FILM
Twee jaar nadat Witse (Hubert Damen) met pensioen is gegaan, wordt de ex-commissaris in zijn lieflijke Brusselse appartement opgezocht door zijn zuster Maggie (Hilde Van Haesendonck), met wie hij al dertig jaar geen contact meer heeft. In die tijd heeft Maggie een dochter gehad, Rosie, die ze, omwille van de mentaliteit in het kleingeestige Westvlaamse dorp waarin nogal snel geroddeld wordt, heeft afgestaan voor adoptie. Het meisje is verkracht en vermoord teruggevonden op een Engels kerkhof in de Westhoek en Maggie voelt zich schuldig omdat ze kort daarvoor Rosie, met wie ze nooit contact had, de deur had gewezen. Witse is aanvankelijk van plan om Maggie op haar beurt af te wimpelen, maar zijn rechtvaardigheidsgevoel laat dat toch niet toe. Hij informeert zich bij de politie in West-Vlaanderen over de wijze waarop Rosie om het leven is gekomen en kan als familielid gedaan krijgen dat hij het dode lichaam mag inspecteren. Vanaf dan begint onze ouwe speurneus te merken dat er vanalles aan de zaak niet klopt en hij blijft de commissaris van dienst (Wim Opbrouck) bestoken. Uiteindelijk geeft die toe dat er vermoedelijk een seriemoordenaar aan het werk is, die al drie en mogelijk straks vier slachtoffers op zijn geweten heeft, maar dat de Engelsen liefst zo weinig mogelijk ruchtbaarheid aan de zaak willen geven in verband met het nakende bezoek van de Queen ter gelegenheid van de 100-jarige herdenking van het begin van de Eerste Wereldoorlog.




Dan wordt Witse benaderd door Bergmans (Robbie Cleiren), een brave huisvader die niet meer kan leven met de last dat hij na de uren nogal ranzige sekssites bezoekt waarop vrouwen beestachtig gemarteld worden. Bergmans opereert onder het pseudoniem Dickie en heeft in een chatroom kennis gemaakt met een specialist in het genre, een zekere Dax, die hem als maar hevigere martelfoto's toestuurt en erop aandringt om Dickie in het echte leven te ontmoeten om laten we zeggen hobbymateriaal te ruilen. Witse kan echter uit het materiaal, meer bepaald uit een S-vormig litteken (S van salope) dat de seriemoordenaar op zijn slachtoffers achterlaat, afleiden dat Dax wel eens de gezochte zou kunnen zijn. De in het nauw gedreven Bergmans pleegt zelfmoord en vooraleer de Westvlaamse politie kan ingrijpen heeft Witse zich al op het internet geopenbaard aan Dax onder Dickies pseudoniem: door zich uit te geven voor de notoire seksmaniak hoopt hij Dax in de val te kunnen lokken. De politie heeft geen andere keuze dan Witse zijn rol als lokaas voort te laten spelen. Wat volgt is een verschrikkelijke doortocht naar de onderste regionen van Dante's Inferno, waarbij Witse zich probeert in te leven in de gedachtenwereld van Dickie. Met dramatische gevolgen.




I can't believe we're paying to see something we get on TV for free! If you ask me, everybody in this theater is a giant sucker! (Homer Simpson in The Simpsons Movie). Witse was een zodanig grote financiële flop voor Skyline Entertainment dat qua investeringen de klok tien jaar werd teruggedraaid. In zijn hoogdagen haalde de commissaris op Één makkelijk 2 miljoen kijkers; slechts 33.000 vonden hun weg naar de bioscoop, hetgeen onder meer betekende dat de geplande Salamander-film naar de Griekse kalender is doorverwezen. Netto draaide het productiehuis Skyline geen verlies mede dankzij het overdonderende succes van de bioscoopexploten van die ándere Vlaamse succesreeks, FC De Kampioenen. Het zou echter gelogen zijn als we moesten stellen dat de flop van W. Skyline géén pijn heeft gedaan.

