SERIE
Dagboek Van Een Herdershond is een naturalistisch getinte, tijdshistorisch redelijk nauwkeurige weergave van het leven in het Nederlands-Limburgs dorpje Geleen rond de Eerste Wereldoorlog, een scharniermoment tussen het verdwijnen van de traditionele landbouw en de opkomst van de mijnindustrie. De reeks haalde in het pre-commerciële zendertijdperk in Nederland historische pieken van meer dan zes miljoen kijkers, en werd vooral in Limburg zodanig fel bekeken dat zelfs de wekelijkse kienavonden ervoor moesten wijken. Toen de vierde aflevering tijdens de karnavalperiode werd uitgezonden, mogelijk nog een heiliger huisje, werd in dit pré-videorecordertijdperk de bewuste aflevering de morgen daarop nog eens door de KRO heruitgezonden, een niet vaak herhaalde stunt. Regisseur Willy Van Hemert schreef ook het scenario, maar liet zich danig inspireren door het boek "Kroniek eener parochie" van de Limburgse priester Jacques Schreurs. En alhoewel het hier om een op en top Nederlandse productie betreft, wordt de hoofdrol weggekaapt door de toen nog redelijk onbekende Vlaamse acteur Jo De Meyere. Intussen wordt de man in Vlaanderen zonder discussie beschouwd als één van de grootste acteurs van zijn generatie, en oogste recent nog veel lof met zijn rollen van de hauteine houtmagnaat Alexander Vorlat in Stille Waters, en zijn rol van politieinspecteur John Nauwelaerts in de politiereeksen Heterdaad en Flikken.

Jo De Meyere werd daarvoor vaak getypecast als (al dan niet would-be) priester. Denken we maar aan de rol van Herman Coene in de heimatreeks Wij, Heren Van Zichem, of pastoor Sickx in de creatie van het Mechels Miniatuurtheater, Het Pleintje. In deze Dagboek Van Een Herdershond vertolkt Jo De Meyere op magistrale wijze de rol van kapelaan Erik Odekerke, die, vers uit het seminarie, naar het Limburgse Geleen wordt gestuurd, om er als hulp van de hauteine, aristocratische en niet met beide voeten op de grond levende pastoor Bonhomme (Bob Storm) te dienen, maar in de praktijk is Odekerke eerder zijn voetveeg. Hij maakt al snel goede vriendschappen in het dorp, waaronder hereboer Nicolaas Bonte (een al even superieure Ko van Dijk), die als keuterboertje van niks is begonnen, en kan terugkijken op een rijke carrière en één van de meest impressionante kavels van de streek, die hij overigens nodig zal hebben voor de toekomst van zijn zeven zonen veilig te stellen. Kapelaan Odekerke krijgt De Mens - want dat is Bontes bijnaam, omdat niets menselijks hem vreemd is - zelfs zover dat hij de sukkelende brouwer Severinus van der Schoor (Jan Teulings) financieel ondersteunt om hem uit het wurgcontract met woekerrente van de sinistere notaris Persoon (Joop Doderer) te bevrijden. Helemaal altruïstisch was die geste niet, want Bonte ziet in zijn zoon Louis (Hans Hoerman) een goede partij voor de dochter van de brouwer, Miete van der Schoor (Brûni Heinke). Hij krijgt alvast gedaan dat Louis op de brouwerij mag gaan werken. Kapelaan Odekerke heeft daarbij een niet onbelangrijke rol gespeeld door de notaris een oorvijg te verkopen, wat hem dan weer populair heeft gemaakt bij de bevolking.


Miete heeft echter wel meer aanbidders, zoals René Bongaerts (Peter Römer), de zoon van de schoolmeester Bongaerts (Jan Hundling), met wie kapelaan Odekerke een niet al te beste eerste ontmoeting over heeft gehouden. Daarnaast is er ook Gekke Bertus (Frank van Erven), de zoon van de klompenmaker en zo zot als een achterdeur, ziekelijk geobsedeerd door Miete. Hij vertolkt voortdurend aan iedereen in het dorp dat hij met Miete gaat trouwen, waarop Miete maar ja zegt om an hem af te zijn. Zelfs Erik Odekerke is niet helemaal ongevoelig voor de charmes van Miete, ondanks zijn celibaat. De ware liefde van Miete is echter Johannes Den Hartog, een Noorderling die in opdracht van de mijnbouwfirma prospecties en proefboringen komt doen. Johannes is niet echt welkom in het dorp, omdat zijn komst natuurlijk het begin inluidt van de onteigeningen, iets waar vooral boer Bonte zich enorm druk kan over maken. Bovendien staat voor zijn liefde tot Miete een ander aspect in de weg: in het diepgelovig rooms-katholiek dorp is een protestant zoals Johannes natuurlijk een vreemde eend in de bijt. Johannes toont zich echter bereid om zich zelfs zonodig te bekeren.

