FILM
Hoe meer Buena Vista nieuwe uitgaven van reeds eerder uitgebrachte films op de markt brengt, hoe meer we als reviewer een dankbare job hebben waardoor we de inhoud van oude besprekingen straffeloos (zij het een beetje mutatis en ook nog wat mutandi) kunnen kopiëren. Na de theatrical cut van The Chronicles Of Narnia: The Lion, The Witch And The Wardrobe is het nu de beurt aan de extended edition, die in het zog van die andere grote fantasy-franchise, Lord Of The Rings, in een verlengde versie met meer extra's aan de man wordt gebracht. Of deze versie substantieel van de vorige verschilt, kan U in deze bespreking lezen.



Terwijl de nazi's met de Blitzkrieg Londen op de knieën trachten te krijgen, worden de vier kinderen van het gezin Pevensie, Peter (William Mosley), Susan (Anna Popplewell), Edmund (Skandar Keynes) en Lucy (Georgie Henley) uit veiligheidsoverwegingen ondergebracht op een niet nader genoemde lokatie op het Britse platteland. In een kast van een villa, eigendom van de ietwat wereldvreemde professor Kirke (Jim Broadbent) proberen de kinderen de verveling te verdrijven en onder het waakzame oog van de meid, Mrs. Macready (Elizabeth Hawthorne) uit te komen. Bij een spelletje verstoppertje belandt Lucy via een magische kleerkast in het magische, winterse landschap van Narnia, waar ze de faun Mr. Tumnus (James McAvoy) ontmoet. Bij terugkeer naar de gewone wereld wil niemand haar geloven, en is ze zelfs het mikpunt van spot van haar broer Edmund. De poort in de kleerkast gaat echter niet zomaar op commando open; bij een tweede reis achtervolgt Edmund zijn zusje stiekem, en merkt dat ze blijkbaar niet gelogen heeft over het betoverde land achter de kleerkast. Hij heeft er een ontmoeting met de afschrikwekkende koningin Jadis (Tilda Swinton), die tracht om in ruil voor een paar stukken snoep de jongen zo ver te krijgen dat zijn drie broers en zussen mee naar Narnia komen. Een profetie voorspelt namelijk dat vier mensenkinderen erin kunnen slagen om de Witte Heks af te zetten, en daar wil ze maar wat graag een stokje voor steken. Bij de derde tocht, na een incident met een gebroken ruit, belandt het viertal voor langere tijd in Narnia. Omdat Mr. Tumnus verzuimd heeft de aanwezigheid van Lucy aan de Witte Heks te melden, is hij door de uit wolven bestaande politie van Maugrim (Michael Madsen) opgepakt. Een familie sprekende bevers (Ray Winstone en Dawn French) neemt de kinderen in huis op, en adviseert hen om raad te vragen bij de leeuw Aslan (Liam Neeson), wiens troepen klaar staan om uit te rukken en het land eindelijk na honderden jaren uit haar winterse greep te halen. Een bijkomend probleem is echter dat, vooraleer Peter, Susan en Lucy hun rug gedraaid hebben, Edmund verdwenen is en de kant van de Witte Heks gekozen heeft; een keuze waar hij - en hij niet alleen - nog dik spijt gaan krijgen.



