FILM
In 1917 wordt de Russische tsarenfamilie Romanov door communistische opstandelingen aan de dijk gezet, en de leden van de koninklijke familie worden uitgemoord, dit alles door toedoen van priester Raspoetin (Christopher Lloyd), die een pact met de duivel heeft gesloten om in ruil voor zijn ziel de tsarenfamilie, waartegen hij wrok koestert, tenonder te laten gaan. De moeder van de tsaar (Angela Lansbury), en haar kleindochter, de jonge Anastasia (Kirsten Dunst) weten met behulp van een keukenhulpje het bestormde paleis te verlaten, maar even later raken ze elkaar kwijt op het drukke perron. Anastasia krijgt een mot op haar schedeldak, en is haar geheugen kwijt. Tien jaar later leeft in de straten van Sint-Petersburg nog steeds het hardnekkige gerucht dat de prinses de aanslag heeft overleefd. De jonge keukenknecht, Dimitri (John Cusack) is van plan om met zijn spitsbroeder Vladimir (Kelsey Grammer) daar munt uit te slaan en de beloning in te pikken die de in ballingschap in Parijs wonende grootmoeder heeft uitgeloofd voor het veilig terugbrengen van haar kleindochter. Ze hebben alleen iemand nodig die ze kunnen klaarstomen als een geloofwaardige kandidaat-kleindochter, en die vinden ze in de persoon van het weesmeisje Anya (Meg Ryan), die op zoek is naar haar familie en als enige aanknopingspunt een medaillon heeft met een aanwijzing over Parijs. Anya ís uiteraard de vermiste prinses Anastasia, maar na tien jaar laat haar geheugen haar nog altijd in de steek. Raspoetins ziel is intussen in het voorgeborchte van de hel blijven rotten - hij begint zowaar al metaalmoeheid te vertonen - omdat zijn vloek nog niet volbracht is zolang er nog één afstammeling van Nicolas Romanov in leven is. Samen met vleermuis Bartok (Hank Azaria) bereidt hij verschillende aanslagen op Anya's leven voor. Anya en Dimitri groeien intussen naar elkaar toe, maar ze zijn beiden te koppig om dat toe te geven. Wanneer Dimitri eindelijk door heeft dat ze de échte prinses Anastasia is, en ze de vuurproef - de ondervraging door de nicht van haar grootmoeder, Sophie (Bernadette Peters) - heeft doorstaan,wordt hij niet alleen afgedaan als de zoveelste bedrieger die het oud besje geld uit haar héél, héél diepe zakken probeert te kloppen, zijn hart wordt ook nog eens gebroken omdat het standenverschil tussen hem en de prinses veel te groot is.

In de Verenigde Staten werden recent drie titels uit de backcatalogus van het oeuvre van animator Don Bluth op Blu-ray uitgebracht. Naast All Dogs Go To Heaven en The Secret Of NIMH is ook Anastasia daarbij, en dat is de enige titel die hier in de Benelux ook uitgebracht wordt. Na een eerder kale release en een 2-disk special edition wordt dit met andere woorden weer een aanslag op mijn portefeuille, maar één die ik met de glimlach onderga.

In de tweede helft van de jaren '90 was de animatieafdeling van 20th Century Fox met aan het hoofd ex-Disneymedewerker Don Bluth een geduchte concurrent voor the house of the mouse. Bluth had eerder met films als The Secret Of NIMH en An American Tail al behoorlijk zijn sporen verdiend met films die doorgaans een iets donkerder randje vertoonden dan de soms iets té melige Disneyproducties. Anastasia is veruit de beste film waar Bluth zijn naam ooit aan verbonden heeft, alhoewel de verdienste van zijn collega Gary Goldman ook niet te onderschatten is. Critici zullen betogen dat Bluth veel van zijn mosterd bij Disney heeft gehaald; de combinatie van traditionele 2d-animatie en 3d-CGI, zoals het treinongeluk, de droomsequentie in het oude tsarenpaleis en de finale confrontatie tussen Anya en Raspoetin, steunt grotendeels op dezelfde technieken als de overbekende balzaalscene uit Beauty And The Beast. Bluths team heeft zowel de 2d-als de 3d-techniek mooi verfijnd; er worden veel meer én betere computer graphics gebruikt in deze prent, maar vooral de traditionele animatie is een stuk mooier.

