Les Vacances De Monsieur Hulot is een zeer grappige film, was het oordeel van een jongere collega terwijl het Metro-krantje werd doorgenomen op de trein naar kantoor. Dan verwacht je je aan een Charles Chaplin of een Buster Keaton op z’n Frans en smeek je de releasemaatschappij bijna op je beide knieën om zo’n kleinood in je brievenbus achter te laten. Groot was de ontnuchtering nadien, want er werd minder gelachen dan beloofd of dan er gedacht werd dat er beloofd was of dat er beloofd werd dat er te zien was, of dat er beloofd werd dat… enfin zoiets. De ervaringen van Monsieur Hulot, Alias Jacques Tati in een klein vakantiedorpje aan de Bretoense kust, zijn inderdaad minder grappig dan de vakpers u wilt laten geloven, maar dat betekent niet dat er hier sprake is van een slechte film of een flop tout court, want Tati is het helemaal niet te doen om flinke lachsalvo’s of pijnlijk schokkende buiken, hoewel hij ze niet per definitie afkeurt. Les Vacances De Monsieur Hulot is vooral nostalgie, herinnering, mijmering, melancholie en heimwee naar een vergane tijd en een verloren eenvoud.

 

Monsieur Hulot arriveert in z’n sputterend autootje bouwjaar 1924 bij een klein hotelletje aan zee. Onderweg is hij een paar keer uit moeten wijken voor riante bolides die hem minachtend passeren en op een helling is z’n karretje zelfs stilgevallen. Puffend en kreunend bereikt het aftandse vehikel uiteindelijk toch het vooropgestelde doel. Maar waar Hulot verschijnt, daar gaat het mis, niet omdat hij bewust onheil veroorzaakt, maar omdat hij het onbewust meevoert, zoals die keer dat hij met z’n kano in zee steekt. Plots klapt het bootje dicht en zit Hulot tussen voor- en achtersteven gevangen. Als het gevaarte de kust bereikt veroorzaakt het paniek bij zwemmers en zonnebaders, wat de dichtgeklapte kajak lijkt wel heel erg op de bek van een haai. Het is een scène die hij in 1978 – bij de derde revisie van de film – toegevoegde nadat Jaws (1975) van Steven Spielberg in de bioscoop was gepasseerd.

 

Andere keren zorgt het materiaal voor vertedering of gewoon voor verwondering, zoals de scène waarin Hulot z’n boot schildert en de verfpot door de stroming meegevoerd wordt en toch telkens naast hem aanspoelt op het moment dat hij z’n borstel erin wil soppen. Je vraagt je af hoe Tati het doet; heeft hij het systeem van eb en vloed bestudeerd of gebruikt hij technische hulpmiddelen? Ondertussen verzeilt Hulot schijnbaar achteloos in een nieuwe anekdote, want op het strand heeft hij de indruk dat een gluurder een vrouw bespiedt die zich omkleedt. Hij geeft de kerel een flinke trap voor z’n broek en beseft te laat dat het om een brave huisvader gaat die voorovergebogen achter zijn statief een foto probeert te maken van z’n gezinnetje! Het is een scène naar een tekenfilmpje uit 1893.

 

Als een slaapwandelaar sloft Hulot door zijn eigen vakantie en geleidelijk aan leren we de bewoners van het hotel kennen: de kelner die liever lui is, z’n baas die zich verbaast over de ongewone karaktertrekken van de gasten, het oudere stel dat meent alles onder controle te moeten houden en de oude militair die het voortdurend over de oorlog heeft. De jonge blondine Martine trekt de aandacht van de stijve en met z’n ogen draaiende Hulot. Ze vergezelt hem tijdens een wandeling en bijna gaat ze met hem paardrijden, maar met een minzame glimlach houdt ze hem op een afstand. Uiteindelijk loopt het hotel leeg en ligt het strand er verlaten bij, wachtend op dezelfde mensen die beslist over een jaar opnieuw hun opwachting maken. Tati gebruikt ideeën en beelden uit z’n eigen jeugd om het materiaal tot leven te brengen, want ondanks het feit dat Les Vacances De Monsieur Hulot een quasi tijdloos karakter krijgt, verwijst de film tegelijk naar het massatoerisme dat in het begin van de jaren vijftig tot ontwikkeling komt, naar de naoorlogse periode en zelfs naar de vooroorlogse tijd toen Tati als kind met z’n ouders de vakanties aan zee doorbracht.