En Odekerke zelf? Wel, die ligt voortdurend in conflict met de stem van zijn engelbewaarder (Kees Brusse), die hem altijd tracht te voorzien van goed advies, maar waar Odekerke soms niet naar wil luisteren. Zijn huishoudster, Katrien (Mart Gevers) kan misschien met haar kookkunsten de kapelaan wel verleiden, maar achter zijn rug is zij dé bron bij uitstek voor dorpsroddels, vooral diegene die de kapelaan aangaan. En telkens er wat misloopt in het dorp, is het de de arme, naiëve kapelaan die de schuld krijgt van zijn goedbedoelende bemoeienissen. Geen wonder dat hij tot tweemaal toe een zware ziekte te torsen krijgt, maar telkens brengt zijn vechtlust hem weer bovenop. En dan is er ook nog, als een rots in de branding, kapelaan Paulus Lumens (Rudy Falkenhagen), de kapelaan van een nabij gelegen dorp, die er meer een bon vivant-stijl op nahoudt, maar ook Erik steunt wanneer die het weer even niet ziet zitten.


Deze en nog veel andere subplots worden ons in acht afleveringen van elk een klein uur geserveerd. Intussen breekt de Eerste Wereldoorlog uit, waar Nederland als neutraal land gelukkig aan ontsnapt, maar toch moeten enkele van de jongens onder de wapens. De streek kent een hoge werkloosheidsgraad, waardoor heelder gezinnen soms maanden van huis zijn om in de Duitse kleiputten te gaan werken. Sommigen zien in de nakende komst van de mijnen een zegen, anderen dan weer een vloek. Probeer dan maar eens als zieleherder de kerk in het midden te houden.

In een tijdperk waarin televisie liefst nog wordt uitgezonden op dezelfde dag waarop die gemaakt is, is het herbekijken van deze Dagboek Van Een Herdershond een ware verademing. Sommigen zullen een reeks als deze als traag bestempelen - alhoewel het verteltempo vooral in de vier laatste afleveringen gestage sprongen maakt - maar dat maakt natuurlijk net dat er een zeer grote mogelijkheid ontstaat om de karakters in het juiste tijdskader te schetsen, en de grote en kleine beslommeringen van alledag te laten reflecteren tegen een achtergrond van grootse wereldgebeurtenissen, zoals de Eerste Wereldoorlog, de industriële revolutie en de opkomst van het socialisme. Er werd bovendien enorm veel aandacht besteed aan de juiste historische details, zodat het af en toe wel eens kan gebeuren dat U met een U niet bekende oppervlakte- of inhoudsmaat rond de oren wordt geslagen, maar dat betekent ook dat U een wereld binnentreedt die U niet meer heeft gekend, Uw ouders ook niet, maar Uw grootouders vast en zeker wel. Akkoord, de middelen waarmee gefilmd werd waren soms primitief, maar daartegenover staat dat er in de hele reeks niet één miscasting terug te vinden is. Alle personages, met hun eigenaardigheden, passen wonderwel in deze kaleidoscopische puzzel, en doordat we deze geleidelijkaan leren kennen via de intrede van kapelaan Odekerke, worden we zeker niet al vanaf de eerste aflevering overdonderd door een onoverzichtelijke cast, iets wat sommige huidige feuilleton-makers nog wat van kunnen leren. Als Vlaming moeten we natuurlijk - het kan bijna niet anders - de loftrompet steken voor Jo De Meyere, maar ook een buitengewoon goede vertolking wordt gebracht door Ko van Dijk als de nukkige hereboer Bonte, een ruwe bolster met een blanke pit, die aanvankelijk Odekerke niet echt vertrouwt - door zijn ontmoetingen met pastoor Bonhomme is zijn relatie tot Moeder De Heilige Kerk op een historisch dieptepunt aanbeland; je zou voor minder - maar eens dat hij doorheeft dat Odekerkes stommiteiten meestal zijn ingegeven door een poging tot oprechte naastenliefde, is hij er altijd als de eerste bij om de opposanten van de kapelaan een flinke pee te stoven.


