In 2004 werd Frankrijk opgeschrikt door het verhaal van de 23-jarige Marie-Léonie Leblanc. Ze beweerde het slachtoffer te zijn van een anti-semitische aanval op de trein door zes mannen van Afrikaanse en Noord-Afrikaanse origine in de buurt van Parijs. Ze hadden haar met een mes in het aangezicht verwond, haar kleren gescheurd, een lok afgesneden als souvenir en hakenkruisen op haar buik getekend. Bovendien hadden ze haar kinderwagen omgegooid. Het voorval kreeg grote aandacht in de pers en ging nadien de wereld rond. Joodse organisaties in Frankrijk riepen de Franse overheid op om iets te doen tegen de toenemende agressie tegen Joden (een stijging van 50 procent), de Israëlische premier Ariel Sharon raadde de Franse Joden aan om het land te verlaten en de Franse president betuigde z’n medeleven met het slachtoffer. Maar Marie-Léonie Leblanc had het hele voorval verzonnen en dat zou ze kort nadien ook toegeven met een schandaal tot gevolg.

 

In La Fille Du RER gebruikt regisseur André Téchiné het onfortuinlijke voorval voor een blik achter de schermen van de hedendaagse Franse maatschappij en hij doet dat in twee bewegingen die hij Circonstances en Conséquences noemt. In deel 1 is vooral de relatie tussen de jonge Jeanne en haar moeder Louise aan de orde. Als alleenstaande moeder is ze bezorgd om de toekomst van haar dochter en dus zoekt ze op internet naar een passend baantje. Ze stuurt Jeanne voor een sollicitatie naar een advocatenkantoor, geleid door de machtigste advocaat van Frankrijk, Samuel Bleistein, die heel lang geleden verliefd op haar was, maar die ze liet staan voor Jeanne’s vader. Op het kantoor van Bleistein is men niet onder de indruk van Jeanne’s cv en zelfs een praatje met de baas brengt nauwelijks aarde aan de dijk. Maar het feit dat de gedrongen en kale Bleistein een Jood is, blijft bij de jonge vrouw wél hangen.

 

Regisseur Téchiné toont zijn hoofdpersonage heel vaak op rollerskates en met hoofdtelefoon in de straten van een Parijse buitenwijk als om haar onbezorgdheid te tonen en het feit dat ze niet veel om handen heeft, dat ze eigenlijk ook weinig andere kwaliteiten bezit. Ze valt voor de worstelaar Franck, jong en aantrekkelijk, die voor hun beiden een baantje als conciërge versiert in een groothandel in elektrische apparaten, maar de zaak is niet pluis en Franck komt dodelijk verwond in het ziekenhuis en nadien in de gevangenis terecht. Als reactie op de stresserende situatie simuleert Jeanne de racistische aanval op de trein.

 

In Deel 2 verlegt de regisseur de aandacht naar de joodse Bleisteins, een typisch joodse familie met stevige tradities. Wat in eerste instantie een totaal ander verhaal lijkt, komt evenwel samen in de figuur van Samuel Bleistein die door Jeanne’s moeder benaderd wordt om Franck te verdedigen voor de rechtbank en zich kort nadien te ontfermen over haar dochter die een mediastorm heeft veroorzaakt die ze niet heeft gewild. Vreemd genoeg reageert Bleistein heel anders dan Jeanne, haar moeder Louise en/of de kijker verwachten: hij gelooft niet in een racistische daad, hoewel zijn eigen milieu en de hele Franse pers het onderwerp uitvoering ter sprake brengen in kranten en op televisie. Hij heeft daarvoor zijn redenen, maar die spaart regisseur André Téchiné wijselijk op voor later en ondertussen observeert hij z’n personages uit twee totaal verschillende milieus: de Bleisteins hebben een hechte band met elkaar, ook al zijn ze het niet altijd met elkaar eens en we zien een machtige advocaat die in het dispuut tussen zijn zoon en diens ex-vrouw omtrent de Bar mitswa van hun 12-jarige zoon heel handig het ruziënde gezelschap in de onafwendbare richting manoeuvreert zonder de indruk te wekken dat hij de touwtjes in handen heeft. Tijdens het uitbundige Bar Mitswa-feest zit Jeanne in eenzame opsluiting in een politiecel, want door gebrek aan bewijzen en getuigen neemt men haar verhaal met een korrel zout. Ondertussen is het ook duidelijk dat het tussen moeder en dochter nauwelijks botert en dat Louise meer interesse heeft voor de baby’s die ze overdag onder haar hoede neemt of voor de prachtige tuin waarin ze een deel van haar vrije tijd doorbrengt dan voor de opvoeding en het gevoelsleven van haar dochter. Twee werelden in dezelfde stad, mijlen ver van elkaar verwijderd qua gebruiken en intermenselijke betrokkenheid.