Zelfs de meest verbluffende animatiefilm staat of valt nochtans met het al dan niet kunnen steunen op een goed scenario. Het verhaal van de transformatie van een wereldwijs straatschoftje tot een elegante prinses is natuurlijk al in honderden varianten verteld, maar blijft nog altijd tot de verbeelding spreken. Dit resulteert in een gezonde mengeling van een klassiek sprookje met de historische mythe die intussen is gegroeid - de échte prinses Anastasia is nooit gevonden, alhoewel meerdere personen, al dan niet gelokt door het op tijd naar het buitenland versluisde fabelachtige fortuin van de Romanovs, aanspraak maakten op de titel. De inbreng van enkele fantastische en soms schrikaanjagende elementen maakt de film echter minder geschikt voor de allerkleinste kinderen, zoals overigens bij Don Bluth al wel eens meer het geval is. De constant in staat van ontbinding verkerende Raspoetin en de comic relief aandragende Bartok houden elkaar netjes overeind. De strubbelingen tussen de onvermijdelijk verliefd op elkaar wordende hoofdrolspelers komen voor de verandering eens ongekunsteld over, ondanks het feit dat ze vertolkt worden door John Cusack en de ongekronde romcomkalkoenenkoningin bij uitstek, Meg Ryan. De liefdesperikelen worden zelfs nog wat geloofwaardiger naarmate Dimitri de ware identiteit van zijn geliefde achterhaalt, en daarmee het klassenverschil de twee uit elkaar doet groeien. In enkele bijrollen herkent U ongetwijfeld bekende namen uit de 20th Century Fox-stal in het algemeen en uit The Simpsons in het bijzonder, zoals Hank "Moe Szyslak" Azaria en Kelsey "Sideshow Bob" Grammer, die als één van de weinige acteurs uit deze film ook zijn eigen zangstem heeft gebruikt. Muziek is een ander sleutelaspect dat bijdraagt tot de genietbaarheid van deze film: componist David Newman heeft ook nog eens een topscore afgeleverd, en songwriters Lynn Ahrens en Stephen Flaherty enkele liedjes met een bijzonder hoog meezing-gehalte, doorspekt met muzikale thema's uit het traditionele Russische kozakkenoeuvre. Kortom, Anastasia bevat geen dode momenten, en is zowel inhoudelijk als vormelijk een pareltje van animatiekunst.

BEELD EN GELUID
Als Fox in alle backcatalogustitels even veel moeite pompte als in deze Anastasia zouden we nog wat meemaken. Visueel is het gewoon een zeer mooie film die niet echt zijn ouderdom verraadt. Van zodra er CGI in het spel is, zoals de ontsporende trein of de dollemansrit die Dimitri onderneemt met grootmoe Romanov op de achterbank schokt het beeld een klein beetje, maar dat kan ook een zekere artistieke keuze zijn, te meer omdat onder meer de indrukwekkende balzaalscène, die ook met behulp van CGI is gefilmd, deze niet heeft. De kleuren zijn prachtig en genuanceerd en vloeien netjes in elkaar over, en ook de aflijning is van hoge kwaliteit. De transfer is volledig vrij van ongerechtigheden, wat we van The Secret Of NIMH helaas niet konden zeggen. De film heeft een sterke DTS-HD MA 5.1-mix meegekregen die vooral de leuke songs uit de soundtrack goed uit de verf laat komen - Anastasia was één van de eerste soundtrack-CD's die ik ooit kocht. Voorts ademen scènes zoals die waarin Anya in een besneeuwd landschap de wegwijzer van haar leven ontmoet, in de balzaal en in de nachtelijke scènes in Parijs sfeer uit, door een zeer evenwichtig gebruik van de surrounds. De dialogen zijn zeer helder verstaanbaar, zelfs het meer cartoonesk gesproken dialectje van Hank Azaria.

