FILM
Je hebt twee soorten mensen. Het soort dat zich ver weg houdt van sequels en spin-offs omdat het enkel maar meer van hetzelfde is. En het soort dat zich juist maar al te graag overgeeft aan sequels en spin-offs omdat het inderdaad meer van hetzelfde is. Hoewel ik wel eens tussen de kampen durf te schipperen, past de tweede optie wellicht het beste bij mijn karakter. Als ik verliefd wordt op filmpersonages, verhaallijnen of de visuele stijl van een regisseur, is dat vaak halsoverkop en kan niets of niemand mij ervan weerhouden alle sequels, prequels, special editions en her-imaginaties van het origineel te bekijken en ervan te houden. Dat is ook een beetje het gevoel dat ik heb bij de Sherlock Holmes filmreeks. De plots lijken allemaal wel wat op elkaar, de personages reageren met iedere nieuwe aflevering meer voorspelbaar en hoe de set-pieces eruit zullen zien kan je vaak al raden nog voor het eerste frame van de prent je netvlies heeft bereikt. Maar die ouderwetse charme overhaalt je keer op keer om nog maar eens in Baker Street 221b langs te gaan. En af en toe verrast te worden door hoe een vertrouwde, oude jas geregeld onverwachte parels in zijn zakken blijkt te bevatten.

In Sherlock Holmes and the Pearl of Death draait alles om de befaamde Borgia-parel, een juweel van grote waarde dat door Sherlock Holmes uit de handen van een beruchte dievenbende wordt gehouden. Het brein achter de misdaad, Giles Conover, slaat echter snel en berekend opnieuw toe, zodat Engelands grootste speurder opnieuw achter de parel aan moet. Tegelijkertijd wordt Londen opgeschrikt door de moorden van de ‘Creeper’, een meedogenloze doder die de ruggenwervels van zijn slachtoffers in tweeën breekt. Tot verbazing van velen ziet Sherlock Holmes een connectie tussen de twee. Een band die hem rechtstreeks leidt naar Giles Conover, de Borgia-parel en zes plaasteren bustes van Napoleon Bonaparte.

Vanaf de eerste minuut palmt deze derde uitstekende Holmes-film op rij je in met een aanstekelijke mix van herkenbaarheid, suspense en humor. Scenarist Betram Millhauser herwerkt Arthur Conan Doyles ‘The Six Napoleons’ redelijk getrouw voor het grote scherm, maar kan het niet laten er enkele persoonlijke vondsten aan toe te voegen. Dat levert een film op die je in één lange, ademloze ruk door de met expertise gestructureerde plot sleurt, je alles geeft wat je van een Holmes-productie verwacht en er nog enkele aangename verrassingen bovenop gooit. Herkenbare thema’s als de talloze vermommingen van de speurder blijven even goed werken als de eerste keer dat ze gebruikt werden en worden afgewisseld met intrigerende karakterinnovaties. Zo is de enigmatische detective ditmaal zélf verantwoordelijk voor de belangrijkste misdaad in de film.

Op technisch vlak blijven de prenten in de reeks bovendien hoge ogen gooien. Met iedere nieuwe film toont Roy William Neill zich zelfverzekerder als cineast, waarbij hij esthetiek en een filmisch oog combineert met een economische vertelstijl. De kaders die hij filmt zijn niet zozeer op zich staande kunstwerkjes (alhoewel sommige dicht in de buurt komen) maar vlot roterende wieltjes in een geolied raderwerk dat je crescendo naar een schitterende climax voert. Opvallend is eveneens hoe de makers met het budget van een B-film een prent in mekaar konden boksen die er zo goed uit ziet. Als voorbeeld kan het decor dienen van het museum waar de Borgia-parel bewaard wordt. Eenvoudig van opzet, eenvoudig in de executie, maar des te doeltreffender in het creëren van een beklijvende set. De fotografie van The Pearl of Death leunt dan weer meer dan ooit aan bij de oprukkende film noir beweging en bij het Duitse expressionisme, met zijn voorliefde voor schaduwen en het macabere. Vooral de wijze waarop de ‘Creeper’ in beeld gebracht wordt, gehuld in expressief duister op de finale, dramatische scènes na, getuigt van een cineast die zijn vak grondig beheerst.

