WIZARD OF LIES, THE
Bespreking door: William - Geplaatst op: 2017-12-07
FILM
Op z’n 74ste slaagt Robert De Niro er nog altijd in om de kijker op het puntje van z’n stoel te krijgen. Dat bewijst hij in
The Wizard Of Lies, een HBO-productie waarin hij gestalte geeft aan de voormalige Amerikaanse zakenman en belegger Bernie Madoff, die een gevangenisstraf uitzit wegens een fraude van 65 miljard dollar ten koste van duizenden beleggers. Daarmee is Madoff met voorsprong de grootste oplichter allertijden, maar in de handen van De Niro blijft hij desondanks een man die op de sympathie van de kijker kan rekenen, althans gedeeltelijk, want hoe hij de schade voor zijn vrouw, zijn beide zoons, schoondochters en kleinkinderen dacht te beperken, het blijft ook na deze film een raadsel.
The Wizard Of Lies is een film over grootschalig gesjoemel in het financiële wereldje van Wall Street, maar door in te zoomen op de collateral damage die Madoff veroorzaakte, wordt de film vooral het pijnlijke verhaal over een familie die uiteenvalt.
Madoffs fraude kwam aan het licht naar aanleiding van de financiële crisis van 2008. In Amerika stond hij bekend als succesvol en betrouwbaar, maar al ruim 15 jaar had hij kleine en grote beleggers naar zijn fondsen gelokt met spectaculaire returns op hun investeringen, terwijl er al die tijd geen sprake was van echte beleggingen. Madoff gebruikte nieuwe geld om oude investeringen (met hoge winsten) terug te betalen, maar dat kon alleen maar goed gaan zo lang niemand grote sommen opvroeg. Dat deden grote beleggers in 2008 omdat ze dringend geld nodig hadden om hun verliezen op de New Yorkse beurs te dekken. Daardoor kwam Madoffs zgn. Ponzi-systeem (naar de Italiaanse immigrant Charles Ponzi, die in 1920 voor een gelijksoortige methode werd veroordeeld) in de problemen en moest hij uiteindelijk de handdoek in de ring gooien. Hij bracht z’n vrouw Ruth en zijn zoons Mark en Andy op de hoogte, schreef nog snel hoge eindejaarspremies uit voor zijn belangrijkste medewerkers en probeerde nog flink wat geld in veiligheid te brengen voor zijn familieleden, maar om te voorkomen dat ze zouden worden beschuldigd van medewerking aan de illegale praktijken van hun vader, stapten Mark en Andy naar het FBI, die Bernie Madoff op 21 december arresteerde.
Madoff pleitte schuldig en kreeg een gevangenisstraf van 150 jaar, waarmee de kous evenwel niet af was. Meteen richtte de pers haar pijlen op zijn zoons Mark en Andy die belangrijke functies hadden in hun vaders imperium en die men ervan verdacht medeplichtig te zijn, ook al beweerde Madoff bij hoog en bij laag dat zijn familieleden niet op de hoogte waren van zijn wanpraktijken. Ruth Madoff bleef achter haar man staan – ze had eigenlijk geen andere keuze na een gelukkig huwelijk van meer dan 50 jaar – maar daardoor verloor ze het contact met haar kinderen. Die kregen het advies om alle schijn van betrokkenheid te vermijden. Zij stond er helemaal alleen voor, want de meesten van haar kennissen hadden hun geld aan Bernie toevertrouwd, zelfs haar zus in Florida bij wie ze uiteindelijk zou intrekken nadat haar flat en inboedel openbaar waren verkocht. Ondertussen ging haar zoon Mark er in New York onderdoor wegens de druk van de paparazzi en de miljoenenclaim van de Amerikaanse justitie...
De film is gebaseerd op The Wizard Of Lies: Bernie Madoff And The Death Of Trust (2011) van de Texaanse actrice en schrijfster Diana B. Henriques, die de neergang van Madoff-imperium vanaf de eerste dag volgende voor The New York Times en die Bernie Madoff twee keer uitgebreid interviewde in de gevangenis in 2011, na de zelfmoord van zijn zoon Mark. Zelf neemt ze de rol van de journaliste in de film voor haar rekening, want regisseur Sam Levinson gebruikt haar nagespeelde interviewscènes met Madoff als vertrekpunt en aan de hand van uitgebreide flashbacks illustreert hij wat het schandaal voorafging. We vertellen er maar meteen bij dat de keuzes die regisseur Barry Levinson heeft gemaakt tijdens de montage van de film, niet altijd even logisch lijken en je als toeschouwer soms eerder verwarren dan je een heldere kijk bieden op de vaak toch wel ingewikkelde materie, wat wellicht de lage appreciatie voor de film op IMDB verklaart, want voor de rest is The Wizard Of Lies een sterke film met uitstekende acteerprestaties over een onderwerp dat niet per se typisch Amerikaans is, alhoewel je je niet kan voorstellen dat een dergelijk piramidespel in Europa zo lang onder de radar van de toezichthoudende autoriteiten zou kunnen blijven. Maar de Madoff-fraude had ook veel eerder aan het licht kunnen komen met minder schade tot gevolg voor de beleggers, want een paar jaar eerder was de SEC (Securities and Exchange Commission, de onafhankelijke overheidsinstelling die toezicht houdt op de effectenindustrie, de effectenbeurzen en de aandelen- en optiebeurzen) getipt dat er mogelijk sprake was van bedrog. Wellicht mede omdat Bernie Madoff op Wall Street het imago had van een halfgod, werd met de tip niets gedaan...
