De zeventienjarige Koerd Bilal (Firat Ayverdi) heeft er een reis van drie maanden opzitten. Vanuit Irak is hij naar Calais gekomen in de hoop met een overzetboot in Engeland te geraken waar hij met z’n vriendinnetje Mina hoopt te trouwen. Groot is z’n teleurstelling als hij van voormalige dorpsgenoten verneemt dat een legale oversteek zonder geldige documenten onmogelijk is: de haven en de toegang tot de kanaaltunnel zijn hermetisch afgegrendeld en net zoals de rest van de honderden illegalen is hij veroordeeld tot een bestaan in een geïmproviseerd kamp van versleten tentjes en gammele hutten van karton en golfplaten zonder elektriciteit of stromend water en ‘s avonds een karige warme maaltijd van een liefdadigheidsorganisatie. Hij besluit dan maar om het Kanaal over te zwemmen, want hij kan met het blote oog de witte kalkformaties langs de andere kant van het water zien en de afstand is klein bier tegenover de duizenden kilometers die hij net achter de rug heeft. Hij gaat naar het plaatselijke zwembad om te trainen en ontmoet er zweminstructeur Simon (Vincent Lindon) die bereid is om hem tegen betaling een paar uren les te geven.

 

 

Simon is niet van gisteren en hij heeft snel door waarom het Bilal te doen is. Hij vertelt hem over de sterke stroming in het Kanaal, de grote tankers die er elk halfuur passeren, de rigoureuze controles van de kustwacht en de watertemperatuur die gemiddeld zo’n 10 graden bedraagt. Maar Bilal laat zich niet afschrikken en Simon, in een scheiding gewikkeld met zijn vrouw Marion, raakt onder de indruk van het volhardingsvermogen van zijn pupil. Niet uit menslievendheid, maar om indruk te maken op Marion en in een poging om haar terug te winnen, besluit Simon om Bilal te helpen. Daarvoor neemt hij grote risico’s, want volgens een nieuwe wet is het Franse burgers verboden om illegalen te helpen of onderdak te bieden. Niemand mag ze aanmoedigen om te blijven en ze mogen geen hoop koesteren op een positieve uitkomst.

 

 

Toen Welcome in de Franse zalen kwam, stak er een storm van protest op bij onze zuiderburen. Niet wegens de onmenselijke behandeling van illegalen in Calais, dat verhaal is al jarenlang bekend en werd breed uitgesmeerd in de media, maar wegens de sancties tegen gewone Franse burgers die om humanitaire reden hulp bieden en daarvoor een gevangenisstraf riskeren. Demonstranten eisten een wetwijzing, maar die werd in het parlement weggestemd en ondertussen is de situatie nauwelijks veranderd, zij het dat de Franse politie in het voorjaar van 2009 de tentenkampen opruimde omdat ze teveel de aandacht trokken en fatsoenlijke burgers een doorn in het oog waren. In Welcome legt regisseur Philippe Lioret de vinger op de wond en brengt hij verslag uit over wat hij zelf in Calais kon vaststellen: mensonwaardige leefomstandigheden, harde politieacties, regelmatig dode illegalen in vrachtwagens, de onverschilligheid en de rassenhaat van de plaatselijke bevolking. Mochten dit joden in nazi-Duitsland zijn geweest, de wereld schreeuwde moord en brand, verklaarde Philippe Lioret in een interview ter gelegenheid van de première van de film, maar zo’n straffe ondertitel heeft Welcome niet nodig, want de regisseur heeft z’n kritiek heel handig verpakt in een film die meer is dan een pamflet tegen onrecht. Zijn hoofdpersonage Simon is net zoals Bilal een kwetsbare figuur: zijn vrouw heeft hem verlaten voor een andere man en de definitieve regeling van de scheiding hangt in de lucht, terwijl hij die zelf nooit gewild heeft. Bilals inspanningen voor het meisje van zijn dromen brengen Simon in de war en als Marion hem vraagt waarom hij al die moeite doet voor een illegaal, dan heeft hij de reden heel goed voor ogen: omdat ik toen jij wegging niet eens de moeite nam om de straat over te steken en je tegen te houden. Hij zegt het met zelfverwijt, alsof het enig verschil had kunnen maken.

 

 

Net zoals alle burgers in Calais heeft Simon de illegalen jarenlang zien rondhangen in de haven en langs de mensenhoge afrastering van staal- en schrikdraad op de helling boven de treinsporen richting Engeland. Nooit heeft hij zich vragen gesteld. Ze waren er gewoon, zoals het onkruid in de berm en de zwerfhonden langs de route nationale richting zuiden. En plots wordt zo’n illegaal een mens van vlees en bloed, een onschuldige vreemdeling die hem nodig heeft voor een hoger, maar illegaal doel en die bereid is om er z’n leven voor te riskeren. Verrassing en verwondering slaan om in betrokkenheid en sympathie en uiteindelijk in vriendschap, voor zover die kan bestaan tussen een oudere teleurgestelde man op z’n retour en een levenslustige spring-in-‘t-veld met branie. Het resultaat is een aandoenlijke en aangrijpende film tegen een bittere sociale achtergrond met personages die vertederen en emotioneren, want wat is er mooier dan een vriendschap zonder voorwaarden waarbij niemand verliest en waarvan iedereen hopelijk alleen maar beter wordt? Simon wordt de vader die hij nooit is geweest, hij herkent de knaap die hij altijd heeft willen zijn en hij bewondert in Bilal de vastberaden minnaar, de onverstoorde doorzetter, de durver en de dromer.

