Double Indemnity maakt deel uit van de Classic Cuts Collection: Film Noir. De andere films in deze collectie zijn In a Lonely Place, The Killers en Gilda.

FILM
Je hebt slechte films, goede, uitmuntende, en films waarvoor het onmogelijk is een woord te verzinnen dat de grootsheid ervan recht doet. Double Indemnity valt zonder twijfel in die laatste categorie. De prent werd gemaakt op het moment dat film noir - weliswaar nog niet onder die naam - voor de grote artistieke en commerciële doorbraak stond en het is wellicht de film die meer dan eender welke andere dé apex van het genre is. Alle karakteristieken van film noir komen immers aan bod. De omineuze voice-over, de genadeloze femme fatale, de moord die te goed is om waar te zijn en de zorgvuldig uitgekozen schaduwen die het in eeuwige zon badende Los Angeles ineens in een angstaanjagende schemerzone transformeren. Beste van allemaal zijn echter de van subtext doordrongen dialogen, geschreven door twee grootmeesters van het cynisme: Billy Wilder en Raymond Chandler. Als je weet dat een boek van een derde grootmeester, James M. Cain, de basis vormde voor de plot, hoef je geen genie te zijn om te weten waarom Double Indemnity nog steeds een van de beste films ooit gemaakt is.

Protagonist is Walter Neff, wiens veilige, saaie leven als verkoper van verzekeringen als sneeuw voor de zon verdwijnt wanneer hij aanklopt bij de aantrekkelijke blondine Phyllis Dietrichson. Zij verleidt hem niet alleen, ze weet hem ook in haar duistere plannen te betrekken. Om zich van haar oudere echtgenoot te ontdoen, wil ze namelijk een levensverzekering afsluiten op zijn naam, zonder zijn medeweten. Enkele weken later zullen zij en Neff hem vermoorden en hem vervolgens van een rijdende trein duwen om een ongeluk te veinzen. Het geld van de verzekering belooft de femme fatale te delen met de verzekeringsagent. Het plan klinkt te goed om waar te zijn, maar verloopt perfect. Tot Neffs baas Barton Keyes - notoir omwille van zijn voorgevoel inzake verzekeringsfraude - lont ruikt. Hij gelooft niet in een ongeluk en denkt aan moord. En daarom neemt hij zowel de 'rouwende' weduwe als Neff onder de loep.

Keyes, uitstekend vertolkt door Edward G. Robinson, mag dan relatief weinig schermtijd krijgen, hij fungeert als het geweten van de film. Om de haverklap pepert hij Neff met memorabele oneliners in: dat verzekeringsfraude noch moord goed te praten zijn en dat lijken de gewoonte hebben om op termijn altijd uit de kast te vallen. Neff laat zich daardoor echter niet tegenhouden en wint daardoor aan sympathie bij de kijker, die waarschijnlijk dezelfde reflex zou hebben. Dit maakt ongetwijfeld een belangrijk deel uit van de blijvende kracht van Double Indemnity: het gemak waarmee de roep van geld en liefde een degelijke man in een handomdraai kunnen corrumperen.

De premisse mag dan ijzersterk zijn, het is de executie die van Double Indemnity een klassieker zonder weerga maakt. Het script van Wilder en Chandler knipt immers van de ene briljante scène naar de andere, met als rode draad een ongeëvenaard oog voor verhalend detail en een oor voor sublieme dialogen. De introductie van Phyllis Dietrichson is op dat vlak het kroonjuweel. Met een zwoele verlokking vertolkt door Barbara Stanwyck lokt de femme fatale hierin de machteloze verzekeringsagent in haar web, met als afrodisiacum een subtiele enkelband. Wat volgt is een reeks dialogen die een Nobelprijs verdienen, een van subtext doordrongen onelinersequentie waarin gebabbel over snelheidsovertredingen een intense seksuele landing krijgt. Het is hier, amper vijf minuten ver, dat de prent voorgoed haar klauwen in je zet om je anderhalf uur lang niet meer los te laten.

Hoewel Raymond Chandler zeker zijn deel van de lof verdient omwille van zijn bijdrage aan de dialogen, is het vooral het talent van Billy Wilder dat geroemd moet worden. Dit is de eerste echte niet-komedie die het Oostenrijkse genie schreef, maar dat zou je niet zeggen. Logisch ergens, want het ingewikkelde web van intriges dat de meeste komedies uit de jaren dertig zo onweerstaanbaar maakt, vinden we ook terug in Double Indemnity, zij het met iets minder gegiechel. Misschien nog indrukwekkender is echter de kunde van Wilder achter de camera in amper zijn derde film als regisseur. Hij vindt keer op keer de juiste sfeer - geholpen door de contrastrijke fotografie van John F. Seitz en Miklos Rosza's omineuze muziek - en kadreert elk shot niet alleen perfect (wat velen kunnen), maar injecteert de shots ook met dramatische span- en stuwkracht (wat weinigen gegeven is).

Wilders grootste coup was echter het casten van Fred MacMurray. De acteur draaft vaker op in komedies, maar je zag hem nooit in serieus drama. Dat maakt zijn vertolking als Walter Neff des te verrassender, iets wat Wilder voor ogen had. Zeker als je hem contrasteert met Robinson - een ouwe rot in het gangster- en noirvak - levert dat verbluffende chemie op. Ironisch genoeg is het net in de quasi-perfecte cast dat het enige minpunt van Double Indemnity schuilt: de bijrol van een houterige, niet overtuigende Richard Gaines die enkele minuten lang een smet gooit op wat voor het overige een foutloze film is.

BEELD EN GELUID
Zucht. Zoveel moois op het scherm en wat besluit Universal? Niet eens tijd en geld te stoppen in een fatsoenlijke transfer. Toegegeven, met de contrasten zit het wel snor en ook de scherpte kan nog door de beugel. Maar de zwartniveaus zijn zelfs een mindere film noir onwaardig, laat staan een meesterwerk als Double Indemnity. Ook grain en printbeschadigingen verstoren geregeld het kijkplezier. Bovendien gaat de kwaliteit van de transfer achteruit naarmate de film vordert, waardoor de climax aan kracht inboet. Ook de soundtrack is overigens niet ideaal. De dialogen klinken redelijk dof op de monotrack, terwijl ook de mix tussen dialoog en muziek te wensen overlaat. Voor een dvd waarop geen ondertitels aanwezig zijn, zal dat voor sommige kijkers problematisch zijn.

EXTRA'S
Was dit een release van Warner, dan kregen we ongetwijfeld een tjokvolle Special Edition van deze mijlpaal in de filmgeschiedenis. Universal besloot echter geen inspanningen te leveren voor een bonussectie, wat bij deze reviewer alvast in luid boegeroep resulteert, temeer omdat de Amerikaanse versie wél enkele interessante extra's bevat.

CONCLUSIE
Double Indemnity is de film noir waar alle andere films in het genre naar mogen opkijken. De prent is nagenoeg foutloos in zowel sfeer, vertolkingen als technische executie en kan rekenen op een van de beste scenario's aller tijden. Daarom is het een schande dat zowel de beeld- als de geluidskwaliteit ondermaats zijn en dat er van een bonussectie geen sprake is. Een klassieker van dit torenhoge niveau verdient zoveel beter!