Mystiek en geheimzinnigheid zijn nooit ver weg in Agnes of God met in de hoofdrollen twee sterke vrouwen, Jane Fonda als Dr. Martha Livingston, psychiater verbonden aan de rechtbank in Montréal, en Anne Bancroft als zuster Myriam Ruth, sinds vele jaren hoofd van een kloostergemeenschap in dezelfde stad in de Canadese provincie Québec. Beide vrouwen komen met elkaar in contact naar aanleiding van een opmerkelijk incident in het klooster van de Zusters van Maria: de jonge novice Agnes is er bevallen van een baby die achteraf blijkt te zijn gewurgd met de navelstreng en verstopt tussen de bebloede lakens in een vuilnisbak. Uiteraard verwekt een dergelijk voorval opschudding en zet de pers er zijn tanden in. Dr. Martha Livingston krijgt de opdracht om na te gaan onder welke omstandigheden de beklaagde, zuster Agnes dus, de feiten heeft gepleegd en of ze toerekeningsvatbaar is of eerder in aanmerking komt voor een verblijf in een instelling voor geestelijk gestoorde delinquenten. Voor Zuster Ruth is Agnes een heilige, een kind van God, en moet de psychiater haar handen afhouden van Agnes’ fragiele geest. Dat kan alleen maar wrevel veroorzaken tussen beide vrouwen, want Dr. Livingston is door de rechter van dienst onder druk gezet om zo snel mogelijk met een rapport voor de pinnen te komen – om de publieke opinie, de pers en de bisschop te sussen en inmenging of beïnvloeding te voorkomen – terwijl zuster Ruth vooral aan de goede naam van haar klooster denkt en wil voorkomen dat het wordt afgedaan als een oord van verderf.

 

De toegang tot Zuster Agnes kan de abdis de nieuwsgierige psychiater evenwel niet verbieden, want die heeft een bevel van de rechter in haar tasje zitten. Dr. Livingston staat evenwel voor een compleet raadsel, want Agnes’ biechtvader Father Martineau - de enige man die in haar buurt kan komen - is een brave, vriendelijke en stokoude man die soms een beetje te diep in het glas kijkt, maar die geen vlieg ooit kwaad zou doen en uit een gesprek met zuster Agnes blijkt dat het jonge meisje niet eens weet hoe kindjes worden gemaakt. Ze heeft het over goede en kwade engeltjes die God via het oor van hun moeders tot leven wekt, want dat is haar verteld in haar slaap en tijdens een aantal visioenen in de tuin van het klooster. Zuster Ruth heeft geen bruikbare uitleg voor Agnes’ gedrag. Ze wijst op de naïviteit van het meisje en op haar diepe geloof in de goedheid van God, maar ze vertelt er niet bij wie Agnes is en hoe of waarom ze in haar klooster terecht is gekomen. Dat wordt Dr. Livingston op een omzwachtelde manier toegefluisterd door een medezuster die ervan overtuigd is dat de komst van zuster Ruth onheil over het klooster heeft gebracht. Tijd dus om de abdis aan de tand te voelen, maar die protesteert tegen het - wat zij noemt - roekeloze optreden van een ongelovige die wraak wil nemen op de Kerk, waardoor de poppen definitief aan het dansen gaan: Dr.Livingston vraagt nog 1 week om met bewijsmateriaal over de babymoord op de proppen te komen, de rechter geeft haar 24 uur.

 

Agnes Of God is de verfilming van het gelijknamige theaterstuk van de succesvolle Amerikaanse schrijver en scenarist John Pielmeier, dat in de periode 1982-83 precies 599 met succes opgevoerd werd in Irving Berlins Music Box Theater in New York. Norman Jewison (Jesus Christ Superstar, 1973) werd aangezocht om de regie te voeren en hij doet zijn best om de soms wat houterig aandoende dialogen toch op een acceptabele manier op het witte doek te brengen. Daarbij kan hij rekenen op Jane Fonda (The China Syndrome, 1979; On Golden Pond, 1980) en Anne Bancroft (The Graduate, 1967; The Elephant Man, 1980) die niet alleen hun professionalisme, maar ook al hun charme aanwenden om van dit vreemde scenario een succes te maken, met Oscar-nominaties voor Anne Bancroft en Meg Tilly (1986) en een Golden Globe voor Meg Tilly (zuster Agnes) als beste actrice in een ondersteunende rol (1986).

