DOCUMENTAIRE
In 1997 publiceerde Time-Magazine voor het eerst cijfers: 80 procent van de Amerikanen is ervan overtuigd dat de regering, zgn. om nationale veiligheidsredenen, allerlei feiten over buitenaards leven in de doofpot stopt. 8 op 10 Amerikanen gelooft dus dat er buiten onze aarde en buiten ons planetenstelsel intelligent leven is dat in het bezit is van een technologie die een aanzienlijke voorsprong heeft op de onze, gezien zij ons wél en wij hun niét kunnen bezoeken.

Rapporteringen over onbekende lichten aan de hemel zijn van alle tijden en alle culturen. De Indianen hielden er verslagen over bij, evenals de Grieken en de Egyptenaren. De Chinezen hebben zeer gedetailleerde beschrijvingen en koersbepalingen van vreemde fenomenen nagelaten. Uit het Midden Oosten stammen verhalen over vuurballen, alleen of in bredere formatie, in alle mogelijke kleuren van wit tot donkerrood en purper, traag voorbij zwevend of pijlsnel achter de horizon verdwijnend, dichtbij en dan weer ver af en altijd geluidloos, als een stilzwijgend teken van de goden: you are not alone… In de oudheid golden deze vreemde verschijnselen als voortekens voor tegenslag of voorspoed en ze vormden de aanleiding tot zoenoffers, van dierlijke of menselijk origine, feestelijkheden en taboes: offerde Abraham niet zijn eerstgeborene nadat hij toegesproken werd vanuit een brandend braambos? En volgden de drie wijzen niet die ene ster op hun tocht naar de nieuwe koning? Hoelang is het geleden dat Maria voor het laatst verscheen en was dat op de Filippijnen of ergens in Oost-Europa? Onze wereld is een voordurende bron van nieuwe geheimen, geheimzinnigheden, onverklaarbare fenomenen en schijnbaar bovennatuurlijke verschijningen. The UFO Story – Myth or Reality is een eerste voorzichtige poging om althans een deel van de geheimzinnigheid op te heffen.

Bij het begin van de Tweede Wereldoorlog waren propellervliegtuigjes heer en meester in het luchtruim. Tegen het einde van diezelfde oorlog, vijf jaar later, waren ze definitief van hun troon gestoten door de jets, die, op een principe dat was ontwikkeld in nazi-Duitsland, de luchtvaart in een gigantische stroomversnelling brachten. Het technologische zenuwstelsel van de Nazi-wapenindustrie lag in Penemünde op een schiereiland in de Oostzee. Na een dramatisch geallieerd bombardement verspreidden de Duitsers hun ontwikkelingscentra over de rest van Duitsland en de bezette gebieden. De ontwikkeling van de V1 en V2 – met het oog op de oorlog tegen Engeland – waren de meest zichtbare Duitse verwezenlijkingen. Na de overgave stortten de geallieerden zich op de Duitse technologie en probeerden zoveel mogelijk kennis en personeel naar hun eigen grondgebied over te brengen. Het kan geen toeval zijn dat nog geen tien jaar na de Tweede Wereldoorlog de USA, Engeland, Frankrijk en Rusland zich atoommachten mochten noemen, alle vier in het bezit van de technologie om kernwapens te fabriceren: opnieuw een zichtbaar resultaat van Duits wetenschappelijk onderzoek. En er zijn er nog meer: de Sputnik, de eerste Russische satelliet in de ruimte, en in de jaren '60 het Saturnusproject dat o.l.v. de Duitse expert Werner von Braun de eerste man op de maan zou brengen. Minder bekend zijn de Duitse experimenten met de voorlopers van de Patriot- en de kruisraket.

Wat heeft dat allemaal met UFO's te maken? Alles en tegelijk niets. Feit is dat de eerste officiële waarneming van UFO's zoals wij die kennen, dateert van 24 juni 1947. Toen zag zakenman Kenneth Arnold vanuit de cockpit van zijn privé-vliegtuigje negen vliegende objecten aan de horizon. Ze schitterden in de zon, vertelde hij later, en op een bepaald moment straalden ze een fel licht uit. Ze verdwenen al even mysterieus en snel als ze waren gekomen. De waarneming gebeurde boven Mount Rainier in de staat Washington (Noordwesten van de USA). Arnold gaf een interview aan een plaatselijke krant, en zijn waarneming werd door getuigen bevestigd. Later haalde het bericht de internationale pers.

Daarbij zou het zijn gebleven indien de Amerikaanse regering bij een veel belangrijker incident niet een hopeloze poging had ondernomen om een mistgordijn op te trekken voor pers en publiek: een paar dagen na de waarneming van Kenneth Arnold meldde de woordvoerder van het vliegveld van Roswell (New Mexico), op zo’n 2000 km van Mount Rainier, dat er in de buurt een neergestorte vliegende schotel was gevonden. De overheid bemoeide zich met de zaak, schermde de omgeving hermetisch af, bracht de brokstukken – én de lijken – over naar een geheime basis en diste een verhaal op over een gevallen weerballon. De hele affaire wekte argwaan bij de omwonenden en uiteindelijk in heel de USA omdat de regering haar uitleg minstens één keer wijzigde en nadien nooit meer bereid werd gevonden om nog over UFO's met de pers te praten.

