DOCUMENTAIRE
Naar schatting 6 miljoen Joden hebben de Tweede Wereldoorlog niet overleefd. Ze kwamen uit alle delen van Europa en het aantal had makkelijk kunnen oplopen tot 11 miljoen als Hitler zijn zin had gekregen. De tol had ook veel lager kunnen zijn dan zes miljoen, indien de Geallieerden meer interesse hadden opgebracht voor het menselijk drama dat zich in Oost-Europa afspeelde sinds eind 1939. Maar blijkbaar heeft niemand nergens van geweten destijds, alsof de concentratiekampen niet zichtbaar waren op de spionagefoto’s, alsof er niet genoeg brieven en berichten uit de kampen naar het westen zijn gesmokkeld om van een vermoeden een zekerheid te maken. Met andere woorden: iedereen was op een bepaald moment op de hoogte van de massale slachting die er in Polen aan de gang was. Overal zag men joden verdwijnen die niet terugkwamen en met een onbekende bestemming vertrokken, vrijwillig na een oproep, met pak en zak, geladen als muilezels, of tegen hun zin, bij nachtelijke razzia’s of gewoon overdag, als dieren bij elkaar gedreven, beschimpt, vernederd en mishandeld. Wij, de generaties van nà die afschuwelijke oorlog, zijn geshockeerd door wat er is gebeurd tussen 1939 en 1945. Was de publieke opinie van toen dat ook? En hun politieke leiders, waren zij ook ontzet door de geruchten uit Duitsland en Polen toen ze de uit Hamburg vertrekkende joden-schepen terugstuurden naar Duitsland en dus linea recta naar de verbrandingsovens van Auschwitz en Treblinka? Of is het niet politiek correct om naar de verantwoordelijkheid van het democratische Europa van toen in deze aangelegenheid te peilen?

Het doet niets af aan de verantwoordelijkheid van de nazi's en het Duitse volk inzake de Holocaust, zoveel is zeker, maar misschien had een ondubbelzinnige en kordate houding ten voordele van de joden Hitler wél van zijn ziekelijke plannen afgehouden en was het nooit tot de Wannseeconferentie gekomen? Het zijn speculaties meer dan 60 jaar na de feiten. Laat het volstaan om vast te stellen dat de katholieken nooit hun joodse medeburgers in het hart hebben gedragen want volgens de katholieke leer werden ze gebrandmerkt als de moordenaars van Christus, eeuwenlang waren ze het zwarte schaap bij natuurrampen en ziekten, politieke conflicten en soortgelijke intriges. Pogrom, het woord is speciaal uitgevonden om moordpartijen tegen onschuldige joodse burgers een naam te geven. Hoe verziekt was het klimaat in Europa in het begin van de 20ste eeuw dat een jonge Oostenrijker genoeg haat kon opzuigen om twee decennia later de grootste volkerenmoord ooit te organiseren?

Adolf Hitler werd in 1933 kanselier van Duitsland met twee belangrijke idealen voor ogen: lebensraum scheppen voor het Duitse Volk en de joden uit het maatschappelijk leven van zijn land elimineren. Naargelang beide thema’s tegelijk konden worden gerealiseerd, was hij altijd enthousiast om een nieuwe uitdaging en een nieuw avontuur te ondernemen. Direct na de machtsovername van 1933 organiseerden de Nazi-stootgroepen in het hele land acties om de joden het leven moeilijk te maken: ze intimideerden joden op straat, blokkeerden hun winkels om de klanten af te schrikken, verboden hun de toegang tot het openbaar vervoer en de parken, stuurden de joodse hoogleraren weg aan de universiteiten, de hogescholen, verwijderden joodse kinderen uit het onderwijs, brandden winkels plat, organiseerden klopjachten op joden en zetten hun aan om het land te verlaten. Honderdduizenden joden verlieten Duitsland, waarbij de financieel krachtigen het vertrek van hun armere lotgenoten via een speciale heffing op paspoorten en uitreisvisa betaalden. Toen de weerstand in het buitenland groeide tegen de nieuwkomers werden de plannen van Hitler in de war gestuurd en bovendien liepen zijn plannen in het Oosten, waar hij lebensraum wilde creëren voor de tientallen miljoenen zgn. ethnische Volksgenossen, vertraging op. Er bleef maar één mogelijkheid over, nl. de opruiming sneller en efficiënter organiseren.

Op 20 januari 1942 komen in de villa Wannsee in Berlijn, aan de oevers van het meer, Nazi-kopstukken en vertegenwoordigers van de Duitse overheidsadministraties bijeen om een oplossing te vinden voor het jodenvraagstuk, de zgn. Entlösung, een nazi-term die rechtstreeks verband houdt met de moord op de joden (aldus Adolf Eichmann op zijn proces in Israël precies 20 jaar later). De opruimingsactie is op dat moment op hoger niveau al genomen. De Wannseeconferentie is een poging van