FILM
De jaren '30. Chicago is in de greep van de terreur: de drooglegging betekent gouden tijden voor de mafia, die geld als slijk binnenrijft met illegaal alcohol de Canadese grens over te smokkelen en deze onder dwang te slijten aan de lokale horeca. Maar de greep die de mafia op de maatschappij heeft, kan deels worden verklaard door het charisma van Al Capone (Robert De Niro), die door de goegemeente en de lokale pers als een "eerlijke zakenman" wordt afgeschilderd, maar feitelijk pers, justitie en politie in zijn zak heeft zitten. Eén man ziet dit alles met lede ogen aan: ambtenaar van financiën Eliot Ness (Kevin Costner), die door zijn medewerkers wordt beschouwd als een watje, en nog niet meer heeft gepresteerd dan een lading paraplu's (!) van Capone te onderscheppen. Er is echter verandering op til: wanneer Eliot Ness kennis maakt met straatagent Jimmy Malone (Sean Connery), een man van principes die net daardoor zijn carrière nooit echt van de grond heeft zien komen. Samen met boekhouder Wallace (Charles Martin Smith) en het groentje van de politieschool, Stone (Andy Garcia), stichten ze een speciale eenheid van "onkreukbaren", keiharde en onomkoopbare agenten die de mafia plannen te bestrijden met gelijke wapens. En ze hebben resultaat: Capone kookt over van woede telkens Ness en zijn mannen overwinningen boeken. Eliot Ness vreest echter represailles op zijn gezin en zijn manschappen...

Regisseur Brian De Palma heeft in het tijdperk na The Godfather met deze prent de gangsterfilm nieuw leven ingeblazen, en de meester heeft zijn best gedaan om er een memorabel document van te maken. Historisch is het feit dat gangster Al Capone, door Robert De Niro in deze film geportretteerd als een ziekelijke, arrogante maniak, eertijds is gearresteerd door een relatieve kleine boekhoudige uitschuiver. Dát is nu het verschil tussen de Amerikaanse justitie en de Europese: bij ons komt iemand wegens een procedurefout vrij, daar vliegt men omwille van een techniciteit de nor in, doch dit terzijde. Tegenover de sadistische De Niro heeft De Palma Kevin Costner uitgespeeld, die in tegenstelling tot zijn opgeklopte heldendomfilms zoals Waterworld zich hier van een veel kwetsbaardere kant laat zien. Eliot Ness is gedesillusioneerd in het door en door corrupte politieapparaat, en vindt een medestander in straatagent Jimmy Malone, de terecht met een Oscar voor beste mannelijke bijrol onderscheiden sir Sean Connery. De corruptie is zelfs zo ver gevorderd, dat er geen eerlijke rechter, agent of beambte meer is te vinden die niet uit Capones hand eet; vandaar dat vooral Malone, die een beetje de mentorrol op zich neemt over de naïeve Ness, erop staat met een kleine, vaste kern van agenten te werken. Andy Garcia speelt een compleet ijskoude flik, die zijn Italiaanse erfenis van zich af wil schudden, en Charles Martin Smith is boekhouder Wallace, die in deze toch vrij gewelddadige prent af en toe toch nog een streepje humor kan schuiven, zonder dat dit vloekt. Ness heeft een familie die hij koestert als was het zijn laatste bezit op aarde, en net daarom staat hij erop dat hij alleen maar wil samenwerken met ongehuwde agenten, om geen weduwen en wezen achter te laten. Dit is meteen de grootste zwakke plek van Ness, hetgeen Capone natuurlijk maximaal probeert uit te buiten. Wat begint als een spel om te tonen wie er feitelijk de baas is, mondt uit in een persoonlijke vendetta, waarbij Ness en Capone elkaar nooit frontaal aanvallen, maar altijd sluipwegen en tussenpersonen gebruiken.

"You wanna know how you do it? Here's how, they pull a knife, you pull a gun. He sends one of yours to the hospital, you send on of his to the morgue! That's the Chicago way, and that's how you get Capone! Now do you want to do that? Are you ready to do that?"