Een dergelijke film staat of valt met de geloofwaardigheid van het hoofdpersonage, maar Robert De Niro vindt vanaf het prille begin de perfecte toon om de frauderende Bernie Madoff te karakteriseren als een rustige en eerder zwijgzame man die niet probeert om z’n huid te redden en die meteen schuldig pleit op alle tenlasteleggingen. Z’n excuus dat de beleggers en de overheid wegkeken omdat hij hun grote winsten voorspiegelde, is uiteraard niet meer dan simplistische logica met een hoog flauwekulgehalte, maar uit de mond van De Niro klinkt het geloofwaardig omdat het zonder grote gebaren of een waterval van argumenten wordt geformuleerd. De Niro in de rol van een underdog die geen enkele kans maakt, het is een keer wat anders, maar het werkt. Uitstekend zelfs.
Het effect wordt versterkt door een uitstekende Michelle Pfeiffer als Ruth Madoff, die weigert om zich te distantiëren van haar echtgenoot, maar die daarvoor een zware tol betaalt op het moment dat haar beide zoons én haar vriendenkring haar in de steek laten. Zelf heeft ze geen enkele schuld aan wat is gebeurd want ze hield zich niet bezig met de zakelijke aangelegenheden van de Madoffs, maar haar wereld stort wel als eerste in. Pfeiffer maakt het persoonlijke drama van Ruth Madoff op een zeer tastbare manier zichtbaar via een ingehouden maar nadrukkelijke acteerprestatie. Alessandro Nivola kruipt in de huid van haar zoon Mark, die niet kan begrijpen dat z’n vader hun toekomst op een dergelijke manier op het spel heeft gezet. Hij sluit zich op in z’n flat, waar Nivola hem langzaam ten onder laat gaan.
Regisseur Barry Levinson besteedt heel veel tijd aan de manier waarop de fraude werd ontrafeld door de bevoegde overheidsdiensten, waardoor moeilijke onderwerpen zoals o.a. Hedge Funds en termijnkredieten niet te vermijden zijn, wat sommige kijkers beslist zal afschrikken. Zelf hadden we in de flashbacks liever gezien waarom en onder welke omstandigheden een eerdere klacht tegen Madoff zonder gevolg was geseponeerd of hoe de beleggers die met hem in zee gingen profiteerden van zijn misdaad, want je kan je moeilijk voorstellen dat men geloofde dat Bernie Madoff op een legale manier monsterrentes kon uitkeren terwijl de markt net op dat moment in een flinke dip zat.
BEELD EN GELUID
Een eerder donkere film met veel bruin en blauw, maar dat hoeft niet te verbazen gezien het milieu waarin de actie zich afspeelt. Af toe is er sprake van een lichtere en kleurige scène als de camera zich richt op familiale en veel minder op zakelijke aangelegenheden. De zeer aparte soundtrack is van de hand van Evgueni en Sacha Galperine (
Madame Bovary, 2014).
EXTRA’S
Een eerder kort Interview met de Cast en met de Regisseur over de manier waarop het onderwerp in beeld is gebracht en de samenwerking op de set is verlopen.
CONCLUSIE
Geen gemakkelijk maar wel een belangrijk onderwerp, met uitstekende acteerprestaties van Robert De Niro en Michelle Pfeiffer.
Studio:
Warner
Regie:
Barry Levinson
Met:
Robert De Niro, Diana Henriques, Nathan Darrow, Alessandro Nivola, Michael Kostroff, Katherine Narducci, Michelle Pfeiffer, Steve Coulter, David Lipman
Beeldformaat:
1.78:1 anamorfisch PAL
Geluid:
Engels Dolby Digital 5.1
Ondertitels:
Nederlands, Frans, Engels SDH, Deens, Noors, Zweeds Fins, Pools, Turks, Grieks, Spaans, Portugees
Extra's:
• Interview met de Cast en met de Regisseur