het geblokkeerde weduwenpensioen van Laurel Hester ten voordele van Stacie Andree bekend maakte bij een groter publiek. De film heeft een ontstaansgeschiedenis van zeven jaar, en werd op de duur vooral een persoonlijk project voor actrice Ellen Page, die in 2014, in volle promotie voor X-Men: Days Of Future Past, voor haar geaardheid uitkwam, en die aan de film verbonden is als producente. De timing kon niet beter gekozen zijn: de mutanten van X-Men en de manier waarop ze door de maatschappij worden uitgespuwd, worden vaak als metafoor aangehaald voor de onheuse behandeling van holebi's, en één van de steracteurs uit de franchise, Ian McKellen, is een fervente voorvechter voor homorechten. Ondanks het feit dat de gelijkberechtiging van homo's eigenlijk al sinds Philadelphia in Hollywood niet langer een taboe is, geraakte deze Freeheld spijtig genoeg niet bekend bij het grote publiek. Zit het feit dat Julianne Moore een jaar eerder in Still Alice een vergelijkbare rol van een teminaal zieke vrouw speelde, daar voor iets tussen? Of was de concurrentie met het thematisch gelijkaardige Carol te groot? Mogelijk, maar aan de masterclass acteren van Oscarwinnares Moore zal het allicht niet liggen, noch aan de onnavolgbare inzet van Ellen Page, die als bovengemiddeld intelligente tomboy natuurlijk een rol heeft gekregen die op haar lijf geschreven lijkt. Ook met relatief grote namen als Michael Shannon en Steve Carell - de lolbroek die zich de laatste tijd opmerkelijk veel inlaat met ernstigere films genre Foxcatcher - bevat de film naast Ellen Page al zeker drie Oscargenomineerden.




Het enige wat een beetje stoort, is dat de genuanceerde karakteruitwerking niet helemaal wordt doorgetrokken naar de nevenpersonages. Michael Shannon weet als overtuigde hetero die geleidelijk zijn vooroorelen weet op te geven, weet nog redelijk te overtuigen, maar zijn collega-agenten zijn een opeenstapeling van de klassieke clichés die je in dergelijke films terugvindt. Aan de ene kant heb je de homo-in-de-kast (Luke Grimes) die Laurel niet openlijk durft te steunen omdat hij dan zijn eigen geaardheid moet opbiechten - wat hij, enigszins voorspelbaar, uiteindelijk toch doet eens de zaken uit de hand dreigen te lopen - en aan de andere kant heb je de rabiate homofoob (Anthony DeSando) die zich voortdurend vrolijk maakt over de andersgeaarde medemens, en grossiert in politiek foute gemeenplaatsen, zoals zijn uitspraak dat Laurel niet hetzelfde zou doen voor hem op het moment dat de agenten gevraagd wordt ziektedagen te doneren, terwijl iedereen goed weet dat dat wél het geval is. Uiteindelijk geeft hij ook schoorvoetend, niet uit overtuiging maar uit peer pressure, toe. Anderzijds kan een film met deze thematiek en het hart op de juiste plaats, gewoon niet om dergelijke stereotiepen heen, omdat gelijkberechtiging van al wie volgens de schaal van Kinsey niet 100 % hetero is, nog steeds, en in de Verenigde Staten meer dan hier, een polariserend gegeven is.

BEELD EN GELUID
Waarschijnlijk door gebruik van een cheapie single layer-disk is het beeld niet helemaal vrij van compressiefouten. Het kleurpalet is een beetje ondergesatureerd, wat gezien de vrij ernstige toon van de film niet helemaal als een verrassing komt, maar bijvoorbeeld in de openingsscènes waarin Laurel en Dane bij nacht en ontij een paar drugsdealers tegen de muur spijkeren, hadden wat meer definitie kunnen gebruiken. De Dolby Digital 5.1-track is ruimschoots voldoende om de dialooggedreven film aan te sturen. Op surroundvlak is het enige vermeldenswaardige een paar scènes waarbij een honderdtal demonstreerders onder leiding van Steve Carells personage keet schoppen in een raadzaal. De soundtrack is evenwel een merkwaardige pairing van filmcomponist Hans Zimmer en ex-Smiths-gitarist Johnny Marr, die zeker een meerwaarde biedt.




EXTRA'S
Bedroevend. Enkel cross-promotionele trailers. De Amerikaanse Blu-ray bevat naast een audiocommentaar met regisseur en de twee hoofdrolspelers en een handjevol featurettes ook nog eens de Oscarwinnende documentaire waarmee het allemaal begon. Waarom kan dat hier niet, Septemberfilm?

CONCLUSIE
Freeheld is een politiek geladen film met uitstekende acteerprestaties en een relevant verhaal, die een beetje in het vergeethoekje is geraakt. Deze magere release van Septemberfilm zal hier alleszins niet veel aan verhelpen. Inhoudelijk staat de film echter als een huis, met of zonder hypotheek.