FILM
Lady And The Tramp is in 2012 de volgende titel die in de Platinum-reeks werd hernomen. Zeker na de teleurstellende The Lion King waren we nieuwsgierig of ditmaal Disney terug het juiste kadans voor speciale versies te pakken heeft. Het antwoord is gelukkig een ondubbelzinnig ja.

Een jong getrouwd koppeltje, wiens naam we alleen maar horen vernoemen als Darling (Peggy Lee) en Jim Dear (Lee Millar), nemen een jonge cocker spaniel in huis, Lady (Barbara Luddy), die daarmee letterlijk in een warm nestje is gekomen. Al heeft ze de eerste tijd de aandacht voor zich alleen, toch merkt ze op gegeven ogenblik een verandering in het gedrag van haar baasjes: ze willen niet meer met haar gaan wandelen of gaan spelen. De honden van de buren, de Schotse terriër Jock (Bill Thompson) en de ex-politiehond Trusty (Bill Baucom) kunnen haar echter geruststellen: het echtpaar verwacht gewoon een baby. Lady, die eerst nog het mysterie van het nieuwe leven moet leren kennen, breidt haar natuurlijke affectie en gevoel van bescherming onmiddellijk naar de nieuwe boreling uit. Evenwel, als Darling en Jim Dear een paar dagen het huis uit moeten, komt tante Sarah (Verna Felton) met haar twee afgrijselijke Siamese katten op de kleine passen. Terwijl de katten de gordijnen in repen trekken en ei zo na de kanarie en de goudvis verorberen, ziet de dame in Lady een potentieel gevaar voor de baby, en wil haar laten muilkorven. Bij de dierenwinkel zet ze het echter op een lopen, en zo kruist haar pad dat van de Tramp (Larry Roberts), een raszuivere bastaard met een stamboom recht uit de derde vuilbak van rechts in de Visgraatstraat. Tramp keek altijd al wat meewarig neer op het leventje van gedomesticeerde honden, en zou zijn vrijheid klaarblijkelijk voor niets willen inruilen. Door een tijdje op te trekken met Lady leren de twee elkaar beter kennen en appreciëren, en ze delen uiteraard onder een romantisch gesternte het inmiddels klassiek geworden bord spaghetti with-e a lot-te of meat-te balls. Lady is echter vastbesloten terug naar huis te keren om de baby te bewaken.




Deze Lady And The Tramp is hiermee al aan een derde uitgave of zo toe. Eertijds, in de begindagen van de dvd, onder auspiciën van Warner Home Video was er reeds in een pan & scan-versie op de markt gebracht geweest. Deze versie is intussen al een tijdje out of print, en de film stond daarom al geruime poos in de steigers om voor een re-release in de felbejubelde Platinum Collection te worden opgenomen. Nu Blu-ray het ordewoord is geworden, kon uiteraard een versie in high definition niet uitblijven, en tegelijkertijd werd er een geremasterde 1-disk dvd uitgebracht, die het echter op gebied van bonusmateriaal niet kan winnen van de out of print zijnde 2-disk dvd. Dus de boodschap aan de niet-Blu-ray adopters: zoeken maar!

Het verhaal van Lady And The Tramp werd aangebracht door Walt Disney zelf, die in een vergelijkbare situatie als bij het begin van de film zijn vrouw een hondje cadeau deed. Waar in het begin de jonge Lady nog niet spreekt maar blaft, verandert het point of view al gauw in de film naar dat van de honden, waardoor het typisch antropomorfe Disneyverhaaltje een klassieke boy meets girl-story wordt, zonder heel veel uitdieping, maar bijzonder effectief. De kijker wordt al vanaf het begin dicht bij de gebeurtenissen betrokken, omdat in deze film eens niet voor een sprookjesdecor of een fantastische wereld werd gekozen, maar een heel gewone, kleinburgerlijke woonwijk van een universele, naamloze grootstad. Van de lichamen van de volwassenen krijgen we in onvervalste Tom & Jerry-stijl in drie vierde van de gevallen alleen nog maar de onderste helft te zien, en de weinige menselijke figuren die toch nog min of meer een rol te spelen hebben in de belevenissen van de twee honden, zijn ofwel monsterlijke karikaturen (tante Sarah), of geschifte Italianen, waarbij ik me bij het bekijken van de film elke keer weer afvraag wat de klanten - als die er al zijn - ervan denken dat ze op bediening moeten wachten terwijl de chef en het keukenhulpje per sé buiten een aubade moeten gaan brengen aan een straathond; doch dit terzijde.