Na negen seizoenen was acteur Hubert Damen compleet uitgekeken op de rol die hem naam en faam heeft bezorgd en oorspronkelijk wilde hij dat Witse in de laatste aflevering van seizoen 9 zou worden neergeschoten. Het werd echter een eervol pensioen. Zijn dying wish wordt echter in deze laatste bioscoopfilm vervuld, want tenzij u onder een steen heeft geleefd weet u al zeker en vast dat in deze film het doek definitief valt over de nurkse inspecteur uit Halle. De film is een stuk grimmiger dan wat we in de televisieserie gewoon zijn: Witse gaat op jacht naar een lustmoordenaar en diens gruweldaden worden uitgebreid in beeld gebracht. Niet iets wat je zondagavond op je scherm zou verwachten. Artistiek is W. nochtans een zéér geslaagde policier noir met een zeer rauwe rand, die niet zou misstaan in het Scandinavische canon. Er worden in tegenstelling tot de reeks geen zeven verdachten aangevoerd vooraleer de ware schuldige ontmaskerd wordt; de plot is redelijk rechtlijnig maar psychologisch zéér zorgvuldig uitgewerkt. Regisseur Frank Van Mechelen kreeg de eer om een scenario van Ward Hulselmans te mogen verfilmen, de oorspronkelijke bedenker van Witse, die voor de gelegenheid nog één keer in de pen kroop om zijn favoriet stuk chagrijn een laatste keer te laten uitrukken. Naast het feit dat Witse het einde van de film niet haalt, wijst ook Witses culturele scholing - hij gebruikt een reeks sadistische schilderijen van Goya om de moordenaar uit zijn tent te lokken - op een parallel met The Remorseful Day, de laatste aflevering van Colin Dexters successerie Inspector Morse, waarin de inspecteur-op-pensioen, die net als Witse lang heeft gewacht met zijn voornaam te onthullen, het leven laat bij een laatste onderzoek. Ook het idee om het hele verhaal op te hangen aan de herdenking van de Eerste Wereldoorlog is een goede zet; we zien overigens in flashbacks ook hoe het komt dat Witse en Maggie uit elkaar zijn gegroeid, en ook dáár heeft de oorlog onrechtstreeks iets mee te maken.




Net als bij Morse is de voornaamste troef het acteertalent van de voornaamste protagonist: Hubert Damen beheerst zijn rol tot in de puntjes. Witse is duidelijk carrièremoe; halverwege de film dreigt hij ermee het onderzoek aan de wilgen te hangen - Ik word te oud, zegt hij letterlijk - maar hij bijt toch door en overforceert zich daarbij. Als hij samen met zijn nieuwbakken vriendin in een restaurant gaat eten, vertelt hij haar dat hij zich onder vier valse identiteiten heeft aangemeld in een SM-chatroom, met de bedoeling Dax uit zijn tent te lokken; hij gaat zo danig op in zijn betoog dat hij in aanwezigheid van de andere, verbouwereerde klanten een scène maakt in het restaurant, waaruit mag blijken dat de anders zo koele inspecteur zijn zelfbeheersing aan het verliezen is en redelijk snel richting waanzin afdrijft.




En toch... kwam er geen kat kijken. 33.000 bezoekers. Wat betekent dat, als ik mijn cinemaschuwe ouders niet mee op sleeptouw had genomen, het er 32.996 zouden zijn geweest. Waarschijnlijk zijn de mensen gewoon dat films als deze toch binnen het jaar op het kleine scherm te bewonderen zijn, want afgaande op de kijkcijfers van de heruitzendingen heeft Witse nog een stevige fanbase. Buiten Witse zelf spelen er geen andere acteurs uit de serie mee, met als ietwat bizarre uitzondering Katelijne Verbeke. Kijkers die de laatste seizoenen niet hebben gevolgd zullen zich hierbij in het haar krabben: Verbeke speelde in seizoenen 3 tot en met 6 dokter Véronique Maes, de archetypische wetsdokter die op gezette tijden in opdracht van Witse een weloverwogen gok moet wagen aangaande wanneer en hoe het slachtoffer aan zijn einde is gekomen. De rol die ze in deze film speelt, een legerofficier bij de dienst ontmijningen die de Westhoek uitkamt op zoek naar souveniertjes uit de Grote Oorlog, staat volledig los van haar bijdrage in de televisiereeks, en toch ook weer niet helemaal, want ze speelt tweemaal een mogelijke love interest voor de inspecteur. Met alle respect voor het werk van Katelijne Verbeke, een zeer fijne en getalenteerde actrice, maar men had in deze film beter iemand anders gecast voor de rol, al was het maar om verwarring te vermijden. Met een beperkt scala aan Vlaamse acteurs is het nochtans bijna onvermijdelijk dat er af en toe al eens in een bijrol een zelfde kop opduikt (iets wat in reeksen als Derrick overigens ook gebeurt), maar als het om een belangrijkere rol gaat die laten we zeggen meer dan twee afleveringen meegaat, dan werkt zoiets verwarring in de hand, een fout die bijvoorbeeld in het achtste en negende seizoen van Flikken ook werd begaan met Ianka Fleerackers.




