SERIE
Superheld zijn, het moet bij momenten vreselijk frustrerend zijn, zeker als je dat al zo'n 67 jaar lang volhoudt. Al sinds 1939 weet Clark Kent alias Superman de wereldbevolking te boeien, het was namelijk in dat jaar dat Jerry Siegel en Joe Shuster de man met de rode cape voor het eerst boven Metropolis lieten rondvliegen. We vragen ons af of er zelfs maar één andere superheld is die het al sinds de jaren '30 goed doet. (Batman is tenslotte een jaartje jonger, niettemn een zeer kranige zestiger)

In de normale comicreeks verschenen tot op heden meer dan 700 albums. Daar kunnen Suske & Wiske nog een puntje aan zuigen lijkt het ons (en ja, we zijn er ons ten volle van bewust dat dat eigenlijk geen gerechtvaardigde vergelijking is maar we maken ze toch maar). Wat nog het meeste opvalt is dat het personage in al die tijd bijzonder weinig veranderd is, vanzelfsprekend brengen andere tekenaars andere tekenstijlen met zich mee, maar algemeen genomen ziet het er nog allemaal hetzelfde uit. Dat bewijst eens te meer dat het personage een succesformule is waaraan niet geprutst dient te worden.

Het succes van Superman was echter zo overweldigend dat er amper 2 jaar na de verschijning van de eerste comic al een animatieserie op poten werd gezet. Maar we spreken over het jaar 1941 en dat betekent dus dat televisie nog niet uitgevonden is. Voor film, tekenfilm, nieuwsbeelden en zoveel meer moest je dus in de cinema zijn.

Wat was er op gebied van animatie zoal in de bioscoop te zien anno 1941 ?

• Looney Tunes & Merrie Melodies, deze waren er al bij sinds 1930, maar het gros werd in zwart-wit geproduceerd, kleur was immers duur en werd bijgevolg gereserveerd voor de Merrie Melodies, de tegenhangers van Disney's Silly Symphonies.
• Walt Disney: Mickey Mouse en companen waren al sinds 1935 in kleur te bewonderen en deden het erg goed, maar op dat moment had Disney nog serieuze concurrentie van...
• Max Fleisher: een naam die veel mensen misschien niet bekend in de oren zal klinken, nochthans kent iedereen, maar dan ook iedereen de 2 belangrijkste creaties van de Fleisher broers: Betty Boop en Popeye. Het is eigenlijk best raar dat we die allemaal zo goed kennen, want bijna niemand die deze bespreking heeft gelezen kan de filmpjes destijds in de bioscoop gezien hebben en heruitzendingen op televisie zijn er omwille van gekibbel om auteursrechten nooit geweest. Het is dan ook dankzij marketing dat we de figuurtjes nog steeds kennen en in het geval van Popeye ook nog door middel van latere geanimeerde tv-series.

Wat de Fleischers echter ook op hun palmares hebben staan is de vermoedelijk eerste comic-to-silverscreen productie ooit, gezien het onderwerp van deze reviews: Superman!

De originele negatieven van het gros van de Fleisher filmpjes ligt gewoon weg te rotten in de kluizen van de grote studios, voornamelijk Paramount is hier hoofdzondaar. Warner wil de originele Popeye-filmpjes dan wel weer digitaal restaureren en opkuisen in de stijl van de Looney Tunes, maar spijtig genoeg bezit Warner de auteursrechten op het personage niet (de originele negatieven hebben ze dus wel na een reeks van overnames, samensmeltingen en dergelijke meer, ten andere ook hoe Warner aan de rechten en het beeldmateriaal van de MGM animatiebiblioteek is geraakt). Deze auteursrechten zijn namelijk in handen van King Features en die blijven naar verluidt maar moeilijk doen. Warner blijft wel verder proberen, want van alle Fleischer-producties is Popeye nog het meest geschikt voor release naar het grote publiek toe. De andere Fleischer-producties, waaronder ook Superman, zijn wat men vandaag de dag zou omschrijven als een zware inbreuk op de politieke correctheid. Wanneer we u vertellen dat 1 van de afleveringen de titel "Japoteurs" draagt dan hoeven we niet te veel uitleg meer te geven. Bij Tom & Jerry ging het dan misschien om een paar woordjes hier of daar en een zwart gezichtje met dikke lippen, bij Fleischer ging het nog veel verder.

Maar zoals bij alle filmpjes van die leeftijd is het belangrijk in gedachte te houden dat ze een product van hun tijd zijn, in het geval van de Fleischer en Superman speelt WO II natuurlijk ook een grote rol in de algemene houding die wordt aangenomen ten opzicht van bv. Japanners. Dat maakt eventuele releases er echter niet makkelijker op, want allerlei belangengroepen in de VS lijken er een hobby van te maken om dergelijke dingen aan te klagen. Het is uiteraard beter dat niemand die filmpjes en foute ideologieën te zien krijgt, de kans bestaat dan immers dat we iets leren uit de fouten die toen gemaakt werden. Voor alle duidelijkheid: we vinden het gewoon onzin dat de filmpjes om dergelijke reden niet op DVD zouden mogen verschijnen, spijtig genoeg is het als filmstudio een financieel erg riskante operatie om hetzelfde te denken. Tenslotte zijn het niet allemaal Walt Disneys die daar gewoon vierkant hun voeten aan vegen en een gerenommeerd animatiekenner een begeleidend woordje uitleg laten inspreken. We hebben het dan over Leonard Maltin die de filmpjes, waar nodig, in de juiste context plaatst. Prima oplossing voor dingen die gevoelig zouden kunnen liggen en niemand kan Disney verwijten dat ze dergelijke gedachtengangen heden ten dage nog steeds zouden goedkeuren.