Eenzelfde opmerking kan gemaakt worden over de cast. Met een uitstekend scenario om mee te werken, mag het niet verwonderen dat Basil Rathbone zijn volle hart en ziel in zijn vertolking van Holmes legt. Met panache laat hij de welluidende dialogen van zijn tong rollen en brengt ons in vervoering met zijn enthousiaste stem en maniërismes. Nigel Bruce’s dr. Watson werd door de scenarist daarenboven bedacht met een prachtige, ontroerende scène, waarin hij Holmes’ methode voor deductief redeneren zowaar succesvol toepast… vooraleer in een latere scène grandioos te falen. In een gastrol duikt zowaar Evelyn Ankers op, die haar rol van saaie heldin in The Voice of Terror prachtig inverteert door geloofwaardig een sluwe criminele neer te zetten. Als Holmes’ antagonist in de film kan Miles Mander echter niet tippen aan eerdere slechteriken uit de reeks. Zijn Giles Cuniver is als vijand iets te gewoontjes om een plausibele dreiging voor de slimste detective ter wereld te vormen. Een speciaal lofwoordje komt ook Rondo Hatton toe, die de Creeper angstaanjagend neerzet, maar ook ruimte laat voor een emotionele blik in de ogen.

The Pearl of Death volgt getrouw de conventies van de vorige Holmes-films, maar slaagt er toch in een geheel eigen identiteit te bewerkstelligen. Enkele details om te onthouden zijn dat Holmes er blijkbaar niet voor terugdeinst een gevaarlijk man neer te knallen met een revolver, dat hij voor het eerst sinds The Adventures of Sherlock Holmes nog eens viool speelt en dat de climax van het verhaal een toonbeeld is van economisch efficiënt storytelling. Na acht episodes in een reeks films zou je als reviewer de angst om het hart slaan dat er niets nieuws meer te ontdekken valt, laat staan neer te schrijven. De makers van The Pearl of Death bewijzen echter dat je niet hoeft te wanhopen zolang een begaafd team voor en achter de camera van de filmserie in kwestie staat. Nog zes delen te gaan. En ik ben verre van uitverteld over de filmische avonturen van Sherlock Holmes. Dat zegt genoeg, toch?

BEELD EN GELUID
Kwalitatief zijn alle beeldtransfers uit deze serie uitstekend en The Pearl of Death vormt geen uitzondering op de regel. Shaduwen en lichtcontrasten zijn zeer degelijk en de zwartniveau’s neigen zelden tot nooit over naar vage grijze vlakken. De onverwacht goede scherpte is wellicht het kroonjuweel van al deze oude Holmes-films en toont in deze transfer eens te meer waarom. Filmgrain en vuiltjes zijn natuurlijk nog aanwezig, maar hun aantal werd tot een minimum beperkt. Ook op het mono audiospoor is weinig aan te merken. Ruis is matig aanwezig, maar de dialogen, de sound effects en de opvallend knappe en sfeervolle muziek worden prima weergegeven voor een film uit 1944.

EXTRA’S
Deze disc bevat diverse pagina’s Production Notes, geschreven door Richard Valley, en een kleine, maar niettemin welgekomen Fotogallerij. Een heerlijk ouderwetse Trailer (1 min.) pocht in grote witte letters met talloze uitroeptekens, tegen een achtergrond van filmscènes, dat je deze prent niet aan je voorbij mag laten gaan. Afrondend staat er ook een featurette op de schijf: Restoring Sherlock Holmes (5 min.), een veel te korte en vrijblijvende kijk op het restauratieproces van alle veertien films uit de reeks.

CONCLUSIE
Sherlock Holmes and the Pearl of Death zet de opwaartse curve van de laatste paar Holmes-films voort en bewijst een prent te zijn die ook een modern publiek nog op het puntje van zijn stoel krijgt. Vakmanschap is meesterschap luidt het gezegde en dus kan ik de productie met trots een meesterlijke B-film noemen. Beeld en geluid halen een prima niveau en de extra’s zijn interessant, maar helaas wat gering in aantal.

SHERLOCK HOLMES: THE DEFINITIVE COLLECTION
Sherlock and the Pearl of Death maakt deel uit van een collectie films die alle veertien gerestaureerde Sherlock Holmes prenten met Basil Rathbone en Nigel Bruce, uit de periode 1939-1946, bundelt in een digipack van zeven discs. Iedere dvd bevat twee films. Zo staat bijvoorbeeld The Pearl of Death op één dubbelgelaagd schijfje met The Spider Woman. Voor iedereen die Holmes in het hart draagt, is dit een essentiële aankoop, met een niet te kloppen prijs-kwaliteitsverhouding.