Deze verfilming door Andrew Adamson (Shrek en Shrek 2, en als Eddie Murphy nog eens de ezel wil uithangen straks ook Shrek 3) van het eerste van zeven delen van het magnum opus van de zeer christelijk geïnspireerde schrijver Clive Staples Lewis. De motivatie achter dit bekeringsverhaal voor kinderen kon U reeds lezen in onze bespreking van de BBC-versie, en met de bestaande hype zou het ons niet verbazen, mocht één dezer maanden ook de tekenfilmversie van Peanuts-animator Bill Mendelez terug uitgebracht worden. Laten we echter liever voornamelijk over deze verfilming hebben dan over de achtergrond, die we reeds uitgebreid becommentarieerd hebben in bovenstaande bespreking. Deze verfilming is van de drie genoemde alleszins de minst proselytizerende, en Adamson verdient alleszins respect omdat hij de film niet alleen voor een enggeestig fundamentalistisch publiek heeft gemaakt dat al bij voorbaat dweept met Lewis' werk. Onwillekeurig moet bij deze film denken aan de scène uit I Married Marge, een aflevering uit het derde seizoen van The Simpsons, waarin Homer Simpson bij het buitenkomen van The Empire Strikes Back voor het publiek dat voor de volgende voorstelling staat aan te schuiven, de grote clou (kom, U weet wel wat ik bedoel...) er iets te luid uit flapt. Ongeveer hetzelfde moeten de Lewis-onkundige bioscoopgangers zich gevoeld hebben, toen de fundiewundies zich bij de release van de film onledig hielden met het uitdelen van foldertjes waarin ze oproepen om na te denken over [spoilers]de parallellen tussen de legende van Aslan en het lijdensverhaal van Jezus, waarbij ze met hun fijne bedoelingen ineens het einde verklapten.[/spoilers]



Adamson volgt het boek van Lewis redelijk nauwgezet, maakt het geheel luchtig genoeg voor een groot publiek, en hij heeft in tegenstelling tot de makers van de BBC-reeks een aan de omstandigheden aangepast budget voorhanden. In deze film huppelen dus geen acteurs met een derderangs beverkostuum rond, waar zelfs de kleinste kleuter niet van de indruk is, maar werden ale CGI- en andere digitale trukenmachines in overdrive gezet. Visueel is de film dan ook soms verbluffend. Er blijft echter nog genoeg christelijke symboliek voorhanden om de geharde Lewis-freaks terwille te zijn. Alhoewel de symboliek achter de eeuwige winter-zonder-kerstmis waarin Narnia zich bevindt vooraleer Aslan ten tonele verschijnt, oorspronkelijk op heidense rituelen geschoeid zijn, is de algemeen aanvaarde overlevering dat deze als kapstok heeft gefungeerd om de kerstboodschap aan te hangen, kwestie van de pas bekeerde Keltische volkeren niet te zeer uit hun natuurgodsdiensten uit te bruskeren. De onlogische plotwendingen die daaruit voortvloeien - de terugkeer van Aslan bijvoorbeeld - moeten we er dan maar voor lief bij nemen, en The Chronicles Of Narnia is dus een delicate evenwichtsoefening, die uiteindelijk toch tot een breed acceptabele film leidt. Toch verliest deze film in de blijkbaar door het publiek opgebouwde verwachtingen ten opzichte van The Lord Of The Rings. En dan moeten we inderdaad een beetje met de beschuldigende vinger wijzen naar de mensen van de afdeling marketing: ja, Lewis en Tolkien waren collega's, die elkaar sterk beïnvloed hebben, maar Tolkien was nu éénmaal met ruime voorsprong de briljantste van de twee. Punt. Net zoals The Hobbit is Lewis' werk voornamelijk gericht op kinderen, en daar wringt 'm het schoentje ook in deze verfilming. Voor volwassenen zal de complexe context duidelijk ontbreken, en voor kinderen zijn sommige scènes iets té schokkend - waarmee de film weer absoluut in overeenstemming is met de - geef maar toe - wrede bijbelverhalen die het boek promoot. In de Nederlands genasynchroniseerde versie werd zelfs in enkele scènes behoorlijk de schaar gezet, waarmee de film aan impact verloor, maar waarbij we ons ineens de vraag kunnen stemmen voor welk soort publiek de film dan wel bestemd mag zijn.