Terug naar Superman nu, want afgezien van de bij momenten bedenkelijke inhoud waren de Fleischer Superman-cartoons echte pareltjes. Met een geschat budget van 100.000 dollar, een in die tijd schandalig hoog bedrag voor een animatiefilm, wisten de broers een eerste kortfilmpje van ongeveer 10 minuten te produceren, volledig in kleur! Het geheel sloeg aan omwille van een mix van naadloze animatie, prachtig artdesign, sterke muzikale ondersteuning en een slagzin die tot op de dag van vandaag gebruikt wordt:

Up in the sky, look: It's a bird; it's a plane... It's Superman !!!!

Enkel eerste Christopher Reeve Superman-film uit 1978 heeft een, zo mogelijk, nog grotere impact wanneer het typerende Superman-logo op het scherm verschijnt en dat hebben we grotendeels te danken aan componist John Williams die met de muziek het woord "Superman" bijna uitschreeuwt.

Het lijkt ons niet al te ver gezocht dat dit wel eens het potje mosterd van Bruce Timm geweest zou kunnen zijn wanneer hij bezig was met het ontwerpen van de openingsgeneriek van Batman The Animated Series. Typerend in die generiek is immers het feit dat we nooit het woord "Batman" te zien krijgen, we moeten het stellen met orchestrale muziek die je bij je nekvel grijpt en een imposant beeld van een Batman die boven op een gebouw in de wind staat, op zijn borstkas zien we tijdens een bliksemflits het nu zo overbekende logo staan. Een sterk staaltje animatie en filmproductie in het algemeen wanneer je zonder woorden iedereen kan laten aanvoelen over wie het nu zal gaan in de film of serie.

In 1996 waren er volop plannen voor een nieuwe Superman-film en zoals dat steeds gaat probeert men dat op allerlei manieren te promoten. Tegenwoordig gaat dat vaak via een spel op PC of één van de tientallen consoles (of allebei), maar al te vaak door het releasen van gerelateerde titels op DVD vlak voor de release van de nieuwe film in de bioscoop. Voor de digitale revolutie was dat echter niet direct een optie dus was animatie maar al te vaak een uitweg. Je kan je, gerechtvaardigd overigens, de vraag stellen of dergelijk vehikel wel enige waarde kan hebben... die vraag stelden we ons dus ook wanneer er een nieuwe Superman-animatieserie aangekondigd werd. Maar er was ook goed nieuws. Na het overweldigende succes van Batman The Animated Series had men immers een beroep gedaan op Bruce Timm om deze nieuwe Superman in goede banen te leiden. Superman en Metropolis worden vaak als de tegenpool van Batman & Gotham beschreven en in zekere zin gaat die vergelijking wel op. In Batman overheerst een zwaarmoedige en donkere sfeer, bij Superman gaat het er allemaal een beetje luchtiger aan toe en in Metropolis lijkt het bovendien meestal zonnig weer, dat terwijl Gotham Londense smog herleidt tot een excellent dagje aan zee.

Groot was onze opluchting toen we de, overigens in vergelijking met Batman erg lange, pilootaflevering te zien kregen. Bruce Timm had het toch wel weer gedaan zeker! Het klinkt uiterst simpel: je behoudt alle elementen die Batman The Animated Series zo schitterend maken en daarrond zet je een Superman-reeks op poten. De realiteit is vaak echter heel anders. Het is ook niet vanzelfsprekend om voice-actors bij elkaar te vinden die even goed bij Superman passen als bv. Kevin Conroy bij Batman. Het artdesign even goed, maar dan wel onder een zonnetje en 25 graden in plaats van één van de donkerste, meest sombere plaatsen op aarde (zijnde Gotham). Ook met de openingsgeneriek zit het direct goed, een opzwepend deuntje dat naar een overduidelijke climax leidt: Clark Kent die zijn hemd opentrekt en het rood-gele logo dat te voorschijn komt. Het zal u misschien zelfs niet opvallen dat er nergens in beeld het woord "Superman" verschenen is, de beelden en muziek schreeuwen het immers gewoon uit. Timm moet geweten hebben dat dit een succesformule is wanneer je zo goed toepast en bijgevolg ontving ook de latere serie Justice League dezelfde behandeling.