 

Les Vacances De Monsieur Hulot is niet Tati’s beste film, maar beslist z’n meest populaire. Tot in 1978 bleef hij aan de montage sleutelen – de versie waarop deze reconstructie is gebaseerd. – en wellicht is dit de film waarmee hij voor altijd geassocieerd wordt. Meer dan over humor gaat deze film over de kleine afwijkingen en bijzonderheden van menselijke wezens, soms absurd, soms belachelijk, soms doodgewoon, maar altijd getuigend van het scherpe observatievermogen van de maker en ze liefde voor de opgevoerde personages. Tati loopt regelmatig door het beeld, maar close-ups van zichzelf maakt hij niet, daarvoor is z’n personage te onbelangrijk, want hij is zo goed als onzichtbaar voor de mensen in zijn omgeving die alleen maar met zichzelf bezig zijn. Hij is de observator, de objectieve verslaggever van feiten die hij constateert, maar die hij ook zelf in de hand werkt, door zijn onhandig gedrag of door z’n haast toevallige betrokkenheid.

 

Les Vacances De Monsieur Hulot is in zwart-wit gedraaid. Het originele materiaal is fatsoenlijk onder handen genomen, waardoor je de indruk krijgt dat het om een totaal nieuwe print gaat. Ongerechtigheden en technische fouten zijn helemaal weggewerkt, maar het zwart is niet meer zo zwart als in het origineel, doch eerder lichtgrijs en dat doet weleens afbreuk aan de sfeer van een scène. Veel wordt er niet gezegd in Les Vacances De Monsieur Hulot. Af en toe is er een kort zinnetje in het Frans of het Engels (de buitenlandse toeristen), voor de rest heel veel achtergrondgeluidjes en een regelmatig terugkerend melodietje als de mooie Martine weer een keer in haar raampje verschijnt. Aan de restauratie van het geluid is bijzonder veel aandacht besteed: ruis is weggenomen, plofjes zijn verwijderd en waar het geluid onduidelijk was of de geluidsband beschadigd, zijn gekopieerde fragmentjes ingevoegd. Het resultaat is indrukwekkend en zoals een medewerkster van Les Films De Mon Oncle (de productiemaatschappij) in de eerste extra beweert, ziet men inderdaad alles beter omdat het geluid zoveel beter is.

 

In de Documentaire Beau Temps, Vent Léger (39 min.) krijgt u een duidelijke en verstaanbare ontleding van de film en worden de verschillen tussen de verschillende versies belicht. In Une Splendide Restauration (18 min.) wordt u een blik gegund op de middelen die zijn ingezet om de restauratie tot een goed einde te brengen en de zorg die is besteed aan de reconstructie van het materiaal om de intenties van Tati zoveel mogelijk te respecteren. Tot slot zijn er Drie Originele Trailers (6 min.) voor de release van 1953, 1962 en de gerestaureerde rerelease voor het Festival van Cannes in 2009.

 

Les Vacances De Monsieur Hulot is zonder twijfel het huzarenstukje van Jacques Tati. Het materiaal is bij momenten grappig, maar het is vooral een karakterstudie over mensen en het gunt ons een blik op Frankrijk in de jaren vijftig, net voor de doorgroei naar onze huidige consumptiemaatschappij. Het hoofdpersonage kijkt er met verwondering naar, met verbazing zelfs, want wat voor ons evident is, is dat voor hem alles behalve. Tati zou hetzelfde procedé overigens later opnieuw aanwenden in Mon Oncle (19858) en in Play Time (1967). Les Vacances De Monsieur Hulot is een film voor nostalgici, romantici en liefhebbers van… Jacques Tati.