FILM
Storytelling, één van de meest geliefde films van beroepsmisantroop Todd Solondz, is een tweeluik waarin een stelletje outcasts en hun worsteling met het schoolmilieu centraal staan.

In het eerste en kortste luik, 'Fiction' getiteld, volgen we de lotgevallen van de motorisch gehandicapte Marcus en zijn knappe vriendin annex klasgenootje Vi. Wanneer Marcus tijdens de literatuurles bijzonder slechte kritiek krijgt van zijn leerkracht op een door hem geschreven kortverhaal, is deze zodanig verontwaardigd door het gebrek aan steun vanwege zijn vriendin dat hij het met haar uitmaakt. Een gevoel van schuld drijft Vi naar een bar waar ze haar verdriet hoopt te verdrinken. Maar tot haar grote verbazing treft ze er de knappe en strenge literatuurleerkracht aan. In plaats van boosheid heerst er een seksuele spanning tussen de twee. Vi kan de verleiding van de leerkracht niet weerstaan en belandt uiteindelijk met hem in bed. De misvormde en van schrijverstalent gespeende Marcus blijft alleen achter.

Het tweede en langste luik, logischerwijs 'Non-fiction' genaamd, vertelt over de aan lager wal geraakte filmmaker Toby Oxman (schitterend gespeeld door Paul Giamatti) die een documentaire wenst te draaien over het leven van jongeren in een hogeschool. Na enkele mislukte pogingen het project in de startblokken te hijsen, komt Toby in contact met de luie en volstrekt ambitieloze scholier Scooby. Scooby bevindt zich dag in dag uit in een marihuanaroes maar heeft desalniettemin één wensdroom: beroemd worden, en dan nog het liefst zonder een vinger uit te steken. Hij ziet zijn kans gerealiseerd wanneer Toby hem als onderwerp voor zijn documentaire vraagt. Via Scooby komt de documentairemaker in contact met diens disfunctionele familie, bestaande uit een strenge vader met overgewicht (John Goodman), een preutse moeder, en twee broertjes, de ene een aanstellerig betwetertje dat zich in zijn vrije tijd met hypnose bezighoudt, de ander een geblondeerde sportman voor wie een blitse sportwagen het hoogste goed is. Met zijn camera registreert Toby de dagelijkse beslommeringen van het gezinnetje en de vele lotgevallen die hun hardnekkig in stand gehouden huiselijkheid onderuithalen. Hij tracht via zijn documentaire de menselijkheid van zijn onderwerpen in het daglicht te stellen en een filantropische houding tegenover hen in te nemen, maar slaagt daar niet in. Hoe hard hij ook probeert: zijn documentaire blijkt een poel van leedvermaak.

Wrange situaties. Manke, gebrekkige personages. Plaatsvervangende schaamte. Todd Solondz, de Übernerd der cinematografie, zou er een patent op kunnen nemen en daar een flinke stuiver aan verdienen. Zijn films zijn een doorn in het oog van het soort cineasten die zich vergrijpen aan hun geloof in het 'menselijk potentieel', in het goede, in het humanisme, in de positieve resultaten van hard werk, en die deze afmattende ideologieën in een gepolijst 'from zero to hero' -jasje proppen. Todd Solondz vormt een sterk tegenwicht voor dit soort films. Hij haalt de American Dream onderuit. Storytelling staat dan ook bol van vereenzaamde figuren die, verdwaald in hun eigen wensen en dromen, krampachtig trachtten te creëren, loopt over van pijnlijke situaties waarbij de natuurlijke en onnatuurlijke menselijke hiërarchieën aan het licht worden gebracht en bevat bovendien een stevige dosis zelfrelativering. Todd Solondz doet zelf ook mee. Het is te zeggen: in de metaforische figuur van Toby Oxman, de mislukte filmmaker die, hoe hard hij ook probeert een ernstig mensbeeld aan zijn documentaire op te hangen, steeds weer in een komedie vervalt.

De scherpzinnigheid en de radicale manier waarop Solondz met het basismateriaal omspringt zorgt voor hilarische en pijnlijke momenten, meestal beiden tegelijk, en deze aanpak verheft de film boven de gemiddelde zwarte komedie. Af en toe kon ik mij echter niet van de indruk ontdoen dat Solondz iets teveel hooi op zijn vork neemt en volstrekt overbodige plotwendingen aan het verhaal toevoegt. Een voorbeeld hiervan is de scène waarin de jongste telg van de familie zijn vader hypnotiseert met de vraag nog enkel en alleen van hem te houden. Deze scène kan gemakkelijk weggelaten worden zonder de structuur en de essentie van de film aan te tasten. Ze voelt ook aan alsof ze er met de haren is bijgetrokken. Een tweede puntje van kritiek is de onevenwichtigheid van het geheel, mede veroorzaakt door bovengenoemde redundante scènes. Het eerste deel, met name 'Fiction', duurt een schamele 26 minuten, en biedt geen tegenwicht voor het tweede deel wat na 58 minuten afklokt, de totale duurtijd op 84 minuten brengend. De duurtijd van een film is natuurlijk niet belangrijk, maar hier voelt het toch een beetje aan als een opeenvolging van een kortfilm en een middellange film. Storend hoeft deze onevenwichtigheid, die trouwens een kenmerk is van al de films van Solondz, niet te zijn, maar dat neemt niet weg dat ze wel degelijk opvalt.

Al bij al gaat het hier om een onderhoudende, soms grappige, soms pijnlijke, en steeds boeiende registratie van menselijk leed... vermaak. Een uitstekende 'from zero to zero'-film.

BEELD EN GELUID

De film staat met de juiste beeldverhouding van 1.85:1 anamorf op het schijfje. De beeldkwaliteit is niet bijzonder goed, maar ook niet zeer slecht. Er valt redelijk wat filmgrain te bespeuren en dit heeft zo zijn gevolgen voor de beeldscherpte, die niet van topkwaliteit is. Veel zal ook te maken hebben met het feit dat men ervoor gekozen heeft deze betrekkelijk korte film (84 minuten) op een single-layer dvd-5 te transfereren waardoor er toch wat compressie is uitgevoerd. De kleuren ogen over het algemeen een beetje flets maar het zou kunnen dat dit eigen is aan de gebruikte filmprint. Het contrastniveau is onderhevig aan dezelfde fletsheid. Er is slechts zeer zelden sprake van vuiltjes of krasjes. Digitale artefacten zijn niet aanwezig. Geen fantastische beeldkwaliteit dus, maar een neutrale. Niet zeer goed. Niet zeer slecht. De Dolby Digital-geluidstrack heeft een 5.1 codering meegekregen en klinkt naar behoren. De film spitst zich vooral toe op dialogen. Het zijn dus veelal de voorste luidsprekers die worden aangesproken. Af en toe zorgen de subtiele omgevingsgeluiden en de muziek voor wat ruimtelijkheid, maar ik hoef er natuurlijk niet aan toe te voegen dat er beter testmateriaal voor uw homecinema voorhanden is dan deze Storytelling.

EXTRA'S
Er staat geen enkele extra op het schijfje.

CONCLUSIE
Storytelling is een onderhoudende, scherpe en bijzonder cynische film die overloopt van pijnlijke situaties en een wrange nasmaak heeft. Een tikkeltje onevenwichtig, dat wel, maar desondanks de moeite van het bekijken meer dan waard. Technisch stijgt de dvd niet uit boven de middelmaat, maar laat dat de pret vooral niet bederven.