In de uitgestrekte woestijn van Nevada (USA), een ruig en bloedheet landschap van zandvlakten en scherpe bergtoppen, ijskoud in de winter met besneeuwde flanken en laaghangende mistbanken, staat de staatsgevangenis The Northern Nevada Correctional Centre, een complex van staal en beton met een capaciteit van ruim 1600 gedetineerden en 373 stafmedewerkers (gevangenisafdeling, medisch centrum, mentalegezondheidsafdeling), dat sinds 1964 dienst doet als opvangcentrum voor het noorden van de staat Nevada. In het onherbergzame gebied leven nog grote kuddes wilde paarden waarvan een deel gevangen wordt, getemd, getraind en door de locale ranchers verkocht aan boeren en kapitaalkrachtige inwoners uit de omgeving.
 

 

Sinds jaar en dag is een dergelijke paardenboerderij onderdeel van de staatsgevangenis en regisseur Marjoleine Boonstra volgt zes gedetineerden die elke dag vanuit de gevangenis naar het kamp wandelen om er de dieren te verzorgen en af te richten. Het zijn kleine criminelen die voor een lange of een meermaals herhaalde gevangenisstraf in de inrichting in Noord-Nevada terechtkomen en die men via het contact met de dieren op een beter spoor hoopt te brengen alvorens ze terug te laten keren in de maatschappij. Voor sommigen onder hen is het werk met de paarden een manier om van opgekropte negatieve gevoelens af te geraken en opnieuw een zekere vertrouwensband met de buitenwereld te smeden, anderen beschouwen het als een oefening in zelfdiscipline en hopen er straks hun voordeel mee te doen, nog anderen hebben weinig hoop op een nieuwe kans buiten de gevangenis, ze hebben te lang binnengezeten of zijn niet opgewassen tegen de harde regels van de survival in de Amerikaanse maatschappij, want mensen met een strafblad komen in de VS nog nauwelijks aan de bak, zijn in de meeste gevallen vogelvrij verklaard en veroordeeld tot een leven als dakloze, drugsdealer of crimineel.
 

 

Marjoleine Boonstra volgt en filmt de gedetineerden die tot het drie maanden durende project zijn toegelaten en praat met ze over de reden waarom ze in de gevangenis zijn terechtgekomen, over de straf die ze hebben gekregen, over hun familiale omstandigheden en de invloed van de samenwerking met paarden op hun leven en hun toekomstplannen. De meesten ervaren hun werk met de paarden als een brug tussen de groeiende interne discipline en de verlokkingen van de buitenwereld, tussen de relatieve veiligheid in de gevangenis en chaos buiten die hun makkelijk in oude patronen laat hervallen. Sommigen zijn ervan overtuigd dat ze het na afloop beter zullen doen in de maatschappij, anderen hebben een veel minder rooskleurige verwachtingen. Sinds mijn zestiende ben ik nooit langer dan 8 maanden na elkaar buiten geweest, zegt een veertiger, kleine criminaliteit en drugs doen me telkens weer de das om. Ik maak geen kans buiten. Het is het lot dat vele gedetineerden met hem delen, want van alle gevangenen die vrijgelaten worden komt bijna de helft op de één of andere manier toch weer in de problemen en dus achter de tralies terecht.
 

 

Nochtans biedt de omgang met wilde paarden die in de loop van drie maanden gedisciplineerd en afgericht worden de mannen een unieke kans om zich te verdiepen in de psyche van een ander wezen en voor zichzelf lessen te trekken uit die ervaring. Het project is niet alleen uniek voor de gevangenen, maar ook voor de paarden, want geen enkel dier wordt op enig moment gedwongen. Het africhten gebeurt op een natuurlijke manier, op het ritme en tegen het tempo van elk individueel paard. Als ze van je weglopen en niet doen wat je wilt is dat geen koppigheid, zegt een gevangene tegen de camera, dan is dat angst. En dus krijgt een paard pas een halster op het moment dat het bereid is om dat geleidetuig vrijwillig te accepteren. Voor een paard zijn wij met onze ogen vooraan in ons hoofd roofdieren, zegt de chef van het kamp, en paarden zijn bang als er roofdieren in de buurt zijn. Als een paard naar je kijkt, wend je de blik dus af en als ie niet kijkt por je ‘m een beetje aan, zodat hij gaat beseffen dat het roofdier hem niet per se wil doden. Het vraagt tijd en overgave om het vertrouwen van de dieren te winnen en het genereert innerlijke rust bij de gedetineerden die een leven in de rand van de maatschappij achter de rug hebben en zelf nauwelijks vertrouwen kunnen schenken. Niet iedereen komt in aanmerking, voegt hij eraan toe, maar ik ben gelukkig als ik ze later op straat tegenkom en merk dat ze het goed stellen.

 

Marjoleine Boonstra beperkt zich hoofdzakelijk tot het observeren van de mannen en de paarden. Alleen tijdens de interviews stelt ze af en toe een vraag, voor de rest laat ze het aan de gedetineerden over om commentaar te leveren als hun dat het gepaste moment lijkt. Het portret dat ze op die manier in Among Horse and Men schildert wordt er eentje vol hoop en geloof in de slaagkansen van een dergelijke onderneming.

De beeldkwaliteit van de documentaire is uitstekend, want de buitenopnamen doen hun voordeel met de felle zon en de heldere lucht van het woestijnlandschap. Het geluid is perfect tijdens de interviews die gemaakt zijn op een vaste locatie en acceptabel tijdens de werksessies met de paarden.

De Originele Bioscooptrailer een viertal Verwijderde Scènes waarin vooral de sfeer van het kamp tijdens de ochtendlijke trainingen aan bod komt.
 

 

Het portret dat regisseur Marjoleine Boonstra maakt van een zestal gedetineerden op een ranch wijkt heel sterk af van wat in soortgelijke documentaires op National Geographic of Discovery Channel aan bod komt en waarin vooral gemikt wordt op het geweld en de macabere sfeer die in dergelijke inrichtingen heerst. In Nevada gaat het er rustig aan toe en wordt gepoogd van recidiverende gedetineerden opnieuw normale mensen te maken.