 

 

Olivier Adam en Emmanuel Courcol - in 2006 leverden ze samen het scenario voor Philippe Liorets Je Vais Bien, Ne T’en Fais Pas (2006) over een 19-jarige tiener die na een taalvakantie thuiskomt en merkt dat haar tweelingbroer spoorloos verdwenen is, wat haar ouders schijnbaar onverschillig laat - hebben voor Welcome een zuinig en rustig, maar intens scenario geschreven met spaarzame dialogen, waarin ze de kritiek op het illegalenbeleid in hun land naadloos combineren met een grote vriendschap en de midlifecrisis van een veertiger. Philippe Lioret richt zijn camera vooral op hoofdpersonage Simon en toont hem in wat bij momenten banale situaties lijken of momenten van intense eenzaamheid en twijfel. Vervolgens komt Bilal zijn leven binnengewandeld, aarzelend en angstig. Het contact is afstandelijk, afwerend, want Simon kent dat soort wel: donker van huidskleur, fel behaard en met ogen als gloeiende kool onder een gerafelde capuchon, ongeschoren, ongewassen, haveloos en altijd in groepjes van drie of vier, slenterend, speurend naar een gaatje in de dichte mazen van een haast ondoordringbaar stalen gordijn. En dan trekt Bilals vastberadenheid z’n aandacht. In close up laat de regisseur Simons blikken de jonge Koerd gadeslaan tijdens het zwemmen of terwijl hij aansluit voor een warme maaltijd in de dokken. De onverschilligheid maakt plaats voor nieuwsgierigheid, actieve participatie en vervolgens medeplichtigheid, want Simon is tot een besluit gekomen; z’n kaken verharden, z’n geest gaat in versnelling, allemaal in korte, goed getimede en vooral zuinige scènes zonder veel dialoog. Lioret is goed in korte en veelzeggende dioloogscènes, maar ook zonder veel blabla op z’n Frans is hij in staat om de kijker door te laten dringen tot de essentie van zijn personages, tot het eelt op hun ziel, zoals in de scène waarin Bilal verteld wordt dat niemand nog met hem in een vrachtwagen de overtocht wil wagen. De beiden mannen staan schuin achter elkaar. Er worden nauwelijks blikken gewisseld en wat ze zeggen stelt haast niets voor, maar ze begrijpen elkaar en in een scène van niet meer dan een paar seconden maken ze de toeschouwer deelgenoot van hun afschuwelijke avonturen tussen Koerdistan en Calais.

 

 

Vincent Lindon (Simon), bij ons beter bekend als ex-vriendje van prinses Caroline van Monaco dan als filmacteur, brengt het er uitstekend vanaf als de getormenteerde veertiger in een hopeloze strijd om z’n eigen leven weer op de rails te krijgen. Daarvoor heeft hij weinig lichaamstaal nodig, want z’n afgemeten mimiek en de blik in z’n ogen zeggen meer dan een acteur met woorden duidelijk kan maken. Z’n drama, dat regisseur Lioret langzaam ontvouwt, is echt en het houdt de kijker in de ban, want wat aanvankelijk op egoïsme en berekening lijkt, groeit uit tot een diepmenselijk gebaar gepaard aan een onstuitbare drang om de loop der dingen te beïnvloeden, in de hoop een schijnbaar niet te vermijden echtscheiding te voorkomen. Debutant Firat Ayverdi (Bilal) blinkt uit door zijn frisheid en door de ontwapenende naïviteit waarmee hij de rol van de jonge Koerdische illegaal invult.

Welcome staat in een mooie 2.35:1-beeldverhouding op deze dvd waardoor de brede panoramische opnamen van de bedrijvigheid in de haven van Calais voor indrukwekkend beeldmateriaal zorgen. Hetzelfde geldt voor de opnamen van het Noordzeestrand dat er grauwer en kaler bijligt dan wij gewend zijn, want de Franse Noordzeekust is minder volgebouwd en kapotgemaakt dat de onze. Het kleurenpalet is veelzijdig, mede door de afwisseling van binnen- en buitenopnamen en heel veel nachtelijke scènes, gewikkeld in donkere tinten van bruin, vuilgeel en blauw. De fragmenten in het zwembad zijn helder en scherp, de nachtelijke opnamen zijn iets korreliger en soms een beetje onscherp, maar dat komt door de bijna totale afwezigheid van kunstlicht. Het geeft de fragmenten een geloofwaardige look en een haast documentair karakter. In de dagscènes is het zwartniveau oké, zonder storende ongerechtigheden. Het geluid is goed van kwaliteit, met een minimalistische soundtrack.

Het Interview met Vincent Lindon (12 min.) biedt de Vlaamse en Nederlandse koper de mogelijkheid om kennis te maken met een acteur die bij ons nauwelijks bekend is, maar die in Frankrijk regelmatig aan de bak komt. Hij praat over zijn rol, over de samenwerking met zijn tegenspeler Firat Ayverdi en over de problematiek van de illegalen in Calais. Uitgebreider, maar daarom niet minder boeiend is het Interview met Philippe Lioret (19 min.) over zijn aanpak, de samenwerking met de acteurs en de reacties op de film. Voorts de Originele Bioscooptrailer en een aantal Andere Trailers uit het Cinéart-aanbod.       

Welcome van regisseur Philippe Lioret is een kleine parel die zoals heel veel goede Franse film onopgemerkt dreigt te blijven wegens de desinteresse van het Nederlandstalige publiek voor Frans-gesproken films. Onterecht, want de Franse cinema is ruim en veelzijdig en behoort na een heel lange crisis opnieuw tot de top in Europa. Philippe Nioret slaagt er in om een actueel sociaal-maatschappelijk thema te combineren met een indringend portret van een veertiger. Het resultaat is een overtuigende en ontroerende film die u beslist zal appreciëren.