FILM
5 mei 1993. In het stadje West Memphis in de Amerikaanse staat Arkansas verdwijnen drie jongetjes van acht jaar. De volgende dag worden hun levenloze lichamen teruggevonden in een nabijgelegen beek. Het is duidelijk dat ze met geweld om het leven gebracht zijn. De verdenking valt al snel op drie tieners: Damien Echols, Jesse Misskelley en Jason Baldwin. De drie kwamen al eerder in aanraking met het gerecht en vallen op door hun excentrieke uiterlijk en vertoon. Geruchten van een moord die door een satanisch ritueel is ingegeven zijn bijgevolg niet van de poes. Een jaar later zitten Echols, Misskelley en Baldwin voorgoed achter de tralies. Ze blijven echter hun onschuld volhouden. En hoe meer mensen die in hun onschuld geloven het onderzoek en het proces onder de loep nemen, hoe meer ze ervan overtuigd geraken dat de drie tieners inderdaad niets te maken hebben met de dood van de jongetjes.

Het klinkt misschien als de plot van een intrigerend fictieverhaal, maar het verhaal van de zogenaamde West Memphis Three is echt gebeurd en verhit al twee decennia de gemoederen. Het is zonder meer de meest gemediatiseerde rechtszaak uit die periode: de affaire was al het onderwerp van drie gelauwerde documentaires voor betaalzender HBO, onder de titel Paradise Lost, en binnenkort mogen we ook de Atom Egoyan-film Devil's Knot over het onderwerp verwachten. En vorig jaar deed ook West Of Memphis zijn duit in het zakje. Het intrigerende aan deze documentaire, mede gefinancierd door Peter Jackson, is dat de opnames ervan begonnen op het moment dat de strijd voor gerechtigheid nog volop woedde en niet zozeer de zoektocht naar de ware daders of het verdriet van de ouders centraal gezet worden, maar de inzet van vrienden en sympathisanten om de West Memphis Three vrij te krijgen.

Voor wie niet bekend is met de zaak is het eerste halfuur van de film niet het meest gemakkelijke om te overbruggen: je wordt namelijk overstelpt met namen, gebeurtenissen en een snel gemonteerde mix van interviews en archiefbeelden. Eenmaal je die horde hebt overwonnen, biedt West Of Memphis echter een indringende kijk op niet enkel de passie van de mensen die zich inzetten voor de veroordeelden, maar ook op het Amerikaanse justitiesysteem en de amateuristische aanpak van de politie in de zaak. Dat Echols, Misskelley en Baldwin onschuldig zijn, wordt al vrij snel duidelijk, maar toch houdt de documentaire de spanning vast door te focussen op het al dan niet vrijkomen van het drietal als nieuw bewijs al dan niet wordt toegelaten.

Hoewel er nooit onduidelijkheid bestaat over de vraag bij welke partij de loyaliteit en de sympathie van de filmmakers ligt - producent Jackson, die een groot deel van het onderzoek financierde, duikt zelfs op als een redelijk prominente interviewgast - maar dat belet West Of Memphis niet om een redelijk objectieve kroniek te schetsen van de gebeurtenissen. Wie dan wel de moorden heeft begaan, is niettemin het onderwerp van een belangrijk deel in de tweede helft van de film en de vinger wijst stevig in de richting van de pleegvader van een van de drie kinderen. De cineasten maken gelukkig niet dezelfde fout als de makers van de tweede Paradise Lost-documentaire, die een uiteindelijk onterechte kruistocht begonnen tegen een andere potentiële verdachte.

Het onwaarschijnlijke verhaal van de West Memphis Three zorgt er uiteraard voor dat West Of Memphis beklijft en ook de keuzes die de cineasten maken om het verhaal te vertellen zijn lovenswaardig. Toch kan ik de overweldigende lovende kritiek die de film bij de release kreeg niet volledig bijtreden. Het belangrijke aandeel van enkele bekende namen in de prent - naast Peter Jackson duiken onder meer Henry Rollins, Eddie Vedder en een van de Dixie Chicks op - komt bijvoorbeeld af en toe over als een al te gemakkelijk schouderklopje voor entertainmentgrootheden. En ook het evenwicht tussen verse opnames en archiefbeelden van onder meer het proces en de verslaggeving uit de jaren negentig is weinig innovatief. Een echte filmische meerwaarde, zowel naar structuur als naar visualiteit, biedt West Of Memphis dus te weinig. Maar het verhaal? Dat zal je niet snel vergeten.

BEELD EN GELUID
Heel wat van de archiefbeelden die gebruikt worden in de documentaire dateren nog van voor de digitale mediarevolutie en zijn dus overgezet van vhs- en Betamax-cassettes waardoor grote delen van de film niet op de allerhoogste beeldkwaliteit kunnen bogen. Maar de meest recente opnames zien er zonder meer prima uit. Ook van de soundtrack mag je geen flitsende 5.1-ervaring verwachten in een film die op dialogen stoelt, maar oerdegelijk is de soundtrack absoluut.

EXTRA'S
Op het Audiocommentaar komen niet alleen regisseur Amy Berg aan het woord, maar ook Damien Echols en zijn echtgenote Lorri Davis. Dat zorgt voor een emotioneel geladen babbelspoor dat bijzonder inzichtelijk is. De Deleted Scenes duren alles samen zo'n negentig minuten en geven meer achtergrondinfo bij feiten die nu in de documentaire iets te snel voorbijvliegen. Een apart segment wordt ingelast voor gefictionaliseerde fragmenten uit het leven van Echols, die geen van allen de final cut haalden. Ten slotte is er een Trailer voor de film aanwezig op de schijf.

CONCLUSIE
West Of Memphis is een amper verhulde aanklacht tegen incompetentie en vooringenomenheid in het Amerikaanse rechtssysteem. De zaak van de West Memphis Three is daarvoor een uitgelezen kans, want in dit schrijnende en meeslepende verhaal worden alle tekortkomingen van het systeem duidelijk blootgelegd. Beeld en geluid halen een degelijk niveau op deze dvd en de bonussectie is extreem inzichtelijk, met name in het audiocommentaar.