En dat is niet zo'n makkelijke vraag: Adamson is trouw genoeg gebleven aan zijn bronmateriaal, en dat de film daardoor soms wat pace mist, is helemaal te wijten aan Lewis. Zo blijft onder meer het spelletje cricket dat de kinderen in de tuin van de professor spelen, behouden, en worden dergelijke details gelukkig terwille van de intrinsieke domheid van het Amerikaanse filmkijkend publiek niet opgeofferd. Los, onafhankelijk en objectief bekeken is The Chronicles Of Narnia: The Lion, The Witch And The Wardrobe een mooie fantasyfilm, die misschien net niet genoeg durft te kiezen voor een kinder- dan wel een volwassenenpubliek, maar toch boeiend genoeg blijft door onder meer de begenadigde inbreng van acteurs als Tilda Swinton, die een véél onderkoelde en minder Dokter Krimson-schurkachtige White Witch neerzet dan Barbara Kellerman in de BBC-verfilming. Een daverende sterrencast zoals Lord Of The Rings is er nochtans niet, ondanks de steminbreng van Liam Neeson, Dawn French, Rupert Everett en de niet gecrediteerde Michael Madsen, en daar verliest de film de vergelijking mee, alhoewel het acteerwerk van de kinderen verhoudingsgewijs redelijk is, en niet één aaneenschakeling van mierzoete retoriek wordt. Ook probeert "christelijk rechts" in Amerika deze prent naar voor te schuiven als hét alternatief voor hun ogen moreel compleet ontaarde Harry Potter, maar ook die film zal allicht een groter publiek kunnen aanspreken.

The Chronicles Of Narnia wordt daarom best niet met die andere, voornoemde illustere voorbeelden in één adem genoemd, want alhoewel er ontegensprekelijk bepaalde overeenkomsten zijn, die overigens common ground zijn in het fantasy-genre, is de opzet van deze prent totaal anders.



Deze extended edition van The Chronicles Of Narnia duurt welgeteld zeven minuten langer (!) dan de theatrical cut. De verschillen zijn over de hele film van meer dan 2 uur uitgesmeerd, wat maakt dat we enkel wat verlengde scènes en een paar zeer kleine toegevoegde details krijgen. Zo zien we onder meer in de openingsscène Lucy haar knuffelhond aan Edmund geven, een paar extra vliegende creaturen in de grote finale, en ziet Lucy voor het huis van de familie Beaver een bevroren vis in het meer. Het merendeel van de uitgebreide scènes is echter "opgerokken": de impact van de twee elkaar treffende legers blijft nog een paar seconden langer uit, Edmund blijft wat langer treuzelen op de met standbeelden gevulde binnenplaats van de White Witch, en vooral scènes met visuele bravoure, waarbij de actie intussen uit niet méér bestaat dan het volgen van de eindeloze voettocht van de kinderen, of een panoramisch shot over Aslans kamp, duren hele seconden (!) langer. Heel af en toe wordt er een ander shot gebruikt, zoals het begin van de cricket-scène, maar globaal gezien mist deze versie niets substantieels dat in de vorige versie wel zat. De versie werd dus niet aangewend om bijvoorbeeld de martelscène explicieter te maken, en alhoewel toch zowat de helft van de nieuwe scènes in de slag om Narnia zitten, maken deze geen substantieel volwassener indruk. Als het U kortom alleen om de film te doen is, is deze extended edition geen haar beter of slechter dan de oude versie, en is het verschil in vergelijking met bijvoorbeeld The Da Vinci Code minimaal. Wij zullen in ruil de verschillen in de bespreking óók minimaal houden, en die in de score al evenzeer.



BEELD EN GELUID
De beeldkwaliteit is in alle opzichten vergelijkbaar met die van de 2-discversie: mooi contrast, zuivere kleuren en geen artefacts van betekenis. In tegenstelling tot de 2-discversie wordt er echter nu geen verschillende Vlaamstalige en Nederlandstalige versie op de markt gebracht, maar samen met de Engelse track wordt het geheel in één zwik uitgebracht, allemaal in een Dolby Digital 5.1-variant. Eens te meer blijven we van de DTS-track die onder meer op de regio 1-versie te vinden is, verstoken, en ook de giftset met twee boekensteunen met afbeeldingen van Lucy en Mr. Tumnus zijn hier in de Benelux nergens te vinden. Voor onze bespreking baseren we ons uiteraard op de originele Engelse geluidstrack, die net als de 2-discversie piekfijn is met grote stereospreding, aggressief subwoofergebruik en bol staat van de subtiele en minder subtiele ambiënte geluiden.