EXTRA'S
Op een paar spelletjes na die niemand gaat missen zijn alle extra's van de 2-disk speciale editie overgenomen. De disk bevat eerst en vooral een redelijk onderhoudende commentaartrack van regisseurs Don Bluth en Gary Goldman, die vooral animatieliefhebbers erg zal aanspreken. Gelukkig vervallen de heren niet te vaak in techniciteiten, en de track is een redelijk aangename en afwisselende bron van informatie. Tenzij u een dronken Japanner of zo bent, hebt u aan de karaoke-versies van Once Upon A December en Learn To Do It (6 min) waarschijnlijk weinig boodschap. Voordien enkel te vinden op de R1-release is Anastasia's Music Box Favorites (21 min.), een bizarre mix van muzikale fragmentjes uit de film en enkele nummers uit films uit de Fox-catalogus die geen blaas te maken hebben met Anastasia. Dan volgen er twee nieuwe spelletjes Russian Stacking Doll Game en Anastasia's Seek and Find voor de kleintjes.

De voornaamste bonusfeature is de complete, eerder al apart uitgebrachte direct-to-videosequel Bartok The Magnificent (68 min.), iets waar we apart geen geld aan zouden uitgeven, maar die we als extraatje wel zien zitten. In deze film die zich blijkbaar een onbepaalde tijd vóór Anastasia afspeelt, trekt Bartok (Hank Azaria) met een reizend circusnummer rond waarin hij het zogezegd opneemt tegen een gevaarlijke beer, waardoor hij er telkens als held uitkomt. De show is echter doorgestoken kaart want de beer Zozi (Kelsey Grammer) speelt met hem onder één hoedje in ruil voor een deel van de recette. Wanneer de tsarenprins Ivan (Phillip Van Dyke) wordt ontvoerd, blijkbaar door de heks Baba Yaga (Andrea Martin), wordt de grrrrrrrrrote held Bartok met lichte dwang aangezet om de heks op te zoeken en zover te krijgen dat ze de prins teruggeeft. Baba Yaga vraagt in ruil daarvoor dat Bartok drie gevaarlijke opdrachten volbrengt. Er zijn eerlijk gezegd slechtere afgeleide tekenfilms op de markt, we hebben er toch een paar keer goed mee moeten lachen.

De 29 minuten durende documentaire Learn to draw with Don Bluth laat de grootmeester zelf aan het woord, terwijl hij Anastasia, Dimitri, Rasputin en Bartok uit zijn pen tovert. Alhoewel we niet verwachten dat iemand zonder talent op een half uur werkelijk erin zal slagen om een deftige Anastasia op papier te zetten, is het vooral Bluths begeestering die deze featurette onderhoudend maakt. De pret wordt vervolgd met twee leuke featurettes: The Making Of Anastasia is een 44 minuten, welkome featurette met variabele diepgang, en uit de eerste release van de film krijgen we ook nog de featurette Anastasia: A Magical Journey (23 min.), een documentaire met vooral ophemelende bijdragen van de stemacteurs. Fans van Aaliyah - als die al bestaan natuurlijk - krijgen de videoclip van het nummer "Journey To The Past" apart geserveerd, samen met een making-of-stukje dat essentieel niets anders bevat dan beeldopnamen van de zangeres achter de studiomicrofoon. Samen duren deze fragmentjes 8 minuten. De disk sluit af met wat trailers en tv-spots (5 min.).

CONCLUSIE
Anastasia blijft nog steeds één van mijn persoonlijke favorieten, die moeiteloos kan concurreren met producten uit de Disneystal. De beeld- en geluidskwaliteit zijn schitterend, het bonusmateriaal is een synthese van het beste van de vorige dvd-releases en als kers op de taart krijg je er als bonus nog Bartok The Magnificent bij. De disk is bovendien als backcatalogustitel nogal vriendelijk geprijsd.