Een dergelijke figuur is een kolfje naar de hand van een regisseur als Oliver Stone, die in zijn beste films onderwerpen zoals oorlog, macht en discretie ter sprake bracht en die koppelde aan personages die tegelijk held en slachtoffer waren. Denk aan Chris Taylor in Platoon (1986) en de streber Bud Fox in Wall Street (1987) of aan Ron Kovic in Born On The Fourth Of July (1989). Stone’s Edward Snowden behoort tot de idealisten of beter tot de teleurgestelde idealisten. Hij is bij de CIA terechtgekomen na een mislukte carrière bij het Amerikaanse leger (hij brak er twee benen en werd fysiek ongeschikt geacht) en wil dit soort werk graag doen to serve his country, zoals men dat zo mooi in het Engels zegt, waarbij hij niet immuun is voor de geheimzinnigheid die eromheen hangt, de intriges die ermee gepaard gaan, de carrièrekansen die hem worden geboden en het vele geld dat hij ermee verdient. Na verloop van tijd komt hij erachter dat de democratische spelregels door de geheime diensten met de voeten worden getreden, dat wetten worden omzeild via uitspraken van geheime rechtbanken en dat onder het mom van terrorismebestrijding miljoenen Amerikaanse burgers worden bespioneerd via hun computer, laptop en mobiele telefoon, net zoals zowat elk land op aarde, ter instandhouding van de wereldwijde hegemonie van de VS.
Om de lotgevallen van Edward Snowden tussen 2004 en 2013 te illustreren leunt Oliver Stone heel nadrukkelijk op Citizenfour, de met een Oscar bekroonde documentaire van Laura Poitras, die in juni 2013 werd gedraaid in het Hongkongse appartement van Edward Snowden in aanwezigheid van de journalisten Glen Greenwald en Ewen MacAskill (The Guardian), en waar afspraken werden gemaakt over de publicatie van de gestolen documenten. Stone gebruikt die scènes om zijn biografisch verslag over Edward Snowdens activiteiten voor de CIA en voor de Amerikaanse overheid netjes na elkaar te zetten en het zal u verbazen hoe rustig hij daarbij te werk gaat, zonder heftigheid of spektakel, maar met het doel een vrij moeilijke verhaalstof voor een groot publiek toegankelijk te maken. Uiteraard wordt Oliver Stone een dagje ouder (hij is ondertussen de 70 voorbij), maar anderzijds is dit geen verhaal over schietgrage cowboys in snelle wagens of door de modder ploeterende pelotons, want zoals CIA-overste Corbin O’Brien – een uitstekende prestatie van Rhys Ifans - z’n jonge protegé meedeelt is oorlog niet langer een kwestie van bommen en Patriotraketten, maar veel meer van computers en digitale netwerken.
Joseph Gordon-Levitt is perfect gecast voor de rol van Edward Snowden. Hij lijkt wellicht niet toevallig een beetje op ’s werelds bekendste klokkenluider en het feit dat hij Snowdens stem probeert te imiteren, is waarschijnlijkheid een detail dat alleen diegenen opvalt die Snowden ooit aan het woord hebben gehoord in een tv-interview. Maar Gordon-Levitt is vooral goed in de manier waarop hij verbazing, afschuw, terughoudendheid en een vleugje jeugdige naïviteit in kort na elkaar volgende scènes weet zichtbaar te maken, vaak tijdens één en hetzelfde gesprek met een collega of een chef, want ook die laatsten spelen een belangrijke rol in films van Oliver Stone, die eerlijk toegeeft dat het personage Corbin O’Brian een combinatie is van verschillende mannen die een rol hebben gespeeld in Snowdens carrière, en dat die keuze nodig was ter wille van de dramatisering van het verhaal. De unieke manier waarop de 30-jarige Edward Snowden de ontvreemding en publicatie van de documenten helemaal op z’n eentje heeft gepland en uitgevoerd spreekt tot de verbeelding, en via z’n zakelijke en gereserveerde acteerprestatie maakt Gordon-Levitt het personage in de film van begin tot einde geloofwaardig. Een bravourstukje!
Vrouwen spelen zelden een grote rol in films van Oliver Stone, maar daarop vormt Snowdens vriendin Lindsay Mills een uitzondering en dat is niet zonder reden, want met haar opgewekte karakter en speelse mentaliteit brengt zij warmte in de film, terwijl ze voor spanning zorgt door haar rebellie tegen Snowdons loyauteit ten opzichte van de geheime dienst en tegen de manier waarop hij zich als een pion laat gebruiken waardoor ook haar privéleven aangetast wordt. De onwetendheid leidt tot frustratie, terwijl ze tegelijk beseft dat die ook haar bescherming is als het ooit mocht misgaan tussen Edward en zijn opdrachtgevers. In een kleinere rol zien we Melissa Leo (Treme, 2010-2013; Mildred Pierce, 2011) als de journaliste die de gebeurtenissen in Hongkong op video vastlegt en daarvoor een Oscar krijgt in 2015.