Vanzelfsprekend zit er hier of daar ook al eens een iets minder sterke aflevering tussen, maar dat veranderd niks aan het feit dat we ook hier weer met een uiterst sterke animatiereeks te maken hebben die zowel jong als oud zal aanspreken. Wat we wel een beetje raar vinden is de gekozen indeling wat betreft afleveringen en de schijfjes waarop ze staan. Er werd namelijk gekozen voor 1 normaal DVD-9 schijfje met opdruk en één DVD-14 schijfje (één kant DVD-5 en de andere DVD-9). Het ware toch veel simpeler geweest om daar 3 enkelzijdige schijfjes van te maken? (om dan nog maar niet te zeggen dat het veel mooier zou geweest zijn)

Maar laat dit het niet bederven: deze versie van Superman zal u in geen geval teleurstellen en we kunnen ze dan ook enkel aanraden!

BEELD EN GELUID
Visueel gezien valt er bitter weinig aan te merken op deze release. Hier en daar durft er al eens een vuiltje opduiken, maar dat is slechts sporadisch het geval. Grootste euvel is echter het feit dat de transfer interlaced is. Zeker nu meer en meer mensen een toch kwalitatief iets betere en vaak ook progressieve (dus non-interlaced) TV aanschaffen komt men toch nog steeds op de proppen met interlaced DVD's. Het kost compleet geen extra moeite om een progressieve dvd-transfer te verzorgen en het kan enkel voordelen hebben. Sommige titels zijn oorspronkelijk interlaced opgenomen en bijgevolg is het ook min of meer logisch dat men liever niet aan dat originele beeld raakt. Echter, bij animatie, lijkt het ons toch wel onwaarschijnlijk dat er origineel interlaced geanimeerd werd. Bijgevolg gaat het om een compleet kunstmatig proces dat vaak uitermate storend kan zijn. Indien interlacing nu het enige probleem zou geweest zijn dan was er nog niet echt reden tot klagen. Wanneer deze interlacing echter niet al te zorgvuldig uitgevoerd wordt in combinatie met herschalen van het beeld voor dvd dan heeft dit nogal vaak lelijke aliasing-effecten tot gevolg en die zijn op deze release spijtig genoeg nogal veel aanwezig. Op normale grootte is het nog acceptabel, maar van zodra de afleveringen op een iets groter scherm bekeken worden dan durft het nogal eens storend te worden.

Batman The Animated Series kreeg op dvd een simpele maar functionele Dolby Digital 2.0 track, dus is het niet echt verbazingwekkend dat ook Superman The Animated Series een dergelijke behandeling krijgt. Het geheel klinkt zo goed als het geval kan zijn voor een "normale" stereogeluidstrack. Net als bij Batman stellen we ons echter de vraag hoe dit zou klinken met een 5.1 track. Explosies, brokstukken die door de lucht vliegen, kogels die je om de oren suizen, etc. etc... het moet in 5.1 toch nog lichtjes spectaculairder klinken. Niettemin zijn we erg tevreden dat we een oerdegelijke 2.0 track meegeleverd krijgen, bij 5.1 loop je immers altijd de kans dat het erg tegenvalt en/of compleet geen meerwaarde heeft.

EXTRA'S
Om te beginnen zijn er 2 featurettes van ongeveer 9 minuten nl. Superman: Learning to Fly en Building the Mythology: Superman's Supporting Cast die het respectievelijk over het totstandkomen van de serie en de hele resem ondersteunende personages hebben. Erg informatief maar dit had toch wel veel langer gemogen.

"2 audiocommentaren voor 28 afleveringen, dat kan beter!" Dat zal men bij Warner gedacht hebben na de release van Batman The Animated Series Volume 1. Bijgevolg: Volume 2 van Batman en Volume 1 van Superman hebben niet minder dan 4 Commentaren aan boord. Bij Superman is dit dan nog eens op een totaal van slechts 18 afleveringen, dus dat is best knap. Temeer omdat de commentaren ook wel degelijk een meerwaarde hebben en echt het beluisteren waard zijn. Gezien de kortere speelduur van een afleveringen hebben we ook wel de indruk dat er misschien wel meer mensen geneigd zouden zijnen om een dergelijke audiocommentaar te beluisteren in plaats van bv. een audiocommentaar bij de hele Lord Of The Rings-saga. Dit echter geheel terzijde.

Tot slot is er ook nog een Pop-up Trivia Track aanwezig. In tegenstelling tot de meeste releases met een trivia-track gaat het hier niet simpelweg om een extra ondertitelingsspoor. Men heeft de aflevering A Little Piece of Home eigenlijk gewoon 2 keer op de DVD's gezet, één keertje zonder trivia en één keer met trivia, deze trivia is bijgevolg ook lichtjes (een eufemisme) mooier vormgegeven dan een standaard ondertitelingsspoor en wordt mooi ingepast in de aflevering zelf. Alsof dat nog niet genoeg is, bevat de track bovendien ook nog eens echt leuke trivia, iets dat niet altijd het geval is bij dergelijke tracks.

CONCLUSIE
Na Batman The Animated Series was er dus Superman The Animated Series en weer was het een schot in de roos. Ook de DVD stelt in geen geval teleur, een degelijke beeld- en geluidstransfer worden vlekkeloos gecombineerd met een mooie selectie aan extra's. Meer dan 6 uur animatie van één van de bovenste planken voor een zacht prijsje... daar moet je toch niet meer over nadenken?