Hij een op zijn vrijheid gestelde, wereldwijze avonturier, zij een dame met stijl die uit haar beschermende omgeving wordt gerukt. Mooier kan het niet contrasteren. Het werkte al bij Shakespeare's Romeo & Julia, het werkt blijkbaar tegenwoordig ook nog bij Titanic, en het werkt hier even goed. Het verhaal is misschien al talloze keren opnieuw ten tonele gevoerd, en je vraagt je af wat Disney hoopte te bereiken met het nog eens te vertellen vanuit het standpunt van twee honden. Maar het werkt. Ook al geholpen door de eerder vernoemde inperking van de mensenrollen, beleven we de gebeurtenissen helemaal mee vanuit het standpunt van de honden. Met misschien de nodige simplificaties; zo worden straathonden en gezelschapsdieren uniform gecatalogiseerd al naargelang ze al of niet een hondenpenning dragen - die dan nog eens bij alle honden exact dezelfde vorm heeft. In vergelijking met enkele andere Disneyprenten uit hetzelfde era is dit misschien wel één van de meest geschikte films voor kinderen: de prent bevat nagenoeg geen geweld van betekenis, een occasionele oorveeg tussen twee Italiaanse koks uitgezonderd, de enige dreiging in de film komt van een overigens naamloze rat, die op zeer vakkundige en voral onzichtbare wijze het hoekje wordt om geholpen, ook het upper middle class-huwelijksleven van Darling en Jim Dear wordt uiterst kuis en zedig gehouden conform de tijdsgeest, en als toppunt wordt er ook nog een ongelofelijk zoetsappig einde zonder pijn of leed aan de film gebreid, alhoewel je stiekem hoopt dat de twee Siamese katten van tante Sarah uiteindelijk tot hondenbrokken worden vermalen. Ook in tegenstelling tot de meeste Disneyfilms is er niet echt een booswicht aanwezig: de dreiging die van de hondenvanger uitgaat is minimaal - de man is zelfs heel voorkomend tegen Lady, omdat ze een penning draagt - en tante Sarah is eerder het nurkse (ongetrouwde) familielid dat zich iets te graag met zaken wil bemoeien, maar uiteindelijk het beste met iedereen voor heeft. De spanning wordt er wat minder door, maar er komt ademruimte vrij om de klemtonen op andere vlakken te leggen.

Dat de film misschien wel geboekstaafd staat als de meest romantische animatiefilm ooit, is uitsluitend te danken aan de befaamde spaghetti-scène, naar waar de referenties in andere instanties van populaire cultuur al niet meer te tellen zijn. Maar er zitten meer instanties van subtiele humor in de film dan dat: wanneer Tramp bijvoorbeeld illustreert hoe hij elke dag ergens anders gaat schooien voor eten, doet stemacteur Larry Roberts achtereenvolgens geweldige impressies van een Duits en een Iers accent na. Voeg daar nog de twee Italiaanse chefs, de Ierse politie-agent, een Russische windhond en een Mexicaanse chihuahua bij, en we hebben een prent die tegenwoordig zó vijf klachten aan hun broek gesmeerd zou krijgen door het centrum voor racismebestrijding wegens stereotypering. Naar de hel evenwel met dergelijke politieke correctheid! Het zou een veel aangenamere wereld zijn als niet iedereen dadelijk zo op zijn lange tenen zou getrapt zijn. De humor is zeker nergens beledigend, want dat zou helemaal in discordantie zijn met de zachtmoedige toon van de rest van de film.