EXTRA'S
Wenst U toch een goeie reden te vinden om een upgrade te doen naar deze 4-disc, dan kunnen we U de extra's aanbevelen. De eerste twee discs zijn voor 99 % gelijk aan die van de oude versie, met als enige twee substantiële verschillen een minuutje inleiding van regisseur Andrew Adamson en lichtjes gewijzigde menu's. Op disc 1 vinden we nog een blooper-reel van 4 minuten terug, evenals een pop-up fact track die echter niet compatibel is met de ondertiteling, en twee audiocommentaartracks. Op beide tracks staat regisseur Andrew Adamson centraal, met op de eerste track het gezelschap van de vier kindacteurs, en op de tweede producent Mark Johnson en productie-designer Roger Ford. De eerste track is nog het beste te beschrijven als het audio-equivalent van een McDonalds-feestje, en is eerder gericht op het jongere publiek, dat dan weer zelden of nooit een commentaartrack zal beluisteren, en dan nog de ogen wijd open zal trekken als blijkt dat de "Nederlandstalige" kindacteurs hierop plots Engels spreken. De tweede track is meer technisch van aard, en soms gezien de lengte van de film een beetje op het vervelende af. Roger Ford vond het blijkbaar zelfs niet eens de moeite om naar de opname te komen, en zijn bijdrage is dan ook telefonisch. De commentaartracks zijn overgenomen van de theatrical cut, en maken het als onbedoeld neveneffect wel héél eenvoudig om de uitgebreide scènes te identificeren: er vallen gewoon stiltes op die momenten.



De extra's op de tweede disc vallen uit elkaar in twee secties, "Creating Narnia", die meer over de film gaat, en "Creatures, Lands & Legends" die de kijker meer achtergrondinformatie verschaffen over de fantasiewereld van Lewis. In de eerste sectie treffen we eerst en vooral twee documentaires aan. "Chronicles of a director" (38 min.) vertelt ons de geschiedenis van het maken van de film, verteld vanuit het standpunt van regisseur Adamson, alhoewel de andere castleden occasioneel ook hun inbreng mogen doen. Tegen de verwachtingen in bevat de documentaire nogal wat substantie, alhoewel Adamson af en toe toch ook eens uitglijdt over de rijkelijk vloeiende hoeveelheid zeep. "The children's magical journey" (26 min.) toont ons hoe de vier kinderen tegenover het filmproject stonden. Deze featurette is iets recenter opgenomen, waardoor onder meer Skandar Keynes (Edmund) intussen een flinke opstoot van zijn groeihormonen heeft gehad. Om de verwondering in het gezicht van Georgie Henley (Lucy) treffend te kunnen in beeld brengen, heeft ze de set van het besneeuwde Narnia pas te zien gekregen tijdens de opname, waar ze geblinddoekt naar toe is gevoerd. "Evolution of an epic" is nog eens een verzameling van vier onderdelen, die samen 124 minuten bestrijken. Beginnen doen we met "From One Man's Mind", een 4 minuten durende, zéér gesynthetiseerde biografie van Clive Lewis, gevolgd door het lijvige "Cinematic Storytellers" (55 min.), een in acht hoofdstukken verdeelde, van een play all-functie voorziene schare featurettes waarin we de verschillende stadia van de productie te zien krijgen. Een zelfde aanpak krijgen we bij "Creating Creatures" (54 min.), wat is opgedeeld in 11 onderdelen en waarin de verschillende, al dan niet menselijke, personages uit de film worden belicht. Liefhebbers van visuele effecten komen tot slot nog aan hun trekken in "Anatomy Of A Scene - The Melting River", een 12 minuten onthullende kijk op de trucages die met deze scène gepaard gaan.