Dit en nog andere prangende levensvragen, oneliners en sarcastische commentaren zijn de dingen die deze film aan de gang houden, en dan vooral de charismatische manier waarop de acteurs - in dit geval Sean Connery - vol passie en vuur hun teksten bijna uitschreeuwen. En tegelijkertijd leert u een hoop Engelse scheldwoorden bij die u bij uw volgende bezoek aan Italië eens kan uitproberen, als u wat aan uw conditie wil werken. Dé grootste sterkte van de film is dus de bijzonder getalenteerde cast. Maar er is meer. Gecombineerd met de spine-chilling soundtrack van Ennio Morricone, ook genomineerd voor een Oscar maar jammer genoeg niet weerhouden, zorgt de film voor enkele onvergetelijke momenten die op de kijker een enorme indruk achterlaten: de inmiddels welbekende stations-scène, maar zeker de even aangrijpende moorden op Ness' collega's, en de droge, afgepoeierde manier waarop Ness een ambtenaar die in opdracht van Capone probeert om hem om te kopen, de deur wijst. Als De Palma al wilde indruk maken met zijn film, dan is dat aardig gelukt. Het verhaal is gestroomlijnd, dondert als een trein, en is van een uitstekende set design voorzien; het decor uit de jaren '30 is vakkundig tot in de puntjes aangekleed, getuige bijvoorbeeld de oude radiotoestellen en de vreselijk on-compacte camera's. De oscarnominaties voor setaankleding en kostuums werden niet verzilverd - vooral bij dit laatste moeten we maar denken dat Armani genoeg zaken te doen heeft - maar toch blijft The Untouchables één van de meest naar de keel grijpende gangsterfilms, mét de nodige stereotiepen maar zonder de overdrijving, en mét de nodige schietpartijen, maar ook met flink wat inhoud. Aanrader!

BEELD EN GELUID
Voor deze eerste kennismaking van de film op high-definition had ik mijn hoop wat naar onderen bijgesteld, dus kon het alleen maar meevallen. Het beeld baadt in onder meer de decadente ornamenten die Al Capone in het interieur in het door hem semi-permanent bewoonde hotel bij elkaar heeft gegraaid. De beelden contrasteren mooi tegenover de redelijk lege bureau's waar Ness en de zijnen geacht worden weerwerk te bieden tegenover de grootste gangster van de jaren 30. De kleuren zijn daar rijk maar niet overdreven, vertonen geen enkele hint van oversaturatie en de veelal bleke huiden contrasteren nog al eens wanneer er iemand tot bloedens toe wordt neergeknuppeld of afgeknald. Ook details aan de textuur van bijvoorbeeld het politieuniform van Malone zijn pico bello, zoals in de scène waarin de gedesillusioneerde Ness voor het eerst Malone ontmoet op de brug in Chicago. De scherpte wekt werkelijk de illusie dat dit een zeer recente film is. Bovendien werd er een puike DTS-ES 6.1-track gemaakt die heel ruimtelijk klinkt, soms een beetje overdreven details zoals het geritsel van papier en het gepiep van remmen naar voor brengt, maar vooral in de dynamische stukken waarin het kogels regent enorm het verschil maakt. Het subwooferkanaal klinkt af en toe wat weinig aangeroerd, maar dé reden om deze Blu-ray in huis te halen is de nagenoeg perfecte muziekscore van Ennio Morricone die hiermee zijn eigen vroegere en al briljante werk nog eens overstijgt.

EXTRA'S
Het bonusmateriaal is hetzelfde hetgeen er al op de special edition dvd te vinden was. Alleen is het jammer dat een commentaartrack van De Palma volledig ontbreekt. De geanimeerde menu's behuizen een vijftal kortere documentaires, die misschien ook weer beter tot één geheel waren versmolten, maar vooral op inhoudelijk vlak hebben deze ons weten te overtuigen. In The Script, The Cast (19 min.) vertellen Brian De Palma en producent Art Linson hoe zij bij het project betrokken geraakten, en we vernemen onder meer dat Bob Hoskins nog voor De Niro in de running was voor de rol van Al Capone. Brian De Palma vervolgt zijn plejade aan achtergrondinformatie in Production Stories (17 min.), waarin ook de stijl en de kostuums worden besproken. In Re‑Inventing the Genre (14 min.) worden de redelijk onconventionele scènes toegelicht die De Palma aan het klassieke gangstergenre heeft toegevoegd, zoals de welberuchte kinderwagen-scène en ook de aanval bij de Canadese grensovergang. In The Classic (6 min.) krijgen we een korte bijdrage over de muziek van Ennio Morricone, en de eindcredits van alle documentaires, die ons doen vermoeden dat het oorspronkelijk de bedoeling was om hier één langere documentaire van te maken. De vreemde eend in de bijt is de documentaire The men (5 min.), een promotioneel filmpje uit de tijd van de release van de film. Anders dan de vorige documentaires, waarin vooral de crew aan het woord kwam, zien we hier ook nog stukjes interview met Costner, De Niro en Connery. Het geheel wordt afgesloten met de trailer.

CONCLUSIE
The Untouchables is een klassieker die het genre van de gangsterfilms vele malen overstijgt. De Blu-ray is een opwaardering die zijn geld waard was.