TV-series naar het werk van de Engelse schrijfster Jane Austen doen het altijd uitstekend en de BBC schijnt het patent te hebben op regelmatige remakes. Dat is ook logisch, want het werk van Austen is ongelooflijk populair in de Angelsaksische wereld en haar romans bevatten voldoende historische context, romantiek en sterke personages om nieuwe generaties telkens opnieuw te boeien. Bovendien kijken ze er bij de BBC op toe dat er ook genoeg moderne verwijzingen in de remakes aan bod komen, zodat alle leeftijden zich met het materiaal kunnen (blijven) vereenzelvigen.

 

In het oeuvre van Jane Austen is Emma een beetje het kleinere zusje van Elisabeth Bennet uit Pride & Prejudice (1995) en elke nieuwe versie wordt dan ook meticuleus vergeleken met de serie waarin Colin Firth zich destijds vereeuwigde als de stijve Mr. Darcy. Die vergelijking is niet helemaal eerlijk, want Pride & Prejudice is veruit de beste en meest geliefde roman uit het oeuvre van Jane Austen, maar qua thema komen beide romans heel dicht in elkaars buurt, want de fijnzinnige Mr. Knightley uit Emma heeft precies dezelfde rol als de eerder stuurse Mr. Darcy die Elisabeth Bennet in verwarring bracht. Het verschil tussen Emma Woodhouse en Elizabeth Bennet is echter hemelsbreed, want terwijl Elizabeth de intriges alleen maar onderging, is Emma een geëmancipeerde jonge vrouw die haar lot in eigen handen neemt.

 

Emma Woodhouse (Romola Garai), knap, intelligent, rijk en met een zonnig karakter, lijkt al het goede in zich te verenigen en leeft al bijna eenentwintig jaar op deze aarde zonder noemenswaardige problemen of zorgen. Ze heeft de zorg op zich genomen voor haar oude vader en geniet van het gezelschap van Mr. Knightley (Jonny Lee Miller), een vriend van haar vader, die ze al van kindsbeen af kent en die bijna dagelijks in hun grote landhuis te gast is. Emma schept er genoegen in om de mensen in haar omgeving te koppelen. Bij het begin van de film heeft ze net haar huishoudster/gouvernante aan een goede en welstellende partij geholpen. Voor haar nieuwe gezelschapsmeisje Harriet Smith, mooi gezichtje, naïef en vooral onbemiddeld, heeft Emma de plaatselijke dominee op het oog. Met alle trucjes die ze ondertussen geleerd heeft, probeert ze Mr. Eltons aandacht op Harriet te vestigen, ook al raadt Mr. Knightley haar een onderneming in die zin af. Zelf slaat hij haar geamuseerd gade, met een kritisch oog en gefundeerde verwijten als het de spuigaten uitloopt. Maar ook met een groeiende bewondering.

 

Koppelaarster Emma kan het evenwel niet laten om te intrigeren. Ze gaat er prat op dat ze een perfect instinct heeft voor goede matches. In het geval van Harriet betekent dat echter dat ze de man die echt voor haar protégé geschikt is (een boer in dienst van Mr. Knigthley) zonder meer afraadt. Er zijn betere partijen voor een mooie en goed opgevoede vrouw, zegt ze, waardoor Harriet zich in het hoofd haalt dat Mr. Knigthley himself mogelijk interesse voor haar persoontje heeft. Als Knightley over Emma’s recente bemoeienissen op de hoogte wordt gebracht, maakt hij zich boos, want hij heeft op het jaarlijkse bal gezien voor wie Mr. Elton zich wél veel moeite getroost. Een aanvaring met Emma is niet meer te vermijden, te meer omdat heel gauw blijkt dat de jonge dame zich dit keer wel heel erg heeft vergist met weinig fraaie gevolgen voor Harriet. De relatie tussen Knigthley en Emma bekoelt aanzienlijk en het verschijnen van twee jonge buitenstaanders die elkaar schijnbaar niet kennen, veroorzaakt een crisis als blijkt dat de ene kan rekenen op zíjn sympathie en de andere op die van haar.

 

De BBC heeft Jane Austens Emma in een hedendaags kleedje gestopt. Veel meer dan in eerdere versies is het hoofdpersonage een moderne en vrijgevochten vrouw die niet moet onderdoen voor gelijkgestemde seksegenoten van vandaag. Het geheim schuilt in de kracht van Jane Austens oeuvre, waarin tijdloze personages worden opgevoerd die zich gemakkelijk lenen voor steeds nieuwe interpretaties zonder dat de kwaliteit van haar romans wordt aangetast. Om dat effect te bereiken was het vreemd genoeg niet nodig om het tijdskader aan te passen, want de kracht die van de figuren uit gaat overstijgt moeiteloos de culturele barrières en het archaïsche taalgebruik dat de makers in hoge mate hebben gehandhaafd tijdens de visualisering van het materiaal. Dat heeft te maken met een authentieke benadering in combinatie met een aangescherpte presentatie en een moderne acteerstijl.