De grootste troef waar Lady And The Tramp evenwel mee kan uitpakken is de ambachtelijke animatie die toch een souplesse heeft die we in recente Disneyfilms helaas niet meer terugvinden, zeker niet nu de studio's zich hebben teruggeplooid op computeranimatie, waar ze feitelijk geen jota verstand van hebben, en al helemaal niet in het liefdeloze bandwerk van crapquels dat nog steeds als een onophoudelijke stroom diarree uitgestoten wordt door een bende cultuurbarbaren die nooit in het gilde der animatoren hadden mogen worden opgenomen. Ook Lady And The Tramp II wordt op Blu-ray hernomen, alhoewel er hópen films klaarstaan die een HD-benadering beter verdienen. We weten dat we in herhaling vallen, maar in plaats van met hun quirky bandwerk studio's als Nickelodeon en consoorten na te willen hollen, heeft Disney absoluut de verkeerde keuze gemaakt, en is het bij uitstek de verkeerde studio die de concurrentie naholt. Als je merkt hoeveel studie in deze film bijvoorbeeld is gestoken om de dieren zo natuurlijk mogelijk te laten bewegen, zelfs al wordt dat soms een beetje cartoonesk overdreven (wanneer Trusty ongeveer de helft van zijn huid over zijn ogen krabt), merk je dat de "oude garde" bij Disney, die niet onder enige druk van buitenaf stond om kwantiteit af te leveren, het vak enorm goed onder de knie hadden, en vele animatoren er beter vandaag een voorbeeld aan zouden nemen.

Voor u het vraagt: de kortere speelduur dan de ge-PAL-speedupte dvd heeft alles te maken met het feit dat de extra credits voor Lowry Digital Images er weer zijn afgehaald. In feite is de film dus terug naar de originele vorm gerestaureerd.

BEELD EN GELUID
Voor de tweede dvd-uitgave stond er op de supplementaire eindaftiteling nog te lezen dat Lowry Digital Images de film onder handen had genomen. Met de transfer op Blu-ray wordt nóg een stapje verdergegaan, en zien we pas de volle pracht en glorie van deze film, die zodanig goed is opgekuist dat er niets van printbeschadigingen of vlekjes duidt op de ouderdom van de film. Deze kan je alleen afleiden uit het feit dat iedereen in de film met een aftandse oldtimer rijdt, en sommigen nog met paard en kar. Het beeld is zeer subtiel, de achtergronden zijn vaak kleurige aquarellen waar de ambachelijkheid vanaf straalt, en de penseelstreken op aan te duiden zijn. De kleuren op de voorgrond zijn erg stabiel, en vallen nergens uiteen in onderscheidbare blokjes. De aflijning van de tekeningen is van hoge kwaliteit, in bijvoorbeeld de scène waarin de lagen huid van de Deense dog op elkaar gerold worden, zit er geen greintje aliasing in de toch wel complexere tekening. De film heeft het correcte 2.55:1-aspect ratio. Van Lady And The Tramp bestaan twee versies, ééntje in Cinemascope, en ééntje in het standaard 1.33:1-formaat. Deze laatste versie moest anno 1955 dienen om de behoefte van de oudere cinemazalen te dienen, die nog niet uitgerust waren met de nodige projectie-apparatuur voor het schijnen van de film in widescreen. De versie in 1.33:1 die eertijds door Warner was uitgebracht, was evenwel een pan en scan-versie van de widescreen-editie, wat onder meer in enkele shots bijzonder goed tot uiting komt: wanneer Lady in de tuin een bot begraaft, is enkel de bloem die ze uitgraaft te zien, terwijl de andere bloemen netjes uit de 1.33:1-versie weggeknipt zijn. Ook in één van de slotscènes waarin één van de kleintjes van het kersverse hondenkoppel het manteltje van Jock aan het uitrafelen is, is duidelijk te zien dat deze laatste zijn ongenoegen hierover te kennen geeft terwijl hij zelf uit beeld is verdwenen; de bijhorende pan-beweging is in deze widescreen-versie uiteraard verdwenen. Voor de completisten is het misschien een beetje zonde dat de versie in het Academy Ratio is verdwenen, want dát werd eertijds geacht de "correcte" versie te zijn, terwijl de Cinemascope-versie net de nieuwe gimmick van het moment was. Nu ja, het oppoetsen van beide transfers zou waarschijnlijk toch weer een meerkost hebben gegenereerd, en met de verspreiding alom van het breedbeeldformaat is dit zeker geen handicap. Nu op Blu-ray is al deze onduidelijkheid definitief verdwenen: dit is het enige juiste beeldformaat waarin men Lady And The Tramp dient te aanschouwen. Deze versie is een Platinum-editie en een maximumscore waardig. Jammer genoeg wordt de oorspronkelijke geluidstrack ons niet gegund, in tegenstelling tot de Amerikaanse release, maar niet getreurd, de DTS-HD MA 7.1-track is overtuigend en krachtig genoeg, maar laat het origineel in zijn waarde. Zware uithalen van de subwoofer of overdreven surroundeffecten zijn hier niet aan de orde, maar we krijgen een zeer evenwichtige mix waarin onder meer de muziek authentiek maar niet vals klinkt en de dialogen duidelijk en goed gescheiden zijn, en die een goed compromis lijkt tussen de authentieke geluidstrack en de mogelijkheden van een moderne audiotrack. We trekken een half puntje af wegens het ontbreken van de originele 3.0-track, maar da's dan ook het enige wat we op de audiotracks aan te merken hebben. Een tweede minpuntje is dat de kwaliteit van de Nederlandse ondertiteling-vertaling soms erg afwijkend is.




