September maakt deel uit van de Woody Allen Collection, een box-set die alle 19 speelfilms van de cineast bundelt uit de periode 1971-1991 en daar nog het latere Melinda And Melinda (2004) aan toevoegt. De overige films in de collectie zijn: Bananas, Everything You Always Wanted To Know About Sex (But Were Afraid To Ask), Sleeper, Love And Death, Annie Hall, Interiors, Manhattan, Stardust Memories, A Midsummer Night's Sex Comedy, Zelig, Broadway Danny Rose, The Purple Rose of Cairo, Hannah And Her Sisters, Radio Days, Another Woman, Crimes and Misdemeanors, Alice en Shadows And Fog.

FILM
September heeft wellicht de meest vreemde ontstaansgeschiedenis van eender welke Woody Allen-prent - of van eender welke film tout court. Want hoewel de film de 16de film van de New Yorkse cineast is die in de bioscopen draaide, is het feitelijk de 17de film die hij maakte. De reden? Allen draaide September twee keer, nadat de eerste versie niet aan zijn verwachtingen voldeed. Oorspronkelijk waren onder meer Sam Shepard, Maureen O'Sullivan en Charles Durning gecast, maar dat leidde niet tot het resultaat dat Allen voor ogen had en dus verving hij hen door respectievelijk Sam Waterston, Elaine Stritch en Denholm Elliott. Het is daarom des te ironische dat ook de versie die hij wel kwalitatief genoeg achtte om aan een publiek te tonen tot de minst aansprekende films uit zijn oeuvre behoort.

Misschien lag dat wel aan het feit dat Allen zich voor het eerst in bijna een decennium nog eens aan een puur drama waagde. Net zoals in Interiors speelt het merendeel van de actie zich af op één locatie (weer een strandhuis) en knipoogt hij nadrukkelijk naar een klassieker - ditmaal niet naar Ingmar Bergman maar naar Chekovs Oom Vanya. De film is een soort uitgebreide paringsdans tussen zes personages. Protagoniste Lane woont al een tijdje in het strandhuis na een mislukte zelfmoordpoging, maar hoopt nu haar leven weer op de rails te krijgen. Een deel van haar hoop vestigt ze op Peter, een schrijver met wie ze enkele weken eerder in bed belandde maar die nu de relationele boot afhoudt. De reden daarvoor is dat hij stiekem verliefd is op Stephanie, Lane's beste vriendin. En zij is ook wel onder de indruk van hem. De drie andere gasten in het huis zijn Lane's moeder Diane (met wie ze een zwakke band heeft), stiefvader Lloyd en buurman Howard, die zijn sluimerende affectie voor Lane niet meer geheim kan houden.

Woody Allen is voornamelijk geïnteresseerd in de spanningen tussen het sextet tijdens een stroompanne die een hele avond aanhoudt. Dat creëert een sfeer die meer geschikt is voor een toneelstuk dan voor een film, wat het voor de kijker niet eenvoudig maakt om helemaal mee te gaan in het verhaal. Des te meer omdat Allen dat theatrale aspect bewust in de verf zet door de camerabewegingen tot een minimum te beperken en ook de close-ups spaarzaam te gebruiken. Ook de zware toon die het scenario aanslaat - humor is ver te zoeken in September - is geen onverdeeld succes. Allens poging om de moraal van het verhaal erin te hameren, verstikt je soms. Bovendien mislukt de cineast grandioos telkens hij een confrontatie naar een climax leidt: steeds ligt het drama er zo dik op dat het op het randje van het lachwekkende is, met name in de scène waarin Stephanie en Peter hun eerste verboden kus delen. Cameraman Carlo Di Palma schippert dan ook voortdurend tussen subtiele kadrages en te onthullende camerabewegingen.

Zelfs de cast kan September niet redden. Mia Farrow weet niet of ze de neurose van haar personage naar voren moet brengen of dat ze iets meer subtiliteit in haar performance moet leggen en ze eindigt daardoor met een vertolking die vlees noch vis is. Bovendien voel je weinig empathie voor Lane omdat ze vaak als een naïef kieken overkomt. Elaine Stritch tracht als Lane's moeder een vleugje Gloria Swanson in haar vertolking te steken: half intrigerend, half egocentrisch. Daardoor heeft ze haar momenten, maar de grote onthulling in de laatste act doet haar personage als een wandelend cliché af. De derde vrouw in het gezelschap, Diane Wiest, zet wellicht haar minst goede performance in een Woody Allen-film neer. De mannen in de cast worden door het scenario vooral met een tweederangsrol bedeeld. Dat weerhoudt met name Danholm Elliott en Jack Warden ervan om uit de achtergrond te treden. De enige die wel tot actie in staat is, is Sam Waterstons Peter. Maar ook hij vervalt in een naïeve romantiek die niet past in de diepere film die Allen voor ogen heeft.

Een diepere film die September dan ook niet geworden is. De prent is een aaneenschakeling van gemakzuchtige oplossingen in een productie die vanaf het begin verdoemd was wegens Allens ambitie om letterlijk een verfilmd stuk toneel te maken. De cineast lijkt niet te beseffen dat beide media een geheel andere aanpak vragen: op het podium moet je de personages nu eenmaal groter schetsen opdat ook de achterste rijen het karakter kunnen doorgronden, terwijl in films subtiliteit in een close-up of een subtiele camerabeweging kunnen steken. Die flater nekt September, want de prent is het equivalent van een stel luide roepers in een situatie waarin gefluister meer op zijn plaats is.

BEELD EN GELUID
Het eerste wat in het oog springt bij deze beeldtransfer is de uitstekende helderheid van het beeld. Ook de scherpte kan op veel goedkeuring rekenen en de kleurenweergave is prima. Dat is dan ook zonder discussie de beste beeldkwaliteit die ik tegenkwam bij alle twintig films van de Woody Allen Collection. De soundtrack is naar goede gewoonte een monospoor dat de nadruk legt op de dialogen en amper ruimte laat voor een immersief soundscape.

EXTRA'S
De enige extra is een Trailler.

CONCLUSIE
September is met voorsprong een van de zwakste Allen-films van de jaren tachtig: een val van gratie na de onwaarschijnlijk verbeeldingsrijke films die hij in de middelste jaren van het decennium draaide. De beeldkwaliteit is wel opvallend goed, terwijl het monospoor de dialogen goed weergeeft. In de bonussectie huist enkel een trailer.