The Passionate Friends maakt deel uit van de David Lean Centenary Collection, waarin ook alle andere films uit de Britse periode van de cineast zijn opgenomen: In Which We Serve, This Happy Breed, Blithe Spirit, Brief Encounter, Great Expectations, Oliver Twist, Madeleine, The Sound Barrier en Hobson's Choice.

FILM
In 1949 had David Lean een reeks van de grootste Britse filmklassiekers op rij gemaakt in een bijna ongeëvenaarde periode van artistieke en publieke triomf. Welke richting ga je dan uit als cineast? Lean koos voor een ongewoon pad. Zijn oog viel op een obscure roman van H.G. Wells over een Britse man en vrouw die over een periode van 15 jaar niet in staat zijn hun liefde voor elkaar tot uiting te brengen omdat ze gebonden zijn aan relaties met anderen. Het leest een beetje als een spiritueel vervolg op Brief Encounter, een mijmering over de mogelijkheid dat de protagonisten uit die film hun relatie daadwerkelijk consumeren en dan de confrontatie met hun partner aangaan over die ongemakkelijke waarheid. Maar waar Brief Encounter probleemloos loskomt van de kritiek van 'stationsroman', is dat bij The Passionate Friends nooit het geval. Hoewel de prent in de laatste tien minuten nog een verwoede poging doet het schip te rechten, is de film een van de grootste artistieke mislukkingen uit de carrière van David Lean.

De problemen beginnen al in de opening van de prent, die je allerminst met bravoure in het verhaal trekt. Protagoniste Mary Justin trekt einde jaren veertig voor een vakantie naar een Zwitsers meer en haar gedachten gaan er terug naar een nieuwjaarsfeest, negen jaar eerder, waarop ze voor het laatst Steven Stratton zag, haar jeugdliefde voor wie ze steeds gevoelens is blijven koesteren. De eerste helft van de prent geeft in één grote flashback de nasleep van dat nieuwjaarsfeest weer: Mary en Steven beginnen een overspelige relatie, maar hun liaison wordt ontdekt door Marys echtgenoot Howard. Hij dwingt Mary prompt om samen met hem naar Washington te verkassen. Terug aan het Zwitserse meer, negen jaar later, loopt Mary Steven toevallig tegen het lijf in het hotel. Zij is nog steeds getrouwd met Howard en ook hij is inmiddels de kostwinner in een gelukkig gezinnetje. De belangrijke vraag is uiteraard of de aantrekkingskracht tussen de twee nog steeds groot genoeg is om de sprong in het diepe te wagen en hun huidige relatie te verbreken.

Het antwoord ligt minder voor de hand dan je zou vermoeden en dat is meteen een van de onvermoede krachten van The Passionate Friends. Een kracht die helaas slechts in de laatste minuten ten volle wordt uitgespeeld, waardoor de kijker eerst anderhalf uur lang naar cliché gevolgd door cliché moet kijken over plotse coup de foudres en de gevaren van overspelige relaties. Je vraagt je af wat David Lean in hemelsnaam aansprak in de roman van H.G. Wells: het verhaal biedt geen nieuwe inzichten in intermenselijke relaties en de personages zijn evenmin fascinerend. Wellicht zag de cineast opnames op een mooie Zwiterse vakantielocatie met zijn kersverse vrouw wel zitten (Lean trouwde in 1949 met hoofdrolspeelster Ann Todd). Helaas buit hij zelfs dan de mogelijkheden van de setting niet volledig uit, want het is een raadsel waarom een verhaal dat erom vraagt in kleur verfilmd te worden in simpel zwart en wit tot leven gebracht wordt. De beste sequenties spelen zich overigens niet af in Zwitserland - daar is de stationsromanthematiek het meest tenenkrommend banaal - maar in Engeland.

Hoewel de plot niet kan overtuigen, verzamelde Lean wel een supercast voor de verfilming van The Passionate Friends. Zoals gezegd selecteerde hij zijn nieuwe vrouw Ann Todd voor de rol van Mary Justin. Dat is gelukkig geen blind nepotisme, want Todd is zeker niet slecht in de hoofdrol. De actrice geeft prima de innerlijke turbulenties van haar personage weer, maar zit helaas ook opgezadeld met zwakke dialogen en een afschuwelijke innerlijke monoloog, die in de vorm van een voice-over de film meer dan eens verknoeit. Trevor Howard speelt als Steven een variant op zijn personage uit Brief Encounter (hier is hij een bioloog in plaats van een huisdokter), maar het karakter mist intensiteit en sympathie om een diepe indruk te maken op de kijker. Het best komt dan ook Claude Rains uit de verf die als Marys echtgenoot minder dialogen heeft, maar zijn broeiende wantrouwen in evocatieve gelaatsuitdrukkingen kan gieten. Het personage doet overigens wat denken aan Rains personage in Notorious, waarin hij ook al een hondstrouwe en liefhebbende echtgenoot speelde, ondanks de ontrouw van zijn vrouw.

Maar ondanks een goede cast is The Passionate Friends geen memorabele film. Was David Lean creatief eventjes uitverteld na zijn triomfen van de voorgaande jaren? Het lijkt erop, maar in de laatste tien minuten geeft de cineast aan dat er wel degelijk een intrigerend verhaal te vertellen is met deze plot en deze personages. Daar toont de filmmaker eventjes dat hij nog steeds in staat is om relevant maatschappelijk menselijk drama te puren uit een veredelde stationsroman, ook als is de uiteindelijke ontknoping klef, ongeloofwaardig en nodeloos dramatisch.

BEELD EN GELUID
Ook The Passionate Friends profiteert maximaal van een restauratie door het Brits Film Instituut. Het beeld is scherp, bevat goede contrasten en dankzij de zonnige buitenopnames springt ook een aangename helderheid in het oog. Alleen als de prent gebruik maakt van stockopnames (met name in een sequentie met telefoonlijnen- en palen) is de ouderdom duidelijk zichtbaar. De soundtrack focust voornamelijk op de dialogen, maar onder meer op het nieuwjaarsfeest en in enkele treinscènes overtuigen ook de geluidseffecten en de muziek.

EXTRA'S
De enige extra op de schijf is een Fotogalerij.

CONCLUSIE
The Passionate Friends was waarschijnlijk niet meer dan een tussendoortje voor David Lean en dat gebrek aan ambitie is duidelijk zichtbaar op het scherm. De film is dan ook niet meer dan een verfilmde stationsroman, met voorspelbare verhaallijnen en personages die grotendeels dimensieloos zijn. Beeld en geluid halen wel een goed niveau, maar de bonussectie bevat louter een fotogalerij.