En net zoals bij David Finchers Se7en Kevin Spacey niet op de opening credits vermeld wordt, wordt nu ook Lucas Van den Eynde als de elusieve killer aanvankelijk niet vermeld; in de film bedient hij zich in zijn webcamfilmpjes altijd van tegenlicht zodat je zijn gezicht niet ziet en een - overigens niet zo heel effectieve - stemvervormer. De éne scène waarin hij zich op een vrij onverwacht moment plots aan het publiek openbaart is zeer goed geregisseerd; in het verhaal is dit juist het moment waarop Witse alias Dickie erin slaagt om hem uit zijn tent te lokken.

Zoals u aan de talrije referenties hierboven kan merken vertoont de film nogal wat raakpunten met eerder filmmateriaal; W. is geenszins origineel te noemen. Het is Frank Van Mechelens verdienste echter dat hij die verschillende genreoefeningen met succes heeft weten toe te passen op een icoon van de Vlaamse zondagavondprogrammatie, en daardoor in slaagt om toch nog iets méér uit het personage van Damen te persen dan wat we uit de reeks al wisten. Een nieuwe reeks of film zal er niet komen - tenzij iemand op de VRT het geniale idee krijgt om Endeavour-gewijs een reeks te draaien over de jonge jaren van Werenfriend, of Lewis-gewijs een nieuwe reeks Deconick op poten te zetten rond Inge Paulussen.




BEELD EN GELUID
In tegenstelling tot de televisiereeks die vertoond werd in 1.78:1 werd voor W. geopteerd voor een iets bredere 2.35:1-verhouding die het verhaal wat meer een bioscoopinsteek moet geven. De filmstijl blijft iets troosteloos hebben: Brussel is een steriele grootstad, West-Vlaanderen een maanlandschap, waarin het huis van Maggie Witse eenzaam prijkt, nog nét niet voorzien van een bordje met het woord 'bouwovertreding'. De kelder waarin de politie een taskforce heeft ingericht om de seriemoordenaar te vangen is grauw en vies; daarmee contrasterend schittert de zon op de Vlaamse Velden als een jonge knaap een gedicht voorleest ter herinnering aan de oorlogsslachtoffers. De flashbacks waarin Witse en zijn zus iets uithalen wat het daglicht niet mag zien baadt in de zomerse zon en staat in schril contrast met de gruwel die er zich afspeelt. W. is een film van extremen. Het beeld is af en toe wat aan de softe kant, waardoor deze contrasten niet altijd even mooi overeind blijven. En een single layer-disk is nog altijd goedkoper dan een double layer... zo lang men geen werk maakt van het uitbrengen van Vlaamse producties op Blu-ray zal het pappen en nathouden blijven. De Dolby Digital 5.1-audiotrack is behoorlijk, alleen de internetfilmjes waarin Dax zich tot zijn publiek richt met behulp van een stemvervormer zijn moeilijk te verstaan. Er zijn Nederlandse ondertitels aanwezig en aangezien men toch stilletjes hoopt op buitenlandse erkenning ook Engelse. Ik geef voor de audio een puntje bij omwille van de zeer mooie soundtrack van Johan Hoogewijs, hofleverancier van de serie Witse.




EXTRA'S
Uit één of ander showbizprogramma gelicht, is er een kort filmpje met interviews met cast en crew (4:38).