 

Regisseur Norman Jewison maakt van Agnes of God een spannende detective story, een whodunit met Jane Fonda als de doortastende speurder die de opgeworpen hindernissen één voor één uit de weg ruimt en die al haar kennis over de menselijke psyche aanwendt om de gebeurtenissen op die fatale avond in detail te reconstrueren en te synthetiseren voor haar psychiatrisch rapport. In één van de mooiste scènes uit de film zien we hoe de verstokte rookster Dr. Livingston haar tegenspeelster zuster Ruth - weduwe en moeder van twee volwassen dochters - ertoe beweegt om na al die jaren van onthouding toch stiekem een sigaretje op te steken: vrouwen uit verschillende werelden en met een verschillende kijk op het leven, maar allebei met beide voeten op de grond, die voor heel even als oude vriendinnen kattenkwaad uithalen. Maar de goede verstandhouding duurt niet lang, want terwijl de gerechtspsychiater zich aan de feiten houdt, zaait de non twijfel door een goddelijke ingreep niet uit te sluiten: misschien is Agnes wel degelijk door God bezocht? In combinatie met de onschuldige indruk die Agnes op Martha Livingstone maakt, én haar diepe angst voor een moeder die haar als kind mishandelde, krijgt Agnes of God na verloop van tijd een filosofische insteek met bovennatuurlijke ingrediënten en een verrassende coda die niet-gelovigen wellicht niet zomaar voor lief zullen nemen.

 

Jane Fonda en Anne Bancroft behoorden anno 1985 tot de top in de Verenigde Staten. Ondanks hun zeer verschillende rol in Agnes Of God - van de niet onaantrekkelijke Anne Bancroft zien we alleen het gezicht, terwijl Jane Fonda al haar fysieke kwaliteiten in de strijd mag gooien om de gunst van kritiek en publiek te winnen - gaan hun prestaties gelijk op, waarbij we ook de zeer confronterende prestatie van Meg Tilly (Valmont, 1989) niet mogen vergeten. Toch moest Jane Fonda het zonder Oscar-nominatie stellen, wat wellicht het gevolg is van de niet helemaal consequente plaats van haar personage in het scenario. Fonda haalt alles uit haar rol, maar misschien was het fout van de regisseur om Martha Livingstone te presenteren als een duur geklede en perfect opgemaakte Barby-pop, waardoor ze qua geloofwaardigheid uiteindelijk veel lichter uitvalt dan haar beide sober geklede tegenspeelsters.

 

Ondanks z’n respectabele leeftijd ziet Agnes of God er verrassend goed uit op deze dvd-release uit 2002. Behalve een beetje grain en soms een wit puntje - dat het kijkplezier niet negatief beïnvloedt - is er sprake van een acceptabele transfer met mooi kleuren en een goed zwartniveau. In de buitenscènes is er soms sprake van wat korrelvorming, maar dat is misschien een keuze van de makers. De geluidstrack klinkt goed en de stereoversie is voldoende voor een dialooggestuurde film als deze. De muziek van de Franse componist Georges Delerue geeft het beeldmateriaal precies de juiste toon en sfeer, zonder de aandacht meer dan nodig af te leiden.

 

De dvd bevat geen extra’s.

 

Agnes Of God is een wat bevreemdende whodunit waarin regisseur en auteur de kijker confronteren met een bizarre babymoord in een klooster en tegelijk een reeks filosofische thema’s opgooien over geloof en godsdienst. Wie heel precies wil weten wat er aan de hand is en hoe gerechtspsychiater Martha Livingstone tot een sluitende conclusie komt, die is er een beetje aan voor de moeite, want de oplossing wordt gedeeltelijk aan het oog onttrokken door het mysterie omtrent wonderen en mirakels dat geen van de betrokkenen uiteindelijk definitief wil uitsluiten. De acteerprestaties zijn evenwel prachtig en wie bereid is om de gedachtegang van de makers te volgen, die is getuige van een verontrustend incident.