 

Romola Garai (Angel, 2007) is zonder meer een uitstekende keuze voor de rol van Emma. Ze geeft het personage pit en energie, maar ze is ook in staat om de serieuze kwaliteiten van het karakter op een geloofwaardige manier zichtbaar te maken, waardoor zeer verschillende gemoedstoestanden vloeiend in elkaar overlopen met nogal wat grappige situaties als direct gevolg. Jonny Lee Miller (Melinda And Melinda, 2004) portretteert Mr. Knightley als de perfecte gentleman en vriend des huizes. Zijn interesse voor Emma beperkt zich tot beleefde bezoekjes en zakelijke praatjes met de veel jongere dochter van zijn vriend en buurman, gespeeld door Michael Gambon, die u beslist herkent als professort Albus Dumbledore uit de Harry Potter-franchise. Hij is als het ware haar oudere broer en zo ervaart Emma hem ook, getuige de familiaire en soms uitgelaten manier waarop ze met hem omgaat, hem durft tegenspreken en hem ronduit haar menig meedeelt op momenten dat ze het niet met hem eens is. In de loop van één jaar verandert hun relatie als gevolg van omstandigheden die ze zelf niet in de hand hebben en die hen definitief van elkaar lijken te vervreemden. Emma’s vader Mr. Woodhouse (Michael Gambon) is te veel met zichzelf en z’n haperende gezondheid bezig om acht te slaan op wat er in zijn onmiddellijke omgeving gebeurt. Hij is vooral bang dat Emma – net zoals haar oudere zusje – het huis op een dag zal verlaten voor een huwelijk met een heer van stand uit Londen of een verafgelegen graafschap, waardoor hij alleen moet overleven in het grote landhuis (sinds Emma de gouvernante gekoppeld heeft aan en rijke landman). Gambon is een karakteracteur die z’n carrière begon als Shakespeare-vertolker en hij voelt precies aan welke toon hij moet aanslaan als de intelligente, maar wat zeurderige vader van twee eigengereide dochters.

 

Regisseur Jim O’Hanlon maakt van Emma een prachtige visuele vertelling in een wondermooi Victoriaans landschap. Gesprekken tussen de hoofdpersonages die zich in het boek vaak in één en dezelfde ruimte afspelen, situeert hij in verschillende kamers van het grote landhuis van de Woodhouses en hij laat z’n camera op die momenten met de personages meereizen van het ene vertrek naar het andere. Hetzelfde procédé gebruikt hij in de buitenopnamen, met ruime panoramische takes en sequenties waarin verschillende acties zich tegelijk afspelen. Het resultaat is vaak verrassend en altijd intrigerend en resulteert in één van de mooiste kostuumdrama’s van het voorbije decennium. Uiterste zorg is daarbij besteed aan de toiletten, de pruiken en de rijtuigen die qua kleurkeuze en ontwerp zeer nauw aansluiten bij de karakters die de regisseur wil opvoeren: Emma altijd elegant en sober, Mr. Knightley als een vrijgezel met een uitstekende en dure smaak, maar tegelijk veel minder opvallend dan zijn collega’s in de stad.

 

Naar goede BBC-gewoonte is de kwaliteit van deze tv-serie bijzonder hoog met prachtige kleuren en veelzijdige tinten zowel in de binnen- als in de buitenopnamen. Uiteraard spelen het Engelse landschap en de droomkastelen een vooraanstaande rol, met veel groen en lichtbruin, terwijl voor de garderobe van de acteurs is geopteerd voor pasteltinten. Ongerechtigheden zijn uit den boze, het zwartniveau is in orde en de detaillering is uitstekend gezien het overwegend lichte kleurenpalet van de serie. Prachtige muziek met cello, piano en violen roept de gepaste sfeer op en ondersteunt de actie waar nodig.

In The Making of Emma komen de regisseur en de hoofdacteurs aan het woord over hun rol, over de roman van Jane Austen en over de manier waarop deze vierdelige serie als een historisch drama én als een eigentijds tv-serie tot stand is gekomen. Met Michel Gambon hebben de makers vervolgens een vrij lang gesprek over zijn carrière sinds zijn eerste filmrolletje in Othello (1965).

 

Deze 2009-versie van Jane Austens Emma is opnieuw een indrukwekkende verfilming die liefhebbers van het oeuvre van de Engels schrijfster en van wervelende kostuumdrama’s niet zal ontgoochelen. Romola Garai en Jonny Lee Miller zijn aan elkaar gewaagd als Emma en Mr. Knightley, en Michael Gambon is zoals altijd in z’n beste doen, wat resulteert in een meesterlijke bewerking van deze klassieke roman.