FILM
Je zou het niet zeggen, maar genialiteit heeft ook zo zijn negatieve bijkomstigheden. Neem nu bijvoorbeeld Alfred Hitchock. De man heeft in zijn leven zoveel meesterwerken geregisseerd dat ze niet meer op de vingers van twee handen te tellen zijn. Vraag eender wie Hitchcocks meest briljante werk te benoemen en je zal waarschijnlijk titels als Vertigo, Rear Window, Psycho of Shadow of a Doubt als antwoord krijgen. De kans dat Foreign Correspondent iemands geheugen te binnen schiet, is minimaal. En daarin juist schuilt de verraderlijkheid van genialiteit. In een zee van 24-karaats diamanten valt een steentje van 22 karaat natuurlijk nauwelijks op. Om maar te zeggen dat Foreign Correspondent een broodnodige herwaardering verdient.

Het verhaal is zo Hitchcockiaans als het maar kan, met een centrale rol voor spionnen, verraders, onschuldige mannen en memorabele set-pieces. Johnny Jones, een Amerikaanse journalist, wordt door zijn baas zachtzinnig gedwongen zich in Europa te vestigen, om van daaruit een zo objectief mogelijk verslag van de nakende oorlog neer te pennen. Zijn speurdersneus brengt hem op het spoor van een geheim vredesverdrag tussen twee naties, waarin de Nederlandse functionaris Van der Meer een cruciale rol speelt. Maar na een drieste moordaanslag op de diplomaat, raakt Jones persoonlijk betrokken in een gevaarlijk spel van geheime spionnengenootschappen en oorlogszuchtige notabelen. In een race tegen de tijd, en met vele hindernissen onderweg, trachten de reporter, Van de Meers dochter en een bevriende Britse journalist alsnog een gewapend conflict te voorkomen.

Foreign Correspondent was pas Hitchcocks tweede Amerikaanse film, na het Oscarwinnende Rebecca, maar van aanpassingproblemen is er geen teken. Integendeel. Weinig van zijn voorgaande, of latere, projecten bewegen zich zo moeiteloos voort tegen een hels, nooit aflatend, nagelbijtend ritme. Het scenario laat de kijker nauwelijks de tijd om rustig adem te halen en mixt op verrukkelijke wijze spanning, romantiek en humor tot een onweerstaanbare, explosieve cocktail. In veel opzichten is dit de eerste Amerikaanse auteursfilm van de Master of Suspense, want veel van zijn kenmerkende thema’s (verraad, sympathieke slechteriken, een mcguffin) duiken hier op. Voor een keer krijgt bovendien het script eens de kans om onder de brede schaduw van Hitchcocks regie vandaan te komen. De dialogen zijn van de hand van theaterauteur Ben Hecht en komiek Robert Benchley (hoewel hun namen niet op de titelrol staan) en rollen als kogels uit de mitrailleur van een scherpschutter uit de monden van de acteurs. Zelfs de namen van de personages lijken weggerukt uit een dertiger jaren screwball komedie: protagonist Johnny Jones krijgt bijvoorbeeld van zijn baas verplicht het fantastische pseudoniem Huntley Haverstock opgespeld.

Toch drukt ook Hitchcock zelf een onmiskenbare stempel op de film die enkele van de meest bijblijvende visuele vondsten uit zijn oeuvre bevat. Onvergetelijk is o.a. de moordaanslag op Van der Meer, waarbij de sluipschutter tracht te ontkomen door een bos van opengeklapte paraplu’s in de Amsterdamse regen. Of de subversieve wijze waarop de regisseur de kijker subtiel duidelijk maakt dat in een Hollandse molen een onvermoed geheim schuilt. Met Hitchcocks Atlantische oversteek in 1939 kreeg de cineast ineens de keuze uit een pretpark vol technische en productionele gadgets en hij laat dan ook geen gelegenheid onbenut om cameratrucjes uit te voeren (het openingsshot met de voor een Universalfilm toepasselijke wereldbol) of spectaculaire special effects te utiliseren (de climactische vliegtuigcrash). Telkens weer is het resultaat een verhoogde spanningsboog en een nauwere connectie met de personages.