BEELD EN GELUID
Vooreerst dit: uiteraard zijn de cijfers voor beeld en geluid voor deze review wat aan de lage kant, en we hadden ook niet anders verwacht van een reeks die meer dan 25 jaar geleden voor het eerst op de buis kwam, in een tijdperk waarin er van DVD nog geen sprake was. Anderzijds was het doelpubliek nu ook weer niet zó uitgebreid dat een frame-per-frame restauratie zoals bij Indiana Jones te verantwoorden was. We kunnen enkel constateren dat de KRO en Digital XL hier het beste hebben van gemaakt wat er van te maken viel, wat naar hedendaagse normen niet veel soeps is, maar toch opmerkelijk goed voor een reeks van die ouderdom. We weten dat er bij andere reeksen uit dat era bijvoorbeeld afleveringen ontbreken omdat er iets over is getapet, de banden zelf hebben ligge beschimmelen of nog erger...

Goed, in absolute termen nu: het beeld is uiteraard in 4:3 niet anamorf, zijnde het gewone formaat van TV-uitzendingen, zeker in 1978. Af en toe is er een kleine hapering op de band te merken, waardoor een deel horizontale lijnen éven een fractie van een seconde naar links of rechts verschoven worden. Dit euvel doet zich gemiddeld éénmaal per aflevering voor, dus dit is gezien de omstandigheden nog flink aanvaardbaar. Scherp is het beeld niet echt, de kleuren zien er wat verbleekt uit, en zijn niet helemaal stabiel: soms trekt de kleur spontaan even een fractie van een seconde weg, om onmiddellijk daarop weer te verschijnen. Voor een recente release zou dit een omvergefelijke fout zijn, maar ik durf wedden dat niemand meer in het bezit is van videocassettes met Dagboek Van Een Herdershond die er meer acceptabel uitzien dan wat we hier krijgen. Naast de originele stereo-geluidstrack heeft men ook een Dolby Digital 5.1-mix toegevoegd. Deze is niet altijd een echte aanwinst: soms worden hierdoor de achtergrondgeluiden zodanig overstemd dat de dialoog nauwelijks nog te verstaan is, bijvoorbeeld in de laatste aflevering wanneer Odekerke en Johannes Den Hartog samen de afwas doen. De dialogen zijn niet altijd even helder te verstaan, maar dat heeft natuurlijk ook wel iets te maken dat wij als Vlamingen problemen hebben met de platste Limburgse dialecten die worden gesproken. En dan kan je misschien argumenteren dat een optioneel Nederlands ondertitelingsspoor een goede extra optie geweest zou zijn. Waarom niet eigenlijk? Zelfs bij een hedendaagse TV-reeks als Flikken wordt die optie voorzien.

Laten we het dus er algemeen maar op houden dat deze release enerzijds niet voldoet aan de huidige standaarden, maar gezien de ouderdom van het bronmateriaal het toch nog wel verbazend is dat er nog iets acceptabels van te maken was. Om het verhaal te kunnen volgen voldoen de technische specificaties ruim, maar we moeten, zeker in verhouding tot recentere DVD's een deliberatiecijfer geven. Met de nodige, hierboven vermelde kanttekeningen.

We willen nog wel even de mooie verpakking - uiteraard in de vorm van een dagboek - opmerken, die van deze reeks een mooi kleinood maakt.


EXTRA'S
De DVD bevat geen extra's. Jammer, want bijvoorbeeld interviews met de acteurs zoveel jaar later - of waarom niet, een audiocommentaartrack - zou interessant geweest zijn. Dergelijke interviews zijn blijkbaar tenandere gemaakt bij de meest recente heruitzending in 2003.

CONCLUSIE
Deze box omvat de eerste 8 van 16 afleveringen van de televisieserie Dagboek Van Een Herdershond, een mooi stukje nostalgie met een prima cast, mooie, tijdsgebonden decors, en een mooie brok televisie om te (her-)ontdekken. De technische kwaliteit is niet om jubilate te gaan zingen, maar voor een reeks van een dergelijke ouderdom kunnen sommige andere zenders hiervan wat leren inzake patrimoniumbeheer. We kunnen amper wachten op het tweede (en tevens ook laatste) seizoen van de reeks. Ondanks de redelijk hoge aanschafprijs een tip!