SERIE
De regels verschillen lichtjes van land tot land, maar het auteursrecht stipuleert dat ca. 70 jaar na de dood van een auteur de werken van die auteur in het publieke domein vallen. Dat verklaart waarom er de laatste jaren nogal wat nieuwe incarnaties van Sherlock Holmes op het grote en het kleine scherm te zien waren. Na de 'heruitvinding' van de speurder als een Victoriaanse actieheld in twee Guy Ritchie-films en de bejubelde modernisering van de detective in de Britse tv-serie Sherlock, worden ook de Amerikaanse tv-kijkers sinds het najaar van 2012 wekelijks vergast op nieuwe avonturen van Sir Arthur Conan Doyles bekendste creatie.

Elementary heeft daarbij geen angst om een radicale wending te geven aan een aantal conventies die we met Sherlock Holmes zijn gaan associëren. De eerste opvallende wijziging is de verandering van locatie. De speurder woont niet langer in Baker Street in Londen, maar in een typisch New Yorks 'brownstone'-huis. Een minstens even radicale ingreep is om eeuwige gezel Watson om te vormen tot een Amerikaanse vrouw met Aziatische roots. Blijft wel behouden: de rol van consulterend detective bij de NYPD (ter vervanging van Scotland Yard) en Holmes sluimerende verslaving aan drugs. Allemaal ogenschijnlijk cosmetische ingrepen die niets hoeven af te doen aan de excentrieke essentie van het personage.

En toch... Elementary verbleekt bij de andere recente adaptaties van de Holmes-verhalen. Een deel van het probleem is wellicht dat de serie wordt uitgezonden door netwerk CBS, dat een lange traditie heeft van detective- en politieseries. Het lijkt erop alsof de zender enerzijds rekent op de naamherkenning en unieke kenmerken van Sherlock Holmes, maar anderzijds een generische tv-reeks wil die in weinig verschilt van andere detectives op tv. Waar BBC-product Sherlock zich afzet van de trends door afleveringen van anderhalf uur te produceren en visueel vernieuwend uit de hoek komt, kleurt Elementary braafjes tussen de lijnen. In de eerste episodes herken je weliswaar nog wat van de geest van Arthur Conan Doyles creatie, maar ook dat verwatert naarmate het seizoen vordert, een subtiele knipoog naar de originele verhalen en nevenpersonages niet te na gesproken.

Nochtans kan je weinig slecht zeggen over Johnny Lee Miller in de hoofdrol. Hij is minder openlijk excentriek dan andere recente Holmes-incarnaties, maar daardoor ook (potentieel) minder ergerlijk. Hij zet op dat vlak de tradtie van de Basil Rathbone-films uit de jaren veertig voort, wat absoluut een compliment is. Maar de acteur wordt ook opgezadeld met een personage dat van de schrijvers te weinig diepgang krijgt en - onvergeeflijk feitelijk - te vaak de bal gewoonweg misslaat. Ook de voorspelbare opzet waarbij Holmes een uitspraak doet en vervolgens de vraagt krijgt hoe hij dit weet, ben je snel beu.

Lucy Liu is zonder meer een frisse verschijning als Joan Watson en het feit dat ze Sherlock begeleidt bij het onder controle houden van zijn verslaving, geeft een extra dimensie. Jammer is alleen het feit dat Watson naarmate de serie vordert meer afwijkt van de Watson die we gewoon zijn. Ze manifesteert zich namelijk als een gelijke van Holmes, die ook mee de technieken van het speuren onder de knie krijgt en zelfs geregeld Holmes de loef afsteekt in deductisch vermogen. Daarmee wordt de dynamiek tussen de twee personages ondergraven.

In de nevencast vertolkt Aiden Quinn een variatie op het Lestrade-personage als hoofdrechercheur Gregson bij de NYPD. Jon Michael Hill, als Quinns assistent, lijkt helaas niet veel meer te zijn dan het 'token black'-personage. Gastacteurs die opduiken in de laatste helft van het seizoen zijn onder meer Vinnie Jones, F. Murray Abraham en Natalie Dormer, als personages die liefhebbers van Holmes bekend in de oren zullen klinken, maar die enkele onverwachte geheimen verbergen.

Zeker in het middendeel van dit eerste seizoen kent Elementary een aantal stevige dipjes, die mij - mocht ik de reeks op tv hebben gevolgd en niet op dvd - wellicht hadden aangezet om af te haken. Gelukkig maken de laatste vier afleveringen, die feitelijk één langgerekt verhaal vormen, met grote consequenties voor de protagonisten, veel goed. Maar niet alles. Of Elementary een mooie plek zal krijgen in de Holmes-canon is dus nog wat afwachten. De wisselvalligheid moet er hoe dan ook uit en als de serie wat meer zou durven afwijken van de conventies van de gemiddelde tv-detective, zou dat evenmin een slecht zaak zijn. Afwachten wat seizoen twee zal bieden, dus.

BEELD EN GELUID
De beeldkwaliteit op deze dvd is prima. Grote delen van sommige afleveringen spelen zich 's nachts af, maar de transfer heeft weinig problemen om de contrasten weer te geven. Als we de kleurenweergave en de contrasten onder de loep nemen, dan is het eveneens degelijkheid troef. De soundtrack staat als een 5.1-spoor op de schijf en zet geregeld subtiel de achterste boxen aan het werk. Maar de hoofdmoot van het geluid blijft uit de voorste boxen komen, in de vorm van kristalheldere dialogen.

EXTRA'S
De disk bevat een aantal extra's die meer licht werpen op de productie, maar helaas bevatten ze amper diepgang. A Holmes of their Own  en Holmes Sweet Holmes hebben het over de moeilijkheden die gepaard gaan met het adapteren van een wereldberoemde literaire figuur naar de moderniteit. Liu of Watson focust op Lucy Liu en hoe zij de rol van Joan Watson invult. De actrice neemt je ook mee op een korte Set Tour. de CBS Launch Promos doen er alles aan om de kijkers naar de serie te lokken en The Power of Observation biedt een blik achter de schermen in de vorm van vijf internetfilmpjes.

CONCLUSIE
Het eerste seizoen van Elementary begint sterk en fris, kent dan een stevige dip, maar wint wat geloofwaardigheid terug met de laatste vier episodes. Een wisselvallig traject dus, waarbij de serie nog zoekt naar een eigen identiteit. In de lange reeks Holmes-verfilmingen voor tv en film hebben we echter al veel slechtere dingen gezien dan Elementary. Beeld en geluid halen het niveau dat je verwacht van een recente tv-reeks, maar de bonussectie is te oppervlakkig.