FILM
Misschien moet je deze door regisseur Christopher Nolan in Imax gedraaide film eerder in de bioscoop dan op dvd bekijken om maximaal te genieten van de indrukwekkende cinematografische hocus pocus van cameraman Hoyte van Hoytema, want op het kleine scherm gaat het effect grotendeels verloren en vraag je je af waarom pers en publiek destijds zo euforisch reageerden. Bovendien is er geen sprake van een echt hoofdpersonage, maar vertelt de regisseur het verhaal vanuit het standpunt van een spitfire-piloot, de schipper van een plezierbootje en een jonge soldaat op het strand van Duinkerken, waardoor de spanning noodgedwongen de combinatie is van zeer diverse en (soms) visueel sterke scènes over de haperende evacuatie van Britse en andere geallieerde soldaten op het Noord-Franse strand. Op het kleine scherm – ook als dat tot de grotere soort behoort – verlies je jammer genoeg een flink stuk van het effect van de over het uitgestrekte strand scherende camera of de acrobatische vechtscènes tussen Duitsers en Britten in de lucht. Vooral die laatste dreigen daardoor na een tijdje te vervelen, terwijl Mr. Dawson er lang over doet om de Franse kust te bereiken en er ondertussen op zijn plezierbootje – waarmee hij soldaten op het strand van Duinkerken wil gaan oppikken zoals honderden andere Britse burgers deden – te weinig gebeurt om de spanning te voeden.

De feiten spelen zich af tussen 27 mei en 4 juni 1940. In een poging de Duitse opmars in België en Frankrijk een halt toe te roepen, rukken geallieerde troepen (vooral Britten en Fransen) op vanaf de Atlantische kust. De Duitse Blitzkrieg verrast evenwel vriend en vijand en als de Wehrmacht weet door te stoten tot Abbeville en in de daaropvolgende dagen tot Boulogne-sur-Mer en Calais, worden de geallieerde troepen in Noord-Frankrijk afgesneden van de rest. Via Duinkerken hoopt het Britse oppercommando z’n soldaten naar Engeland te evacueren, maar de operatie wordt bemoeilijkt door acties van Duitse duikboten en Messerschmidt-gevechtsvliegtuigen. Ondertussen zet de Wehrmacht z’n opmars in de richting van Duinkerken voort en lijken 400.000 geallieerde soldaten als ratten in de val te zitten...

 

Indrukwekkendste beeld is uiteraard dat van het strand waar al die soldaten in lange rijen staan te wachten om te worden geëvacueerd. De Britse commandant is er niet van overtuigd dat hij de wens van Churchill in vervulling kan laten gaan, nl. om minstens 30.000 Engelse soldaten veilig naar huis te brengen. Maar ondertussen heeft Adolf Hitler z’n troepen opdracht gegeven om halt te houden bij Gravelines (Nederlands: Grevelingen) ten zuidwesten van Duinkerken, een beslissing die toen, maar ook nu nog altijd de specialisten verbaast, want op die manier kregen Engelse burgers de kans om met hun kleine bootjes het Kanaal over te steken om samen met de Britse marine ruim 285.000 Britse en 125.000 Franse soldaten van het bedreigde strand weg te halen. Naar verluidt 68.000 geallieerde militairen werden tijdens de evacuatie door Duitse gevechtsvliegtuigen en duikboten omgebracht, maar de overlevenden zouden vier jaar later dankzij hun ervaring een belangrijke rol spelen tijdens het eindoffensief.

 

Het duurt even vooraleer de Britse luchtmacht in actie komt om vijandelijke vliegtuigen uit de lucht te halen. Of het er werkelijk niet meer dan drie waren, laten we even in het midden, maar hoe goed het ook allemaal is gefilmd, op een tv-scherm is het effect niet vergelijkbaar met de ervaring in een bioscoopzaal. Tom Hardy kruipt in de rol van één van de piloten, maar we zien nauwelijks z’n ogen en van groots acteerwerk is dus in geen geval sprake. Dat geldt evenmin voor de drie mannen op het plezierbootje (Mark Rylance als de stuurman, Tom Glynn-Carney als zijn zoon Peter en Barry Keoghan als diens kameraad George) die regisseur Christopher Nolan zelfs niet probeert te karakteriseren, waardoor ze net zover van de kijker/toeschouwer verwijderd blijven als de jonge Britse soldaten Tommy (Fionn Whitehead) en Gibson (Aneurin Barnard) op het strand. Maar Dunkirk is dan ook veel meer of zelfs helemaal bedoeld als een zintuiglijke ervaring en een wervelende actiefilm als alternatief voor The Lost City Of Z (2016) of Blade Runner 2049 (2017), niet toevallig drie titels die Dave Mesdach in Knack Focus in z’n top 10 van beste films van 2017 zet.