 

Wat uiteindelijk leidt tot Jeanne’s besluit om een racistische confrontatie te simuleren, dat laat de regisseur liever blauw-blauw. Marie-Léonie Leblanc beweerde tijdens haar bekentenis dat ze aandacht zocht, van haar ouders en in tweede instantie van haar omgeving; voor Jeanne lijkt het om een vergelijkbare noodsituatie te gaan, hoewel André Téchiné vermijdt om die positie met zoveel woorden te verdedigen of te ontkrachten. Hij toont vooral een jonge vrouw die ondanks haar precaire situatie (geen werk, een vriend in de gevangenis, een slappe emotionele relatie met haar moeder) de band met de realiteit verliest en die uit wat ze ziet en hoort (op radio en televisie) een aantal elementen pikt om een stressmoment te overbruggen, zonder zich rekenschap te geven van de eventuele consequenties in een mediageile maatschappij waarin vooral conflictsituaties de aandacht trekken.

 

Catherine Deneuve is perfect gecast voor de rol van een moeder en vrouw van middelbare leeftijd die vooral met zichzelf bezig is. Veel interesse voor het doen en laten van haar dochter heeft ze niet en op de avances van haar voormalige minnaar gaat ze niet in. Ik voel mij goed en jij beslist ook, drukt ze hem bij het afscheid op het treinstation op het hart, laten we dat zo houden, waarop ze zonder omkijken op de trein stapt en definitief uit z’n leven verdwijnt. Michel Leblanc speelt op een geloofwaardige manier de rol van een joodse man van standing met een zeer belangrijke functie in de maatschappij. In zijn handen wordt Samuel Bleistein een toegankelijke figuur zonder clichéachtige kapsones, een man met een grote mensenkennis die weet waarmee hij bezig is. Het verbaast dan ook niet dat hij de leugen van Jeanne meteen doorziet, zonder dat hij daarvoor detective hoeft te spelen of een scène moet maken: Jeanne heeft essentiële fouten gemaakt die zelfs Bleisteins kleinzoon Nathan (Jérémie Quagebeur) meteen zijn opgevallen.

 

Jeanne, om wie het allemaal draait in La Fille Du RER, is niet meer dan een middel voor regisseur André Téchiné om een veel ruimer verhaal te vertellen over het reilen zeilen in de hedendaagse Franse maatschappij. Émilie Dequenne (Rosetta, 1999) speelt de rol voortreffelijk, maar haar personage wordt bewust niet grondig uitgediept en de toeschouwer leert haar dan ook nauwelijks kennen. Het zijn vooral de omstandigheden tot haar onfortuinlijke daad die belicht worden en de personages die een rol spelen in het triggeren van een aantal ongelukkige situaties die tot het crisismoment leiden. Wat dat betreft kiest regisseur André Téchiné trouwens voor dezelfde quasi afstandelijke aanpak als in zijn vorige film Les Témoins (2007), zij het dat het waargebeurde feit iets langer door het hoofd blijft spoken.

De kwaliteit van de beeldtransfer is prima, mede dankzij de overwegend kleurig tinten, dat ook in de binnenopnamen voor een deel wordt bewaard. Téchiné heeft een lichte voorkeur voor een pastelkleurig pallet met veel groenachtig geel en marineblauw. Technisch is de dvd in orde en de gebruikte filmkopie is vrij van storende ongerechtigheden. Componist Philippe Sarde is een man met een ongelooflijk lang cv. Hij componeerde de muziek voor o.a. Tess (1979) van Roman Polanski en voor The Bear (L’Ours, 1988) van Jean-Jacques Annaud. In La Fille du RER gaat hij heel voorzichtig te werk en verstopt z’n eigen minimalistische composities tussen de hedendaagse muziek op de MP3-speler van Jeanne (Bob Dylan) en de indringende stem vann Andreas Scholl in het Stabat Mater van A. Vivaldi.

 

Op deze midprice dvd – die we u door omstandigheden en ondanks verwoede pogingen jammer genoeg niet konden voorstellen ten tijde van de officiële release – staan Andere Trailers voor o.a. Les Témoins en Stella. De film zelf kan u ev. bekijken met Commentaar van Jean Doucet. Ook de Originele Bioscooptrailer staat op de disk.

 

La Fille Du RER is een interessante vingeroefening van de Franse regisseur André Téchiné naar een waargebeurd incident uit 2004. Liefhebbers van sociaal-maatschappelijke films mogen dit gelaagd en intens drama in geen geval missen.