The UFO Story – Myth Or Reality is in tegenstelling tot vergelijkbare initiatieven uit het verleden geen Amerikaanse maar een Duitse productie. Regisseur Matthias Unterburg ging in opdracht van de WDR en de NDR op zoek naar een rationele uitleg voor het fenomeen en pakt de zaken grondiger en minder sensationeel aan dan zijn voorgangers. Unterburg is er nl. van overtuigd dat er voor UFO's altijd een verklaring is zonder dat men z’n toevlucht moet nemen tot ideeën omtrent een bovennatuurlijke of buitenaardse interventie. Heksen op bezemstelen, kabouters, elfjes, trollen, zevenkoppige draken, vuurspuwende monsters, zeemeerminnen, mariaverschijningen en goddelijke interventies, voor deze regisseur zijn ze allemaal even verdacht en ongeloofwaardig als de marsmannetjes in Steven Spielbergs Close Encounters Of The Third Kind of de ontvoeringen uit Taken. Aan de hand van exclusieve en nooit eerder getoonde filmopnamen van het Duitse en Amerikaanse leger uit de jaren '40 en '50 legt Unterburg aan de toeschouwer uit dat er in Nazi-Duitsland aan veel meer geheime en gevoelige projecten werd gewerkt dan men ooit heeft toegegeven. Hij toont unieke opnamen van houten prototypen en testversies van vliegende tuigen die nog tijdens de oorlog door de Amerikanen op transport werden gezet naar de States. Op één filmpje is de test met een kleine vliegende schotel te zien. Hij raakt niet meer dan 90 cm van de grond maar niemand weet wat er sindsdien met het project is gebeurd. En waarom deden de Amerikanen in de woestijn van New Mexico uitgerekend tests met een vliegende schotel?

De Amerikaanse midwest in de jaren '40: het enige wat de bewoners in de buurt van de geheime militaire bases tot dan toe hadden gezien waren propellervliegtuigen die tegen een gezapige snelheid voorbij puften. Vanaf 1945 beginnen er tests met jets, superjets en allerlei nieuwe ontwikkelingen en zijn snelheden hoger dan 1000 km per uur geen uitzondering. Niet veel later zullen de Mach-tests de bevolking opschrikken wanneer de vliegtuigen door de geluidsmuur gaan. Zo blijken de geheimzinnige driehoekige UFO's die veelvuldig zijn gesignaleerd in de jaren '90 plots een naam te hebben: de tot dan toe supergeheime Stealth-bommenwerper. Unterburg laat UFO-fanaten en sceptici aan het woord over de gebeurtenissen van de voorbije 50 jaar. Volgens tegenstanders is het duidelijk dat UFO's zich altijd ophouden rond militaire bases of in de buurt van spionagegevoelige plaatsen; voorstanders beweren dat er van de meer dan 2000 officiële Amerikaanse waarnemingen tenminste 700 een raadsel blijven en dat de Amerikaanse overheid weigert om de goede antwoorden te geven. Cruciaal in de discussie blijft het ongeval in Roswell waar zowel wrakstukken als alienachtige overblijfselen zouden zijn gevonden. Volgens specialisten die de zaak naderhand hebben onderzocht op grond van krantenverslagen en foto's is er wel degelijk sprake van brokstukken van een weerballon en nooit van hard materiaal of iets dat op een schotel of een capsule lijkt. In 1947 staat er in de krantenverslagen (nog) niets over buitenaardse slachtoffers...



De UFO-story blijft een ja-en-neen-discussie tussen zij die erin geloven en zij die op rationele basis elke mogelijkheid afzweren. Matthias Unterburg is de eerste documentairemaker die bewust de hele mythe van de Unidentified Flying Objects terugbrengt tot zijn ware proporties. De getuigenissen voor en tegen houden elkaar in evenwicht, al is de geloofwaardigheid van de specialisten uiteraard meer gegarandeerd, maar het voormalig geheime militaire beeldmateriaal dat recent aan de oppervlakte is gekomen, is ronduit verbluffend en bevestigt dat er meer onder de zon is dan het Amerikaanse clubje van vliegtuigbouwers en hun relaties bereid is te vertellen. Dat is slecht nieuws voor de diehards die de idee dat we uniek en alleen zouden zijn in het gigantisch heelal onverdraaglijk vinden.

BEELD EN GELUID
De documentaire is deels opgebouwd uit footage, materiaal uit de oorlogstijd en de periode van de Koude Oorlog. Het staat in zwart/wit of kleur, maar het is in de meeste gevallen niet onder de beste omstandigheden bewaard en heeft allerhande mankementen. Het meer recente materiaal – de interviews met name en de straatbeelden van Oregon – zijn zeer goed van kwaliteit en kleur. Het geluid krijgt gelijkaardige opmerkingen. Het staat meestal in mono, het is afwezig, het kraakt, het is onderbroken of het is uitstekend en staat in 5.1 zoals bij de jongste opnamen. Omdat het hier om een documentaire gaat is de 5.1-versie nauwelijks spectaculair, maar dat verwacht ook niemand.

EXTRA'S
Deze dvd bevat geen extra's.

CONCLUSIE
The UFO Story – Myth Or Reality heeft één voordeel op alle andere producties in dit genre: de maker maakt brandhout van allerlei bizarre theorieën en legt een direct verband tussen de militaire machtsopbouw van de nazi's voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog, de evacuatie van duizenden tonnen wetenschappelijk materiaal van Duitsland naar de States tijdens en kort na WOII en de eerste rapporteringen over UFO's in de minst bevolkte gebieden van de USA, in de buurt van geheime militaire bases of hun aanvliegroutes vanaf het voorjaar van 1947. Veel oude filmpjes komen uit geheime archieven die pas zeer recentelijk zijn declassified, zoals de Amerikanen dat noemen, waardoor pers en publieke opinie er toegang toe krijgen. Is er sprake van paranoia, zelfbedrog of zinsbegoocheling in het dossier van de UFO's?