Acteurs zijn nooit de cruciale schakel geweest in Hitchcocks successen, maar toch weet hij steeds prima prestaties uit zijn cast te persen. Joel McCrea is perfect als onversaagde reporter Jones a.k.a. Haverstock. Hij heeft de ondankbare taak de doorgaans kleurloze heldenrol te vertolken, maar doet dit met zoveel overgave en gevoel voor timing, dat je niet anders kan dan voor hem supporteren. Idem dito voor Laraine Day, die de vrouw-in-nood en de romantische nevenverhaallijn overstijgt met een eerlijke, openhartige interpretatie van haar karakter. Als de Britse journalist ffolliott (dubbele f, geen hoofdletter, dankzij de grinnikende scenaristen) mag George Sanders eindelijk eens de goeie spelen, en wel op een wijze waarop je je afvraagt waarom Hollywood hem altijd als slechterik typecastte. Maar diegene die de kijker het meest in zijn hart zal raken is Albert Bassermann, als de oude diplomaat Van der Meer. Een Duitse acteur die een Nederlands personage neerzet tijdens de Tweede Wereldoorlog, het lijkt tot mislukken gedoemd, maar Bassermann weet probleemloos emoties te engageren van het publiek.

Van een film van deze ouderdom verwacht je al snel dat hij gedateerd en traag de transitie naar een nieuw millennium heeft gemaakt, maar Foreign Correspondent is de uitzondering die klinkend de regel bevestigt. De achtergrondprojecties zijn weliswaar niet meer overtuigend naar hedendaagse normen, en de manier waarop occasionele, gehakkelde Nederlandse zinsneden willekeurig geloopt worden als achtergrondgeluid, is voor mensen uit ons taalgebied erg komisch. Maar de slogan “thrill spectacle of the year”, die de poster in 1940 trots declameerde, verdient deze productie nog steeds. En ook de coda, een geëmotioneerde, propagandistische radioboodschap van McCrea’s personage, heeft nog niets aan kracht ingeboet. Foreign Correspondent is kortom een solide diamant met vele facetten, die hopelijk nog lang op het grote en het kleine scherm mag fonkelen.

BEELD EN GELUID
Een memorabele fonkeling is helaas niet de wijze om de beeldtransfer van Foreign Correspondent te omschrijven. De film toont volop zijn leeftijd. Veelvuldige filmgrain is doorheen volle twee uur aanwezig en krassen en vuiltjes duiken op geregelde tijdstippen op. Groter probleem is echter het contrast, dat, zeker in vergelijking met de R1-print, hopeloos tekortschiet. Zwartniveaus hebben dan weer te lijden onder een mistige, doffe zweem. Hoog tijd voor een nieuwe transfer dus, voor het originele materiaal zodanig verslechterd is dat een perfecte restauratie onmogelijk wordt. Het geluid is er gelukkig minder erg aan toe, met heldere dialogen en een minimum aan achtergrondruis. Dynamisch kan je de audiotrack bezwaarlijk noemen, maar dat zijn mono-soundtracks uit de jaren veertig natuurlijk zelden.

EXTRA’S
Waar blijven die gereputeerde filmkenners en –makers om Foreign Correspondent als de laatste vergeten parel uit Hitchcocks oeuvre te prijzen? Misschien krijgen we dan een disc waarop een mooie documentaire of een audiocommentaar staat, want op deze dvd is zelfs geen elementaire ondertiteling terug te vinden.

CONCLUSIE
Foreign Correspondent mag in geen enkele collectie van een suspense-liefhebber ontbreken. Beeld en geluid mogen dan wel ondermaats zijn, en extra’s onbestaande, maar deze film toont Hitchcock op het toppunt van zijn kunnen, dankzij een waterdicht scenario, een majestueuze regie en production values van het hoogste kaliber.