FILM
Door zijn eeuwige fascinatie voor zowel de menselijke dualiteit als het samensmelten van het organische en het anorganische, was David Cronenberg dé geschikte man om cultklassieker The Fly in 1986 nieuw leven in te blazen. Er blijft dan ook haast niets over van de campy sfeer en exploitatieve stijl van het origineel uit 1958, want Cronenberg drukt compleet zijn stempel op het materiaal. Vreemd genoeg gaat het artistieke hierbij niet ten koste van het commerciële, want ondanks de vaak gruwelijke scènes, een relatief gebrek aan actie en een scenario dat een kruising is tussen bizar en operatesk, groeide de prent uit tot een bona fide hit. Terecht, want The Fly is meer dan twintig jaar na de eerste release nog steeds een hoogst entertainende film over intrigerende thema's.

Cronenberg verliest geen tijd in het opzetten van de premisse. We zijn amper vijf minuten onderweg als teruggetrokken wetenschapper Seth Brundle aan nieuwsgierige reporter Veronica Quaife heeft verteld over zijn uitvinding die 'de wereld zal veranderen', haar heeft meegenomen naar zijn lab en haar een demonstratie heeft gegeven. De uitvinding in kwestie blijkt een teleportatiecabine, die een voorwerp moleculair ontbindt en het vervolgens op een andere plek intact recreëert. Brundle raakt echter gefrustreerd wanneer de teleportatie van levende organismen problematischer blijkt. In een jaloerse bui - Veronica komt nog maar net uit een relatie met hoofdredacteur Stathis Borans wanneer ze iets met de uitvinder begint - test Brundle de teleportatie op zichzelf uit. Ogenschijnlijk met succes. Wat hij niet weet, is dat een vlieg samen met hem in de cabine zat en dat de computer de twee organismen heeft versmolten. De vlieg blijkt bovendien de dominante persoonlijkheid, want langzaam maar zeker verandert Seth Brundle in een insect.

Wat vandaag waarschijnlijk zou uitmonden in een showcase voor special effects - ik houd mijn hart vast voor de nieuwe remake waarover gefluisterd wordt in Hollywood - lijkt in Cronenbergs handen meer op de verfilming van een intens theaterstuk. Er zijn immers slechts drie protagonisten en een handvol locaties, wat de sfeer van een huis clos nog meer naar de oppervlakte brengt. Door bovendien niet enkel de fysieke veranderingen van een metamorfose te tonen, maar ook dieper te graven naar de psychologie erachter, is The Fly feitelijk meer een psychologisch drama dan een horrorfilm. Niet dat liefhebbers van bloed en ingewanden niet aan hun trekken zullen komen, overigens. De Oscarwinnende make-up oogt heerlijk rottend en slijmerig, terwijl de visuele effecten verrassend goed overeind blijven na meer dan twintig jaar. Het inventieve design van Brundles transformatie in 'Brundle-Fly' kan bovendien qua iconische kracht perfect naast de al even legendarische designs van de befaamde Universalmonsters uit de jaren dertig geplaatst worden.

Om de kijker een geloofwaardige verhaalboog te bieden, rekent Cronenberg voor een flink deel op zijn acteurs. Het scenario is namelijk ijzersterk, maar gaat soms zo fel voor de pathos dat de film de metarealiteit van een opera krijgt. De acteurs moeten kortom de excessen van het script verzachten met doorleefde vertolkingen. Daar slagen alle protagonisten uitstekend in. Als het centrale personage evolueert Jeff Goldblum van een schuwe wetenschapper naar een overambitieuze, arrogante freak. Het aantal vliegentics groeit geleidelijk in zijn performance - en geregeld verdwijnt alle menselijkheid uit het karakter - maar in Goldblums ogen (meer heb je niet om op af te gaan in de laatste stadia van de transformatie - fonkelt hoe dan ook steeds nog de hoop op een terugkeer van de originele Seth Brundle. Geena Davis zit opgezadeld met de meest ondankbare rol van de prent: de geliefde die de transformatie lijdzaam moet aanzien. Toch haalt ze met humor en ingetogen angst meer uit de rol dan je zou vermoeden. Het feit dat zij en Goldblum tijdens de opnames een koppel waren, zorgt bovendien voor een goede chemie tussen de twee personages. De derde poot van de acteerstoel, John Getz, meandert als een losse flodder doorheen The Fly. Hij fungeert voornamelijk als katalysator voor enkele memorabele scènes en minder als een volledig gerond karakter. Een onvergetelijke cameo is er voor regisseur Cronenberg als gynaecoloog.