"Creatures, Lands & Legends" vangt aan met een 15 minuten durende documentaire "Creatures Of The World", een beetje analoog qua inhoud als het voornoemde "Creating Creatures", met dat verschil dat hier wordt uitgegaan van de (doorgaans rijk geïllustreerde) boeken van Lewis zelf. Daarnaast krijgen we nog een aanklikbare landkaart "Explore Narnia", met daarin vijf nader toegelichte lokaties, en "Legends In Time", waarin de gebeurtenissen in de boeken op een dubbele tijdschaal met elkaar worden vergeleken: de jaren die de kinderen hebben doorgebracht in Narnia duren op het Engelse platteland blijkbaar maar een klein uurtje. Tot slot hebben we nog minstens twee easter eggs gevonden.



Disc 3 bevat maar één bonusfeature, maar het is er één van formaat: de documentaire "C.S. Lewis: Dreamer Of Narnia". Deze 76 minuten durende documentaire geeft ons een beter inzicht in de leefwereld van C.S. Lewis, en hoe de gebeurtenissen in zijn leven, vooral dan op spirutueel gebied, zijn werk hebben beïnvloed. Omdat de boeken in het Engelse taalgebied nu éénmaal een veel grotere naambekendheid genieten dan hier - vooraleer de eerste film op het grote doek te zien was, was een bundel met de in Nederlands vertaalde zeven novellen praktisch onvindbaar hier, en mocht je al van geluk spreken als je in de tweedehands boekenwinkel een beduimeld exemplaar van Het Betoverde Land Achter De Kleerkast vond. In Amerika heeft daarentegen ongeveer iedereen deze boeken ooit wel gelezen, van geschoolde academici met een graad in literatuur tot de gemiddelde Joe Sixpack, en iedereen heeft er zo ook wel zijn of haar mening over. Deze meningen worden door de chronologische biografie van Lewis geweven, samen met illustraties uit de verschillende Narnia-boeken. Inhoudelijk is er quasi onvermijdelijk wel wat overlap met de documentaire Chronicling Narnia van House of Knowledge.

Disc 4 bevat het koninginnestuk van deze 4-discversie, de 140 minuten durende documentaire "Visualising The Lion, The Witch And The Wardrobe". In tegenstelling tot andere soortgelijke documentaires, waarbij de onderwerpen thematisch behandeld worden, volgt de mengeling van interviews, behind-the-scenes materiaal en fragmenten, meestal er netjes als picture-in-picture ingemonteerd, ditmaal de chronologie van de film, beginnend bij het bombardement op Londen en eindigend met Lucy's laatste discussie met professor Kirke. Kleding, muziek, speciale effecten, make-up... de onderwerpen worden telkens bovengehaald wanneer de film dat vergt, en dat maakt de documentaire ondanks zijn lengte toch nog bekijkbaar.



Los daarvan vinden we nog een kleine featurette "Anatomy of a scene: Behind the Battle" van 8 minunten terug op deze disc, waarbij de aandacht vooral gaat naar het computerprogramma dat gebruikt wordt de beweging van de twee over elkaar staande legers te simuleren. Liefhebbers van conceptueel schetswerk kunnen tenslotte nog eens hun hartje ophalen in een drietal galerijen, onderverdeeld in 91 conceptuele tekeningen, 29 landschappen en 53 schaalmodellen.

CONCLUSIE
De 4-discversie van The Lion, The Witch And The Wardrobe voegt qua film niet veel bij wat er niet reeds in de theatrical cut te zien was, en de DTS-track van de regio 1-versie ontbreekt, maar het supplementaire bonusmateriaal, vooral dan de uitgebreide documentaire op disc 4, is echt wel netjes. Een upgrade is dan ook vooral aan te raden aan de liefhebbers van extra's, waarbij wel wel even willen wijzen op het toch niet zó budgetvriendelijke prijskaartje.