EXTRA'S
Disney heeft de laatste tijd enkele zeer prestigieuze releases qua bonusmateriaal verknoeid: bij The Lion King was het extra materiaal enkel downloadbaar via een krakkemikkige webserver, bij Cars 2 ontbrak het gewoon, waardoor een UK-import van de 3D-versie aan de orde is (zodat mensen voor wie het bonusmateriaal belangrijk is willens nillens een 3D-versie in de strot geramd krijgen), en bij Pirates Of The Caribbean 4: On Stranger Tides werd de - Amerikaanse - consument nog eens verplicht om de hele collectie films opnieuw te kopen; de Europese consument kon helemaal op zijn kin kloppen.

Maar voor Lady And The Tramp heeft Disney zich gelukkig herpakt. Naast een paar nieuwe stukjes materiaal is al het materiaal van de 2-disk special edition terug aanwezig, en dan wel in fysieke vorm en niet als downloadbare rommel. Het enige wat we niet meer terugvinden zijn enkele cross-promotionele trailers, die uiteraard aan actualiteitswaarde verloren hebben en vervangen zijn door een reeks andere trailers, en een viertal spelletjes voor de kleintjes, die om te beginnen al geen meerwaarde hadden. De disk opent met een inleiding door Diane Disney Miller (1:21), de dochter van Walt, die de voorliefde van Walt voor dieren belicht, alsook zijn voorkeur voor deze film (wat een beetje overdreven lijkt, want dit zeggen ze uiteraard bij elke film). Een joekel van een extra is de audiocommentaartrack Inside Walt's Story Meetings, waarbij enkele stemacteurs een vergadering van de stafmedewerkers van Walt Disney naspelen. De track is echter niet makkelijk te vinden, want je moet die bij het starten van de film activeren. Er is ook nog een visuele Second Screen-mogelijkheid om te bekijken, maar deze vereist het gebruik van extra randapparatuur, zodat we deze niet in de bespreking opnemen. In de sectie Backstage Disney vinden we een korte documentaire Diane Disney Miller: Remembering Dad (7:51), waarin de dochter herinneringen ophaalt aan haar vader, en zijn invloed op de tekenfilmindustrie bespreekt. Het interview is van hoge kwaliteit maar spijtig genoeg veel te kort; gegeven het onderwerp zou je hier zonder probleem een uur mee interessant kunnen vullen. Daarna volgen er drie verwijderde scènes (19:11) opgemaakt aan de hand van storyboards. Merk op dat het niet om dezelfde scènes gaat als in het blok klassieke inhoud, waardoor je deze echt wel als nieuw mag beschouwen. In Music & more krijgen we het niet-gebruikte nummer I'm free as the breeze (1.26) dat dateert uit 1946, negen jaar voor de première (de film zelf was al in productie van in 1936).