De Canadese cineast heeft sinds The Fly nog ettelijke keren de dualiteit van de mens en de vele facetten van de metamorfose onderzocht. Soms kwam hij aardig in de buurt van de kwaliteit van The Fly, maar evenaren deed hij zijn beste film nooit. Dat is echter geen schande, want dit blijft waarschijnlijk de meest entertainende doch diepe horrorfilm van de laatste kwarteeuw. Weinig genres verouderen zo snel als het horrorgenre omdat de grenzen met iedere goede prent weer een beetje verlegd worden. Het is bijgevolg een testament voor de kracht van The Fly dat de prent ook in 2008 een publiek nog de daver op het lijf kan jagen, door de gruwelijke effecten maar vooral door de horror die de personages intern ervaren, waardoor zelfs een extreme premisse als deze relevant is voor God en klein Pierke.

BEELD EN GELUID
Als je er rekening mee houdt dat dit een prent is van bijna 25 jaar oud, kan je niet anders dan onder de indruk zijn van de visuele presentatie op Blu-ray. Wie wil muggenziften kan opmerken dat grain geregeld zichtbaar is, vooral in de duistere scènes, die talrijker worden naarmate de film vordert. Ook de doffe kleuren zullen niet iedereen kunnen overtuigen, hoewel dit waarschijnlijk vooral een artistieke keuze van Cronenberg was. Maar ik was dus danig onder de indruk van de beeldkwaliteit, die scherpere beelden dan ooit tevoren toont van Brundle-Fly, haast geen printbeschadigingen bevat en de visuele kracht van de film ten volle uitbuit. Ook het geluid klinkt uitstekend. De soundtrack staat als een DTS-HD-spoor op de schijf en steekt meteen krachtig van wal met de weergave van Howard Shores indrukwekkende muziek op de openingsgeneriek. Vervolgens worden heldere dialogen afgewisseld met harde schokeffecten in een mix die een goed evenwicht vindt tussen de beide.

EXTRA'S
De disk is volgestouwd met talloze interessante extra's. David Cronenberg is zijn erudiete zelf in een prima Audiocommentaar dat iets te veel stiltes bevat, maar genoeg inzicht geeft in Cronenbergs brein om de genese en executie van The Fly beter te kunnen vatten. Voor wie nog meer weetjes wenst, is er de optie van een Trivia Track. De cineast is niet aanwezig in een lange documentaire over het maken van de film, maar ieder ander cast- en crewlid wel. Fear of the Flesh (134 min.) is als documentaire niet vernieuwend, maar gaat wel in detail over elk aspect van de productie en laat nooit eerder vertoonde beelden zien van de opnames. The Brundle Museum of Natural History (11 min.) geeft inzicht in de Oscarwinnende make-up, en bevat enkele visuele effecten (waaronder een leuke scène waarin Cronenberg zelf rondhuppelt als Brundle-Fly). Ze zijn niet allemaal even interessant, maar het is fijn te zien welke pistes de finale cut niet haalden. Onder de noemer is vervolgens een massa materiaal verzameld: het originele kortverhaal dat de basis vormde van de film, twee scenarioversies en drie bijkomende artikels.  Promotional Materials bevat trailers en tv-spots voor niet enkel deze film, maar ook van de barslechte sequel én de oorspronkelijke Fly-films uit de jaren vijftig. Een Fly Swatting-spelletje werkt op de zenuwen, maar de aanwezigheid van een Search Index - waarmee je a.h.v. tientallen trefwoorden naar een scène naar keuze kan springen - zou op elke Blu-ray verplicht moeten worden wegens fascinerend, handig en interessant.

CONCLUSIE
The Fly blijft een kwarteeuw na release een dijk van een horrorfilm. De mix tussen een intens drama en de visueel verbluffende metamorfose van een wetenschapper in Brundle-Fly is nagenoeg perfect en maakt dit niet enkel David Cronenbergs beste film, maar de beste horrorfilm van de laatste 25 jaar. Beeld en geluid zijn bovendien van uitstekende kwaliteit op deze Blu-ray en de bonussectie is een exhaustieve schatkist vol inzichtelijke elementen.