FILM
Het is niet eenvoudig vandaag de dag om filmliefhebbers te vinden die het opnemen voor George Lucas als cineast. De Star Wars-prequels hebben bij vele fans een wrange smaak nagelaten en hem het imago opgeleverd van een kille techneut die geloofwaardige menselijke emotie slechts als een neveneffect van filmmaken beschouwt. Op basis van zijn filmografie is die kritiek niet eens onterecht. Daarom is het des te verrassender dat zijn doorbraakfilm al die kritiek moeiteloos countert. American Graffiti, een gigantisch kassucces in 1973 en een van de meest winstgevende films van de seventies, draait niet om robots of vreemde beschavingen, maar is een reflectie op de jeugd van de regisseur en dan vooral op de rol die auto's speelden in het verleidingsgedrag van tieners in het begin van de jaren zestig. De prent heeft een hoog documentair gehalte en kan bogen op dialogen en performances die niet in het minst houterig zijn. Niet alle sequenties in de film werken even goed, maar voor wie vergeten was dat George Lucas ooit wel degelijk aanleg had voor emoties op celluloid, is American Graffiti een ware revelatie.

Opvallend is ook hoe de film verrassend buiten de lijntjes kleurt. In plaats van een eenvoudige coming-of-ageplot, biedt het scenario een kijk op één nacht uit het leven van vier tieners in 1962. Curt is een slimme jongen die de volgende dag op het vliegtuig naar de unief zal stappen, maar die twijfels heeft nadat hij halsoverkop verliefd werd op een blondine in een passerende wagen. Zijn zus Laurie heeft een relatie met de 'most likely to succeed'-jongen Steve, maar het is maar de vraag of hun liefde zijn vertrek naar de universiteit zal overleven. John Milner bleef na zijn schooltijd gewoon hangen in het Californische stadje waar de prent zich afspeelt en spendeert zijn nachten met cruisen in zijn 'hotrod'. En dan is er nog 'Toad', de jongste van het kwartet protagonisten, die voor her eerst rondrijdt in een auto en meteen een moordgriet aan de haak slaat.

American Graffiti springt voortdurend heen en weer tussen deze verhalen, met relatief succes, want vervelen doet de prent zelden, ook al wordt de vertelstijl voorspelbaar op den duur. De persoon met wie Lucas zich duidelijk het meeste identificeert is Curt, want hij groeit het meeste als personage in de loop van de lange nacht. Zijn uiteindelijke beslissing over het al dan niet gaan studeren, is trouwens het eindpunt van de prent. Zoals vertolkt door Richard Dreyfuss, voel je als kijker ook het meeste connectie met hem, vooral omdat zijn karakter niet rechtlijnig te duiden is en daardoor intrigeert. Niettemin is deze verhaallijn veruit de meest pedante. De plot met Laurie en Steve raakt bijv. veel meer de kern van wat jong zijn is, terwijl iedereen zichzelf wel zal herkennen in Toad als de klungelige jongen die een extra dosis zelfzekerheid kan gebruiken. Maar het meest beklijft het verhaal over John Milner, die tijdens de bewuste nacht opgescheept wordt met een 12-jarig meisje en daardoor wat van zijn inherente stoerheid inruilt voor oprechte bezorgdheid over de jonge meid.

De goede vertolkingen van de vele jonge acteurs van wie we later nog zouden horen (Dreyfuss, Ron Howard, Charles Martin Smith, Kathleen Quinlan, Harrison Ford) laten de grootste indruk na in American Graffiti. Casting director Don Roos verzamelde een bijzonder getalenteerde cast, waarbij iedere rol op het lijf van de acteur geschreven lijkt. Maar minstens even indrukwekkend is de soundtrack: voor bijna de volle 110 minuten die de film duurt, horen we klassieke songs uit de late jaren vijftig en het begin van de jaren zestig. Het blijkt een ingenieuze zet van Lucas, want op die manier verweeft hij haast moeiteloos de verschillende plots en karakters tot iets wat op één geheel begint te lijken. Kers op de taart zijn de bindteksten van DJ Wolfman Jack.

Maar ook George Lucas zelf komt goed uit de verf in American Graffiti als een visuele visionair. Van het imposante shot van een restaurant in de begingeneriek tot de wijze waarop de flanerende auto's op Main Street worden uitgelicht als blinkende bolides, straalt de film jeugdig genoegen uit. Dat lijkt dwars te staan op de documentaire stijl die de cineast duidelijk beoogt, maar op een of andere manier werkt de combinatie wel. De invloed van de roemruchte cameraman Haskall Wexler, een visueel consulent voor de film, mag trouwens ook niet onderschat worden. Je zou bijna vergeten dat het script ook een aantal ridicule passages bevat - een impromptu overval is de ergste stijlbreuk - en dat de subtext - de verloren Vietnam-generatie - te weinig aandacht krijgt. En zo komt zelfs in zijn emotioneel sterkste film dé grote artistieke tekortkoming van George Lucas - oppervlakkigheid - alsnog bovendrijven.

BEELD EN GELUID
George Lucas is enorm gesteld op een optimale kwaliteit van de releases van zijn film en dus oogt American Graffiti waarschijnlijk beter op Blu-ray dan we de film ooit gezien hebben. Dat betekent niet dat het beeld perfect is: het lage budget van de productie is duidelijk zichtbaar in de hoeveelheid grain en ook de gebreken van het contrast vallen extra op omdat de actie zich nagenoeg volledig 's nachts afspeelt. Bovendien verschilt de kwaliteit van de transfer van scène tot scène. Maar het algemene niveau ligt redelijk hoog voor een film die zijn veertigste verjaardag nadert. De DTS-MA 2.0-soundtrack spreidt een opvallend warme klankkleur tentoon, wat met name de muzikale nummers prachtig tot hun recht laat komen.

EXTRA'S
The Making of American Graffiti (78 min.) is inmiddels ook al weer bijna 10 jaar oud en wordt bijgevolg niet in HD gepresenteerd. Maar dat geeft niet, want de documentaire behandelt alles wat je wil weten over de genese en de productie van de film. Iedere belangrijke speler, voor en achter de schermen, is geïnterviewd voor de making-of, zodat je niet alleen een inizchtelijke docu krijgt, maar ook een bijzonder volledige. Nog op de schijf vinden we vier verschillende Screentests (23 min.) waarin de acteurs naar hartelust improviseren. De Trailer voor de film slaagt er prima in om de essentie van het verhaal te vatten in drie minuten. Via de U-controloptie kan je bovendien genieten van een iets te ongeïnteresseerd Picture-in-picture-commentaar van George Lucas. Ook aanwezig is een Triviatrack met extra informatie over elk van de songs van de soundtrack.

CONCLUSIE
Met American Graffiti bewijst George Lucas dat de koele zakenman van nu ooit een getalenteerde regisseur was die er niet voor terugdeinsde om artistieke risico's te nemen. Het is zonder twijfel zijn meest emotioneel geladen film, een anomalie in zijn filmografie. Beeld en geluid halen een goed niveau op deze release en ook de bonussectie is zeer inzichtelijk.