FILM
Wanneer de woorden “provoceren” en “regisseren” in één zin gebruikt worden, dan kom je zonder al te veel omwegen uit bij de vanuit Frankrijk werkende Argentijnse regisseur Gaspar Noé terecht. Keer op keer waren zijn film spraakmakers zoals de gewaagde druptrip Enter The Void, het vrij gedurfde Love dat ergens balanceert tussen arthouse en porno, het drugsfeestje in Climax en natuurlijk voorop Irréversible, waarin iedereen het had over de expliciete verkrachtingsscène.

Het is dus iedere keer uitkijken naar de volgende stap die Gaspar Noé zet. Groot was de verbazing toen Noé met Vortex de dramatische toer opging. Noé zou natuurlijk niet Noé zijn door er een aparte draai aan te geven, maar voor deze mokerslag beperkte hij zich tot de aankleding ervan. Net zoals in Irréversible begint hij de film met de end credits, en na een vrolijk melodietje van Françoise Hardy komt de kopstoot. Inhoudelijk, maar ook qua vorm en wel door de hele film in split screen te draaien. Speciaal om speciaal te doen zou je zeggen, en daar zal zeker wel een stukje waarheid in zitten, maar Noé gebruikte deze techniek vooral om tegelijkertijd te tonen hoe twee mensen op hetzelfde moment reageren bij het aftellen naar de dood.




In Vortex, dat in 2021 de Grote Prijs van de jury op het Filmfestival van Gent won en daarna in de bioscoop geplaagd zat met de coronasluiting, volgen we twee bejaarde mensen die weten dat ze aan hun laatste jaren bezig zijn, en dat stilaan de tijd is gekomen om het aardse leven vaarwel te zeggen. Deze film, die een jaar later in Brussel bekroond werd als beste film van het jaar door het UFK (dat is de Belgische filmkritiekbond), heeft inderdaad hetzelfde onderwerp als Amour van Michael Haneke. Het is allesbehalve uitnodigend, want niet iedereen heeft zin om 143 minuten lang naar een film te kijken waar je achteraf alleen maar depri van bent en tranen in de ogen van krijgt, maar dat neemt niet weg dat Vortex een meesterwerk is zonder al te veel moeilijkdoenerij, maar zich gewoon richt op de universele emoties, en dat is het verliezen van een geliefde met wie je tientallen jaren hebt samengeleefd.

De split-screentechniek wordt uiterst nuttig gebruikt. De namen van de protagonisten komen we nooit te weten, wel zien we aan de ene kant van het scherm een man (vertolkt door Dario Argento, jawel die!) en aan de andere kant een vrouw (Françoise Lebrun, wiens bekendste film The Mother And The Whore uit 1973 van Jean Eustache is). Het is de vrouw die problemen krijgt, want plots duiken de eerste vormen van geheugenverlies op en wat in het begin lijkt op een onschuldig ouderdomskwaaltje wordt vlug een levensbedreiging.




Noé is een meester in het verfilmen van gevoelens en dat doet hij in Vortex opnieuw. Niet alleen door acteurs te kiezen die gaan voor een zeer natuurlijke vertolking (Dario Argento is gewoonweg fenomenaal in deze rol), maar ook door te zorgen dat de kijker zich, door het split-screen, niet kan afwenden van de harde realiteit. Vortex is allesbehalve plezier, en door de mokerslag een film die je moeilijk nog met plezier een tweede keer zal willen zien, in ieder geval is het wel cinema die kan tellen.