In de Classic DVD bonus features vinden we dus (dank u, Disney!) al het relevante materiaal van de 2-diskversie terug. De in zeven delen opgedeelde featurette Lady's Pedigree: The Making Of Lady And The Tramp (52:53) bevat met 53 minuten een zeer goeie, ruim het promotionele overstijgende documentaire over het maken van de film. Het enige minpuntje aan deze documentaire is dat veel van de betrokkenen bij het maken van de film intussen het tijdelijke al met het eeuwige hebben gewisseld, en hun plaats is ingenomen door verwanten en filmkenners. De documentaire is verrassend eerlijk, en verbloemt onder meer niet de strubbelingen tussen animator Joe Grant en Walt Disney, die allebei de eer van het originele idee op hun naam wilden schrijven. De tweede, kortere documentaire Finding Lady: The Art Of The Storyboard (13:02) toont ons, voor zover dat mogelijk is, in 13 minuten de geschiedenis van het storyboard, te vertrekken vanaf Steamboat Willie, maar onder meer ook met bijdragen van Kevin Costner, en voorbeelden uit films als Hitchcock's The Birds. Mooi daarop aansluitend krijgen we een 12 minuten durende featurette Original 1943 Storyboard Version of the Film (11:52) over een versie van Lady And The Tramp die in 1943 al in de steigers stond, waarvan het grootste deel van de storyboards bewaard zijn gebleven. In dit uniek filmdocument zien we onder meer dat de rivaliteit tussen Lady en de twee Siamese katten een grotere rol had dan in de uiteindelijke film van 1955. Ook luisterde de Tramp in deze versie nog naar de zoetgevooisde naam Homer (!) The Siamese Cat Song: Finding A Voice For The Cats" (1:52) bevat een korte bijdrage over de stemactrice die de horribele katten van een stem voorziet. De documentaire PuppyPedia: Going to the dogs (9:22) is een stukje uit DisneyPedia, de enige encyclopedie ter wereld waar de raadpleger dommer van wordt én nog eens plots een subliminaal ingegeven, onweerstaanbare drang door zal voelen om alle Disneyfilms met honden in te gaan kopen. Dan volgt een videoclip Bella Notte (2:55) ingezongen door Steve Tyrell, die in verhouding tot soortgelijke clips op andere releases best te genieten is. Lady And The Tramp is in het pré-videotijdperk driemaal in de bioscoop gepasseerd: naast de originele release in 1955 waren er re-releases in 1972 en 1986. Voor elk van de drie releases is er een trailer (samen 5:55) bijgevoegd. Het is interessant om deze eens naast elkaar te zetten, en de verschillen op te merken in lengte (in 1955 mocht een trailer nooit minder dan 3 minuten duren), beeldformaat (alleen de eerste trailer is in Cinemascope), en morele hygiëne (de tweede trailer vermeldt uitdrukkelijk dat alleen de Walt Disney-films deugdelijk familievertier zijn). De daarop volgende sectie bevat Excerpts From "Disneyland" TV Shows. Deze fragmenten van Walts eigen show bevatten naast een duidende introductie heel wat materiaal dat allemaal rechtstreeks verband houdt met Lady And The Tramp. Naast de onvermijdelijke camp-waarde zijn deze fragmenten ook nogal goeie bronnen - en van de weinige bewaarde bronnen - waarin Walt Disney zelf het productieproces van zijn film becommentarieert. De stukjes zijn een Introduction (4:01), een stukje uit The story of dogs (17:30), een promo trailer voor The story of dogs (3:00) en Cavalcade of songs (21:40). Tot slot vinden we ook nog de twee verwijderde scènes (12:54) terug uit de vorige versie. Deze scènes bevatten een droomsequentie waarin de honden meester zijn over de mensen in plaats van omgekeerd, en een alternatieve versie van de geboorte van de baby. De scènes zelf zijn nooit voorbij de storyboard-fase geraakt.




CONCLUSIE
Lady And The Tramp is opnieuw een Platinum-release die aanpikt bij de traditie van goed geconserveerde en gearchiveerde Disneyfilms, die zijn geld meer dan waard is.